Optymalizacja pracy elektrociepłowni wyposażonej w zasobnik ciepła

• Autorzy: Bujalski W.

Warianty tytułu

EN

Issues related to optimisation of combined heat and power plants equipped with heat accumulators

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W rozprawie zaprezentowano możliwości optymalizacji pracy elektrociepłowni wyposażonej w zasobnik ciepła. Obejmuje ona przegląd informacji o zasobnikach ciepła w dużych systemach ciepłowniczych w Polsce i Europie. Najistotniejszą częścią badań jest proces modelowania matematycznego pracy zbiornika w celu optymalnego prognozowania jego pracy. W ramach tego zagadnienia omówiono stosowane modele matematyczne obiegu wodno-parowego elektrociepłowni oraz zaproponowano własne, w tym również model warstwowy zbiornika ciepła. Praca zawiera spójny zestaw zależności pozwalających na optymalizację pracy elektrociepłowni wyposażonej w zbiornik ciepła. W części aplikacyjnej przedstawiono wyniki z systemu optymalnego prognozowania pracy zbiornika, który został zaprojektowany, uruchomiony i jest eksploatowany w jednej z największych polskich elektrociepłowni. Rozprawa stanowi kontynuację prac badawczych prowadzonych przez Zakład Maszyn i Urządzeń Energetycznych w Instytucie Techniki Cieplnej Politechniki Warszawskiej nad modelowaniem rzeczywistych układów siłowni cieplnych do celów wsparcia eksploatacji. Jednym z głównych kierunków prowadzonych działań w Zakładzie były zagadnienia optymalizacyjne. Niniejsza praca poszerza wiedzę na temat badań dotyczących optymalizacji pracy zbiorników ciepła współpracujących z dużymi systemami ciepłowniczymi. Rozprawa powstała w wyniku realizacji, między innymi, grantu naukowego o takiej tematyce i stanowi podsumowanie doświadczeń autora zdobytych podczas implementacji systemu w rzeczywistym obiekcie.

EN

This work present selected information on the optimisation process for combined heat and power plants equipped with heat accumulators. It includes basic information regarding design and ways of cooperation of large heat accumulators with heating systems. The aim of the work is to present information concerning development of the accumulator model in order to optimally forecast its operation. Selected matters regarding modelling of the system supplying the heat accumulator, i.e. the CHP plant, are discussed as well. In the implementation part, the operation results of an optimal operation forecasting system, designed for, installed and operating in one of the largest CHP plants in Poland, are presented. The main focus in the work was given to development of models intended for implementation in the support systems for control room operators in a CHP plant. This work is a continuation of research performed in the Department of Power Engineering Machines at the Institute of Heat Engineering of Warsaw University of Technology on modelling of real power plant systems operation in order to enhance them. Optimization was one of the most significant parts of the conduced activities. The dissertation is an extension of the research scope with optimisation of heat accumulators working in large heating systems. The research results are, inter alia, the outcome of realization of a grant related to this topic and are a summary of the author's experience gathered during implementation of the system in an existing plant.

Słowa kluczowe

PL

modelowanie matematyczne; akumulacja ciepła; zasobnik ciepła; akumulator ciepła; optymalizacja

EN

mathematical modelling; heat accumulation; heat accumulator; optimisation

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Mechanika
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 259
• Strony: 3--112
• Opis fizyczny: Bibliogr. 106 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Bujalski W.

• Instytut Techniki Cieplnej

Bibliografia

• [1] The Avedøreverket CHP plant, http://www.dongenergy.com/.
• [2] Instrukcja ruchu i eksploatacji sieci przesyłowej, Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A., Operator Systemu przesyłowego, 20 grudnia 2002.
• [3] Szczegółowe Zasady Obrotu na Rynku Dobowo-Godzinowym Energii Elektrycznej (REK GPW) (tekst ujednolicony według stanu prawnego na dzień 3 grudnia 2010 r.), 2010.
• [4] Ahmadi P., Almasi A., Shahriyari M., Dincer I.: Multi-objective optimization of a combined heat and power (CHP) system for heating purpose in a paper mill using evolutionary algorithm, International Journal of Energy Research, vol. 36(1), 2012, s. 46-63.
• [5] Al-Najem N., Al-Marafie A., Ezuddin K.: Analytical and experimental investigation of thermal stratification in storage tanks, International Journal of Energy Research, vol. 17(2), 1993, s. 77-88.
• [6] Arabas J.: Evolutionary Computation for Global Optimization - Current Trends, Journal of Telecommunications and Information Technology, vol. 165, 2011, s. 5-10.
• [7] Badar M.A., Zubair S.M., Al-Farayedhi A.A.: Second-law-based thermoeconomic optimization of a sensible heat thermal energy storage system, Energy, vol. 18(6), 1993, s. 641-649.
• [8] Badyda K.: Zagadnienia modelowania matematycznego instalacji energetycznych, rozprawa habilitacyjna, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Mechanika, z. 189, 2001, s. 3-117.
• [9] Badyda K., Bujalski W.: Modelowanie pracy zasobnika w celu prognozowania obciążenia elektrociepłowni, Rynek Energii, vol. 11(6), 2009, s. 61-67.
• [10] Badyda K., Bujalski W., Kuta J., Lewandowski J .: Opracowanie programu do wyznaczania optymalnego rozkładu obciążeń w Elektrociepłowni Białystok S.A, raport niepublikowany, 2001.
• [11] Badyda K., Bujalski W., Lewandowski J., Miller A.: Steam turbines identification based on archived process data, Transactions of the Institute of Fluid-Flow Machinery, vol. 113, 2003, s. 76-83.
• [12] Badyda K., Bujalski W., Milewski J., Warchoł M.: Heat Accumulator in Large District Heating Systems: Simulation and Optimisation, ASME Conference Proceedings, vol. 2010, 2010, s. 39-44.
• [13] Badyda K., Bujalski W., Milewski J., Warchoł M.: Utilization the heat accumulator in large heating system, Clean Technology, 2010.
• [14] Badyda K., Bujalski W., Niewiński G., Warchoł M.: Selected issues related to heat storage tank modelling and optimisation aimed at forecasting its operation, Archives of Thermodynamics, vol. 32(3), 2011, s. 3-31.
• [15] Baker J.: New technology and possible advances in energy storage, Energy Policy, vol. 36(12), 2008, s. 4368-4373.
• [16] Basciotti D., Judex F., Pol O., Schmidt R.R.: Sensible heat storage in district heating networks: a novel control strategy using the network as storage, 6th International Renewable Energy Storage Conference and Exhibition Proceedings, 2011.
• [17] Beckman G., Hell G.: Mathematische Modelle für die Beurteilung von kratwerksprozessen, EKM Mittellungen, vol. 10, 1965.
• [18] Bental B., Ravid S.A.: A Simple Method for Evaluating the Marginal Cost of Unsupplied Electricity, The Bell Journal of Economics, vol. 13, No 1, 1982, s. 249-253.
• [19] Bogusz P., Kopczyński O., Lewa J.: Uproszczony model matematyczny wymiennika ciepła, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, S, vol. 22(1), 2002, s. 129-135.
• [20] Bojić M., Stojanović B.: MILP optimization of a CHP energy system, Energy Conversion and Management, vol. 39(7), 1998, s. 637-642.
• [21] Bujalski W.: Metoda rozdziału obciążeń w układach energotechnologicznych sterowanych przy wykorzystaniu systemów rozproszonych (DCS), Rozp. 2001.
• [22] Bujalski W.: Optimization of electricity and heat generation in large CHP plant equipped with a heat accumulator, Rynek energii, vol. Nr 4(101), 2012, s. 131-136.
• [23] Bujalski W., Badyda K., Błasiak M., Warchoł M.: Optymalizacja pracy dużego zasobnika ciepła na przykładzie wdrożenia w Vattenfall Heat Poland, Energetyka, vol. 12, 2011, p. 832-837.
• [24] Bujalski W., Badyda K., Warchoł M.: Wykorzystanie akumulatorów ciepła w dużych systemach ciepłowniczych, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Konferencje, z. 26, 2009, s. 7-16.
• [25] Bujalski W., Deszczyński B., Niewiński G., Świrski K.: Projekt implementacji systemu optymalizacji sterowania zasobnikiem ciepła w elektrociepłowni, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Seria Konferencje, z. 26, 2009, s. 99-111.
• [26] Bujalski W., Kuta J., Lewandowski J.: Optymalizacja rozkładu obciążeń w elektrociepłowni zawodowej z wykorzystaniem uproszczonych charakterystyk, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Konferencje, z. 22(1), 2002, s. 161-168.
• [27] Bujalski W., Lewandowski J.: Identyfikacja modelu matematycznego turbiny parowej z wykorzystaniem pomiarów z rozproszonego systemu sterowania (DCS), Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Mechanika, z. 190, 2001, s. 31-40.
• [28] Bujalski W., Lewandowski J., Uzunow N.: On-line optimization of the load distribution in power generating installation, Proc. of the International Conference on Power Engineering-03 (ICOPE-03), vol. 3, 2003, s. 383-388.
• [29] Bujalski W., Uzunow N.: Optymalizacja bieżącego rozkładu obciążeń instalacji energetycznych, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Konferencje, z. 21, 2001, s. 49-58.
• [30] Chinese D., Meneghetti A.: Optimisation models for decision support in the development of biomass-based industrial district-heating networks in Italy, Applied Energy, vol. 82(3), 2005, s. 228-254.
• [31] Chwieduk D.: Budynki i ich elementy przystosowane do uzysku i akumulacji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych promieniowania słonecznego i ciepła powierzchniowych warstw gruntu, Prace Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, 1990.
• [32] Chwieduk D.: Charakterystyka systemów z długoterminowym magazynowaniem energii w gruncie, Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja, vol. 1, 1998, s. 30-36.
• [33] Deszczyński B.: Modeling and optimization of combined heat and power plant system with a heat accumulator modeling and optimization of combined heat and power plant system with a heat accumulator, rozprawa doktorska, Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa, 2013.
• [34] Deszczyński B., Świrski K., Krzy: Nowoczesne systemy informatyczne dla optymalizacji pracy zasobnika ciepła, Rynek Energii, vol. 5, 2010, s. 89-96.
• [35] Domański R.: Magazynowanie energii cieplnej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.
• [36] Domański R., Fellah G.: Exergy analysis for the evaluation of a thermal storage system employing PCMS with different melting temperatures, Applied Thermal Engineering, vol. 16(11), 1996, s. 907-919.
• [37] Domański R., Fellah G.: Thermoeconomic analysis of sensible heat, thermal energy storage systems, Applied Thermal Engineering, vol. 18(8), 1998, s. 693-704.
• [38] Findeisen W., Szymanowski J.: Teoria i metody obliczeniowe optymalizacji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
• [39] Firdaus E., Saaed K., Bryant D., Jones M., S. Biggs B.: Assessment and modelling of the waste heat availability from gas turbine based CHP systems for ORC systems, International Conference on Renewable Energies and Power Quality (ICREPQ '12), Santiago de Compostela (Spain), 28th to 30th March 2012.
• [40] Forsström J.P., Lund P.D., Routti J.T.: Economic analysis of heat storage in energy systems, International Journal of Energy Research, vol. 11(1), 1987, s. 85-94.
• [41] Futyma K., Wołowicz M., Milewski J., Bujalski W., Lewandowski J .: Wykorzystanie niskotemperaturowego ciepła odpadowego spalin z bloku ciepłowniczego, Rynek Energii, vol. 5(96), 2011, s. 74-79.
• [42] Gatzen C.: The Economics of Power Storage, Theory and Empirical Analysis for Central Europe von Christoph Gatzen, Oldenbourg Industrieverlag, Munchen, 2008.
• [43] Gebremedhin A., Zinko H.: Seasonal heat storages in district heating systems, Effsock 2009 - Thermal Energy Storage for efficiency and Sustainability, 2009, s. 1-8.
• [44] Ghajar A., Zurigat Y.: Numerical study of the effect of inlet geometry on stratification in thermal-energy storage, Numerical heat transfer part a-applications, vol. 19(1), 1991, s. 65-83.
• [45] Gil A., Medrano M., Martorell I., Lázaro A., Dolado P., Zalba B., Cabeza L.F.: State of the art on high temperature thermal energy storage for power generation. Part 1 - Concepts, materials and modellization, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 14(1), 2010, s. 31-55.
• [46] Gustafsson S.I., Karlsson B.G.: Heat Accumulators in CHP Networks, Energy Conversion and Management, vol. 33(l2), 1992, s. 1051-1061.
• [47] Haller M.Y., Cruickshank C.A., Streicher W., Harrison S.J., Andersen B., Furbo S.: Methods to determine stratification efficiency of thermal energy storage processes - Review and theoretical comparison, Solar Energy, vol. 83(10), 2009, s. 1847-1860.
• [48] Hasnain S.: Review on sustainable thermal energy storage technologies, Part I: heat storage materials and techniques, Energy Conversion and Management, vol. 39(11), 1998, s. 1127-1138.
• [49] Henning D.: Cost minimization for a local utility through CHP, heat storage and load management, International Journal of Energy Research, vol. 22(8), 1998, s. 691-713.
• [50] Ibrahim H., Ilinca A., Perron J .: Energy storage systems - Characteristics and comparisons, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 12(5), 2008, s. 1221-1250.
• [51] Jaworski M.: Wykorzystanie materiałów zmiennofazowych (PCM), Izolacje, vol. 4, 2009, s. 56-61.
• [52] Kamola M.: Algorithms for optimisation problems with implicit and feasibility constraints, rozprawa doktorska, Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych, Politechnika Warszawska, 2004.
• [53] KhalifaA.J.N., Mustafa A.T., Khammas F.A.: Experimental study of temperature stratification in a thermal storage tank in the static mode for different aspect ratios, ARPN Journal of Engineering and Applied Sciences, vol. 6, No 2, 2011, s. 53-60.
• [54] Leszczyńska-Domańska M., Domański R., Olszewski P.: Analiza możliwości długoterminowego magazynowania wysokotemperaturowego ciepła odpadowego w gruncie, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, vol. 25, T. 1, 2007, s. 329-338.
• [55] Levers S., Lin W.: Numerical simulation of three-dimensional flow dynamics in a hot water storage tank, Applied Energy, vol. 86(12), 2009, s. 2604-2614.
• [56] Lewandowski J., Badyda K., Kopczyński O., Bujalski W.: Opracowanie zasad eksploatacji urządzeń wytwórczych Ciepłowni Sanockiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej, raport z pracy, niepublikowany, 2001.
• [57] Lichota J.M.: Czy akumulacja ciepła w sieci ciepłowniczej jest opłacalna?, Rynek Energii, vol. 5(42), 2002, s. 36-40.
• [58] Medrano M., Gil A., Martorell I., Potau X., Cabeza L.F.: State of the art on high-temperature thermal energy storage for power generation. Part 2 - Case studies, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 14(1), 2010, s. 56-72.
• [59] Mehling H., Cabeza L.: Phase change materials and their basic properties. Thermal Energy Storage for Sustainable Energy Consumption, editor H. Paksoy, vol. 234 of NATO Science Series, Springer Netherlands, 2007. s. 257-277.
• [60] Miller A., Lewandowski J.: Praca turbin parowych w zmienionych warunkach, Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1992.
• [61] Morofsky E.: History of thermal energy storage, Thermal Energy Storage for Sustainable Energy Consumption, edi. H. Paksoy, vol. 234 of NATO Science Series, Springer Netherlands, 2007, s. 3-22.
• [62] Naskręt L., Szkarowski A.: Udoskonalone sposoby akumulacji i rozdziału ciepła w instalacjach grzewczych, Rocznik ochrony środowiska, vol. 11, 2009, s. 555-570.
• [63] Oliveski R.D.C., Krenzinger A., Vielmo H.A.: Comparison between models for the simulation of hot water storage tanks. Solar Energy, vol. 75(2), 2003, s. 121-134.
• [64] Ossowski S., Siwek K.: The selforganizing neural network approach to load forecasting in the power system, International Joint Conference on Neural Networks, Washington 1999.
• [65] Papalexopoulos A.D., Hesterberg T.C.: A regression-based approach to short-term system load forecasting. IEEE Transactions on Power System. vol. 5, 1990, s. 1535-1547.
• [66] Park D.C., El-Sharkawi M.A., Marks R.J., Atlas L., Damborg M.J.: Electric load forecasting using an artificial neural network, IEEE Transactions on Power System, vol. 6, 1991, s. 442-449.
• [67] Petersen M., Aagaard J.: Heat accumulator, News from DBDH, vol. 1, 2004.
• [68] Pinel P., Cruickshank C.A., Beausoleil-Morrison I., Wills A.: A review of available methods for seasonal storage of solar thermal energy in residential applications, Renewable and Sustainable Energy Reviews, vol. 15(7), 2011. s. 3341-3359.
• [69] Pomianowski M., Heiselberg P., Jensen R.L.: Dynamic heat storage and cooling capacity of a concrete deck with PCM and thermally activated building system, Energy and Buildings, vol. 53, 2012, s. 96-107.
• [70] Popławski T.: Zastosowanie logiki rozmytej w prognozowaniu obciążeń dobowych, Materiały VI Konferencji Naukowo-Technicznej „Programowania w Elektroenergetyce", vol. 14, 1999, s. 802-809.
• [71] Popławski T.: Hybrydowe modele prognozowania cen na towarowej giełdzie energii, Materiał Naukowo-Technicznej XIII Konferencji „Rynek energii elektrycznej" Kazimierz Dolny, 2007, s. 229-236.
• [72] Puigjaner L.E.: Syngas from Waste: Emerging Technologies, Springer, 2011.
• [73] Rao S.S.: Engineering optimization: theory and practice, Hoboken: John Wiley&Sons, 2009.
• [74] Rolfsman B.: Combined heat-and-power plants and district heating in a deregulated electricity market, Applied Energy, vol. 78(1), 2004, s. 37-52.
• [75] Rusinowski H.: Identyfikacja złożonych procesów cieplnych i energotechnologicznych Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Energetyka, Gliwice, z. 137, 2003.
• [76] Rusinowski H., Szapajko G.: Ocena energetyczna eksploatacji bloku ciepłowniczego z turbiną upustowo-kondensacyjną, Rynek Energii, vol. 6, 2009.
• [77] Rusinowski H., Ziębik A., Szega M.: System kontroli eksploatacji bloku ciepłowniczego z zastosowaniem metod rachunku wyrównawczego, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Konferencje, T. 3, z. 22, 2002, s. 1049-1056.
• [78] Sadowski J., Zawisza M., Kamiński B.: Główne przyczyny występowania ekstremów cenowych na rynku bilansującym, Rynek Energii, vol. 2, 2012.
• [79] Savicki D.L., Vielmo H.A., Krenzinger A.: Three-dimensional analysis and investigation of the thermal and hydrodynamic behaviours of cylindrical storage tanks, Renewable Energy, vol. 36(5). 2011, s. 1364-1373.
• [80] Savola T., Fogelholm C.J.: MINLP optimisation model for increased power production in small-scale CHP plants, Applied Thermal Engineering, vol. 27(1), 2007, s. 89-99.
• [81] Savola T., Keppo I.: Off-design simulation and mathematical modeling of small-scale CHP plants at part loads, Applied Thermal Engineering, vol. 25(8-9), 2005, s. 1219-1232.
• [82] Schmidt T., Mangold D., Müller-Steinhagen H.: Central solar heating plants with seasonal storage in Germany, Solar Energy, vol. 76(1-3), 2004, s. 165-174.
• [83] Shin M.S., Kim H.S., Jang D.S., Lee S.N., Lee Y.S., Yoon H.G.: Numerical and experimental study on the design of a stratified thermal storage system, Applied Thermal Engineering, vol. 24(1) 2004, s. 17-27.
• [84] Siuta-Olcha A.: Badania eksperymentalne i teoretyczne zasobnika ciepłej wody ze stratyfikacją termiczną, Polska Akademia Nauk Komitet Inżynierii Środowiska, Monografie, Lublin, vol. 103, 2012.
• [85] Skorek J., Kostkowski W.: Model pracy zasobnika ciepła zintegrowanego z małym układem skojarzonym, Prace Naukowe Politechniki Warszawskie,. Konferencje, t. 3, z. 22, 2002, s. 1085-1092.
• [86] Somcharoenwattana W., Menke C., Kamolpus D., Gvozdenac D.: Study of operational parameters improvement of natural-gas cogeneration plant in public buildings in Thailand, Energy and Buildings, vol. 43(4), 2011, s. 925-934.
• [87] Staniszewski B.: Termodynamika, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
• [88] Steinmann W.D., Eck M.: Buffer storage for direct steam generation, Solar Energy, vol. 80(10), 2006, s. 1277-1282.
• [89] Streckiene G., Martinaitis V., Andersen A.N., Katz J.: Feasibility of CHP plants with thermal stores in the German spot market, Applied Energy, vol. 86(11), 2009, s. 2308-2316.
• [90] Sweet M.L., McLeskey Jr. J.T.: Numerical simulation of underground Seasonal Solar Thermal Energy Storage (SSTES) for a single family dwelling using TRNSYS, Solar Energy, vol. 86(1), 2012, s. 289-300.
• [91] Sysło M.M., Deo N., Kowalik J.S.: Algorytmy optymalizacji dyskretnej z programami w języku Pascal, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1999.
• [92] Thorin E., Brand H., Weber C.: Long-term optimization of cogeneration systems in a competitive market environment, Applied Energy, vol. 81(2), 2005, s. 152-169.
• [93] Tveit T.M. Savola T., Gebremedhin A., Fogelholm C.J.: Multi-period MINLP model for optimising operation and structural changes to CHP plants in district heating networks with long-term thermal storage, Energy Conversion and Management, vol. 50(3), 2009, s. 639-647.
• [94] Wang L., Singh C.: Stochastic combined heat and power dispatch based on multi-objective particle swarm optimization, International Journal of Electrical Power & Energy Systems, vol. 30(3), 2008, s. 226-234.
• [95] Świrski K.: Biologicznie inspirowane modele empiryczne w eksploatacji instalacji energetycznych, rozprawa habilitacyjna, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Mechanika z. 221, 2008, s. 1-141.
• [96] Wit J. d.: Heat Storages for CHP Optimisation, PowerGen Europe, vol. paper (ID-94), 2007.
• [97] Wójs K., Lichota J., Bechtold Z., Lepszy M.: Matematyczne modelowanie i zastosowania akumulacji odpadowego ciepła z elektrowni w materiałach z przemianą fazową, Rynek energii, vol. 5, 2011, s. 66-73.
• [98] Wojciechowski H.: Małe elektrociepłownie gazowe z zasobnikami ciepła i gazu, Instal, vol. 9, 2009.
• [99] Wolsey L.A.: Integer Programming, Wiley Series in Discrete Mathematics and Optimization, John Wiley&Sons, 1998.
• [100] Yoo H., Pak E.T.: Analytical solutions to a one-dimensional finite-domain model for stratified thermal storage tanks, Solar Energy, vol. 56(4), 1996, s. 315-322.
• [101] Ziębik A., Fręchowicz A., Zuwała J.: Analiza porównawcza jednoprzewodowego systemu przesyłania ciepła z zastosowaniem zasobnika ciepła, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, seria Mechanika, z. 211, 2005, s. 319-330.
• [102] Ziębik A., Zuwała A.: Techniczno-ekonomiczna analiza pracy zasobników ciepła w elektrociepłowni z blokiem gazowo-parowym, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Seria Konferencje, z. 22, t. IV, 2002, s. 1403-1410.
• [103] Zurigat Y., Ghajar A.: Chapter 6: heat transfer and stratification in sensible heat storage, I. Dincer, M. Rosen (eds.), Thermal Energy Storage - Systems and Applications, John Wiley&Sons, New York 2002, s. 264-270.
• [104] Zuwała J.: Akumulacja ciepła w elektrociepłowniach, w aspekcie dodatkowej produkcji szczytowej energii elektrycznej, rozprawa doktorska, Politechnika .Śląska, Instytut Techniki Cieplnej, 2002.
• [105] Zuwała J.: Dobór optymalnej mocy turbiny i zasobnika ciepła dla elektrociepłowni z turbiną przeciwprężną, Archiwum, vol. 2, t. 34, 2005, s. 183-201.
• [106] Zuwała J.: Tryb weekendowy pracy zasobnika ciepła w elektrociepłowni komunalnej - analiza energetyczna, Archiwum Energetyki, vol. 34, 2005, s. 105-119.