Czynniki kształtujące właściwości sorpcyjne powierzchniowej warstwy gleb wykształconych na zboczach doliny Narwi w obrębie otuliny Narwiańskiego Parku Narodowego

• Autorzy: Wysocka-Czubaszek A. , Micun K. , Czubaszek R.

Identyfikatory

DOI

10.12912/2081139X.81

Warianty tytułu

EN

Factors affecting the sorption properties of the surface layer of soils developed on the slopes of the Narew River valley within the protection zone of the Narew National Park

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań była charakterystyka właściwości sorpcyjnych powierzchniowej warstwy gleb wykształconych w różnych częściach zboczy. Prace prowadzono na terenie strefy ochronnej Narwiańskiego Parku Narodowego, na 12 pojedynczych polach uprawnych, położonych na zboczach doliny Narwi. Powierzchniowa warstwa badanych gleb charakteryzuje się głównie uziarnieniem piasków gliniastych i glin piaszczystych. Odczyn tych utworów jest zróżnicowany, pH w wodzie wynosi od 4,83 do 7,85, a w KCl od 4,03 do 7,81. Pojemność sorpcyjna powierzchniowej warstwy badanych gleb jest dość mała i wynosi od 4,19 do 20,10 cmol(+)kg-1. W przypadku łagodnych zboczy, zbudowanych z utworów słabo podatnych na erozję, głównym czynnikiem przemieszczającym materiał glebowy po stoku są zabiegi agrotechniczne, co wpływa na niewielkie zróżnicowanie właściwości fizyko-chemicznych i uziarnienia powierzchniowych warstw gleb w różnym położeniu w rzeźbie, jednakże utwory położone u podnóży zboczy wykazują niższe pH i niższą pojemność sorpcyjną oraz wyższą kwasowość hydrolityczną, co wiąże się głównie z większym uwilgotnieniem.

EN

The aim of the study was to describe the sorption properties of the surface layer of soils formed in different parts of the slope. The study was carried out within the protection zone of the Narew National Park on 12 individual arable fields, located on the slopes of the valley of the Narew River. The surface layers of the studied soils are loamy sands and sandy loams. The pHH2O in these soils ranges from 4.83 to 7.85, and pHKCl ranges from 4.03 to 7.81. Sorption capacity of the surface layer of the studied soils is quite small, ranging from 4.19 to 20.10 cmol(+) kg-1. On gentle slopes composed of material weakly susceptible to erosion a major factor in moving soil material on the slope are agricultural practices, resulting in slight differences in physico-chemical properties and texture of the surface layers of soil in different slope position. However material at the foot of the slopes has lower pH and sorption capacity and higher hydrolytic acidity, which is associated mainly with higher soil moisture.

Słowa kluczowe

PL

kompleks sorpcyjny; erozja wodna; erozja uprawowa; dolina Narwi

EN

sorption complex; water erosion; tillage erosion; Narew river valley

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 40
• Strony: 183--195
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Wysocka-Czubaszek A.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45 A, 15-351 Białystok

autor

Micun K.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45 A, 15-351 Białystok

autor

Czubaszek R.

• Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Politechnika Białostocka, ul. Wiejska 45 A, 15-351 Białystok

Bibliografia

• 1. Banaszuk H., 1996. Paleogeografia. Naturalne i antropogeniczne przekształcenia Doliny Górnej Narwi. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• 2. Bieniek B., 2001. Właściwości sorpcyjne erodowanych gleb gliniastych w krajobrazie moreny pagórkowatej. Folia Univ. Agric. Stetin. 217 Agricultura (87), 9–13.
• 3. Bieniek B., Wójciak H., 1998. Substancja organiczna w erodowanych glebach Pojezierza Mazurskiego. Bibliotheca Fragm. Agron. 4B/98, 251–258.
• 4. Chudecka J., Tomaszewicz T., 2004. Wpływ odłogowania na właściwości chemiczne gleb erodowanych w Dłusku (woj. zachodniopomorskie). Roczniki Gleboznawcze LV (4), 5–14.
• 5. De Alba S., Lindstrom M., Schumacher T.E., Malo D.D., 2004. Soil landscape evolution due to soil redistribution by tillage: a new conceptual model of soil catena evolution in agricultural landscapes. Catena 58, 77–100.
• 6. Gerontidis D.V., Kosmas C., Detsis B., Marathianou M., Zafirious T., Tsara M., 2001. The effect of moldboard plow on tillage erosion along a hillslope. Journal of Soil and Water Conservation 56(2), 147–15.
• 7. Kaźmierowski C., 2001. Szczegółowa kartografia zerodowanych gleb płowych w mikrozlewni rolniczej na Pojezierzu Poznańskim. Folia Univ. Agric. Stein. 217 Agricultura (87), 87–92.
• 8. Koćmit A., 1988. Wpływ przyrodniczo-agrotechnicznych czynników na rozwój erozji wodnej w obrębie gleb uprawnych Pomorza Zachodniego. Rozprawy 113, AR w Szczecinie.
• 9. Koćmit A., 1998. Charakterystyka zmian w morfologii i właściwościach gleb uprawnych spowodowanych erozją wodną w obszarach młodoglacjalnych Pomorza. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 460, 531–557.
• 10. Kosmas C., Gerontidis St., Marathianou M., Detsis B., Zafiriou Th., Van Muysen W., Govers G., Quine T.A., Van Oost K. 2001. The effect of tillage displaced soil on soil properties and wheat biomass. J. Soil Till. Res. 58, 31–44.
• 11. Ostrowska A. Gawliński S., Szczubiałka Z., 1991. Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa.
• 12. Pałys S., 1999. Spływy roztopowe i procesy erozyjne na terenach lessowych w 1999 roku. Acta Agroph. 23, 107–113.
• 13. Papiernik S.K., Schumacher T.E., Lobb D.A., Lindstrom M.J., Lieser M.L., Eynard A., Schumacher J.A. 2009. Soil properties and productivity as affected by topsoil movement within an eroded landform. Soil Till. Res. 102, 67–77.
• 14. Podlasiński M., 2005. Metoda określania ilości erozyjnie przemieszczanego materiału na podstawie pomiaru stożków deluwialno-piaszczystych. Acta Agroph. 5(3), 711–721.
• 15. Podlasiński M., 2013. Wpływ denudacji antropogenicznej na zróżnicowanie pokrywy glebowej i jej przestrzenną strukturę w rolniczym krajobrazie morenowym. Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.
• 16. Rejman J., Brodowski R., 1999. Ocena natężenia erozji wodnej w uprawie buraka cukrowego na glebie lessowej. Acta Agroph. 23, 133–142.
• 17. Roy M., 2001. Zasoby fosforu i jego podatność na migrację w erodowanych glebach obszaru moreny czołowej na Pomorzu Zachodnim. Folia Univ. Agric. Stetin 217 Agricultura 87, 205–208.
• 18. Świtoniak M., 2014. Use of soil profile truncation to estimate influence of accelerated erosion on soil cover transformation in young morainic landscapes, North-Eastern Poland. Catena 116, 173–184.
• 19. Van Oost K., Van Muysen W., Govers G., Deckers J., Quine T.A. 2005. From water to tillage erosion dominated landform evolution. Geomorphology 72, 193–203.
• 20. Wiśniewski P., Wojtasik M., 2014. Zróżnicowanie właściwości gleb uprawnych oraz leśnych na erodowanych stokach. Inżynieria Ekologiczna 39, 198–208.
• 21. Wysocka-Czubaszek A., 2012a. Morphology and chemical properties of plough horizons of soils in various slope positions. Polish Journal of Soil Science XLV/1, 69–82.
• 22. Wysocka-Czubaszek A., 2012b. Ocena właściwości gleb deluwialnych położonych w dolinie Narwi. Inżynieria Ekologiczna 29, 236–245.
• 23. Wysocka-Czubaszek A., Banaszuk P., 2001. Zróżnicowanie chemizmu płytkich wód gruntowych w bagiennej dolinie Narwi na obszarze Narwiańskiego Parku Narodowego. Zesz. Nauk. Polit. Białostockiej, Nauki Techn. 135 Inż. Środ. 12, 187–195.
• 24. Zgłobicki W., 2002. Dynamika współczesnych procesów denudacyjnych w północno-zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Wyd. UMCS. Lublin.