Obniżanie trofii wód w systemach kaskadowych, na przykładzie kaskady Soły (Południowa Polska)

• Autorzy: Jachniak E , Jaguś A

Warianty tytułu

EN

Decreasing of water trophy in cascade systems, on example of the Soła river dam cascade (Southern Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy podjęto temat samooczyszczania wód w kaskadach zbiorników wodnych. Przedstawiono wyniki badań hydrobiologicznych trzech zbiorników zaporowych (Tresna, Porąbka i Czaniec), tworzących kaskadę rzeki Soły. Określono status troficzny zbiorników na podstawie stężenia chlorofilu, wielkości biomasy fitoplanktonu i występowania wskaźnikowych gatunków glonów planktonowych. Wyniki badań wskazały na obniżanie trofii wód w układzie od najwyższego do najniższego zbiornika kaskady. Średnie stężenia chlorofilu wynosiły odpowiednio 19,99 μg∙dm^-3, 8,74 μg∙dm^-3 oraz 4,29 μg∙dm^-3, natomiast średnia wielkość biomasy 4,1 mg∙dm^-3, 3,4 mg∙dm^-3 i 0,1 mg∙dm^-3. Obserwowane gatunki glonów planktonowych potwierdziły istnienie różnic między zbiornikami. W Tresnej rozwijało się więcej gatunków wskazujących na eutrofię, zaś w Porąbce oraz Czańcu rozwijały się gatunki występujące w wodach oligomezotroficznych. Samooczyszczanie wód w kaskadzie Soły, wyrażone obniżaniem ich żyzności, jest ważne dla gospodarki wodnej regionu, gdyż zbiornik Czaniec pełni funkcję zbiornika wodociągowego.

EN

In this thesis the subject of water self-purification in cascade systems of water reservoirs was engaged. The results of hydrobiological research of three dam reservoirs (Tresna, Porąbka and Czaniec), creating the Soła river dam cascade were presented. The trophic status of these reservoirs was defined on the grounds of the concentration of chlorophyll a, biomass of phytoplankton and occurrence of indicating species of planktonic algae. The results of research indicated on decreasing of water trophy in the layout from the highest into the lowest reservoir of the cascade. The average concentrations of chlorophyll a amounted appropriately 19,99 μg∙dm^-3, 8,74 μg∙dm ^-3 and 4,29 μg∙dm^-3, instead the average biomass of phytoplankton amounted appropriately 4,1 mg∙dm^-3, 3,4 mg∙dm^-3 and 0,1 mg∙dm^-3. The observed species of algae confirmed occurrence of differences between reservoirs. In Tresna reservoir more species of phytoplankton indicating for eutrophy were thrived, instead in Porąbka and Czaniec reservoirs the species occurring in oligomesotrophic water thrived. Water self-purification in the Soła river dam cascade expressed decreasing of their fertility is important for water management of the region, because the Czaniec reservoir fulfill a function of water-supply reservoir.

Słowa kluczowe

PL

zbiornik wodny; kaskada Soły; samooczyszczanie wód; trofia wód; plankton

EN

water reservoir; Soła river dam cascade; water self-purification; water trophy; plankton

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Inżynieria Ekologiczna
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 32
• Strony: 65--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., rys.

Twórcy

autor

Jachniak E

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, 43-309 Bielsko-Biała, ul. Willowa 2

autor

Jaguś A

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska, 43-309 Bielsko-Biała, ul. Willowa 2

Bibliografia

• 1. Bubak I., Bogaczewicz-Adamczak B. 2005. Fossil diatoms and chrysophyceae cysts as indicators of palaeocological changes in Lake Ostrowite (Tuchola Pinewoods). Oceanological and Hydrobiological Studies, 34, 3: 269-286.
• 2. Cattaneo A., Couillard Y., Wunsam S., Courcelles M. 2004. Diatom taksonomic and morphological changes as indicators of metal pollution and recovery in Lac Dufault (Québec, Canada). Journal of Paleolimnology, 32: 163-175.
• 3. Czamara A., Grześków L. 2007. Ocena skuteczności działania zbiornika wstępnego w Mściwojowie. Inżynieria Ekologiczna, 18: 270-271.
• 4. Dojlido J.R. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok: 1-342.
• 5. Heinonen P. 1980. Quantity and composition of phytoplankton in Finnish inland waters. Publications of Water Research Institute 37, Helsinki: 1-91.
• 6. Hindák F. 1996. Key to the unbranched filamentous green algae (Ulotrichineae, Ulotrichales, Chlorophyceae). Bulletin Slovenskej Botanickej Spoločnosti Pri Sav – Supplement 1, Bratislava: 1-77.
• 7. Jachniak E. 2010. Wpływ czynników fizykochemicznych oraz hydrologicznych na przebieg procesów eutrofizacyjnych w wybranych zbiornikach zaporowych południowej Polski. Maszynopis pracy doktorskiej. Uniwersytet Rolniczy, Kraków: 1-236.
• 8. Jaguś A. 2011. Assessment of trophic state of inland water (the case of the Sola cascade dam reservoirs). Ecological Chemistry and Engineering A, 18, 11: 1433-1440.
• 9. Jaguś A., Rzętała M. 2009. Transformacja parametrów fizykochemicznych wód płynących w zbiornikach przepływowych. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 38: 115-122.
• 10. Kopeć S., Krzanowski S. 1999. Wpływ zanieczyszczeń rolniczych Beskidu Wyspowego i Żywieckiego na klasyfikację niektórych rzek tego regionu. Materiały Seminaryjne IMUZ, 42: 123-133.
• 11. Lopes M.R., Bicudo C. de M., Carla Ferragut M. 2005. Short term spatial and temporal variation of phytoplankton in a shallow tropical oligotrophic reservoir, southeast Brazil. Hydrobiologia, 542: 235-247.
• 12. Lund J.W.G., Kipling C., Le Gren E.D. 1958. The inverted microscope method of estimating algal numbers and the statistical basis of estimation by counting. Hydrobiologia, 1: 144-170.
• 13. Mioduszewski W. 1999. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym. Instytut Melioracji i Użytków Zielonych, Falenty: 1-165.
• 14. Negro A.I., De Hoyos C., Vega J.C. 2000. Phytoplankton structure and dynamics in Lake Sanabria and Valparaίso reservoir (NW Spain). Hydrobiologia, 424: 25-37.
• 15. Rakowska B., Sitkowska M., Szczepocka E., Szulc B. 2005. Cyanobacteria water blooms associated with various eukaryotic algae in the Sulejów reservoir. Oceanological and Hydrobiological Studies, 34, 1: 31-38.
• 16. Rott E. 1981. Some results from phytoplankton counting intercalibrations. Schweizerische Zeitschrift für Hydrologie, 43, 1: 34-62.
• 17. Rzętała M. 2008. Funkcjonowanie zbiorników wodnych oraz przebieg procesów limnicznych w warunkach zróżnicowanej antropopresji na przykładzie regionu górnośląskiego. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice: 1-172.
• 18. Rzętała M.A., Molenda T., Rzętała M. 2002. Bottom deposits as an indicator of ecological changes (on the example of artifical water reservoirs in the Pogoria catchment – Silesian Upland). [w:] Anthropogenic aspects of landscape transformations. University of Silesia – Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec: 60-67.
• 19. Siemieniuk A., Szczykowska J. 2011. Przyczyny i skutki poziomu czystości wód zbiorników małej retencji na Podlasiu. Inżynieria Ekologiczna, 26: 68-74.
• 20. Starmach K. 1989. Plankton roślinny wód słodkich – metody badania i klucze do oznaczania gatunków występujących w wodach Europy Środkowej. PWN, Warszawa – Kraków: 1-496.
• 21. Szeląg-Wasielewska E., Gołdyn R. 1994. Algal communities in the pelagial zone of lobelian lakes. Idee Ekologiczne, 6: 37-51.