Bar, stront i rad w osadach podziemnych i powierzchniowych osadników wód dołowych

• Autorzy: Makuła Hubert , Michalik Bogusław , Bzowski Zbigniew

Warianty tytułu

EN

Barium, strontium and radium in sediments from underground and surface sedimentation tanks

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań osadów pochodzących z wód dołowych, które w związku z zagrożeniem wodnym kopalń węgla kamiennego są usuwane. Przed ich zrzutem do wód powierzchniowych wody te są odprowadzane do podziemnych lub powierzchniowych osadników. Proces ten prowadzi do powstawania osadów, których skład odpowiada fazom mineralnym skał płonnych otaczających pokłady węgla, wymieszanym z fazami powstającymi z wód dołowych w osadnikach. Przeprowadzone badania mineralogiczne i chemiczne pozwoliły na stwierdzenie w osadach wód dołowych baru, strontu, ołowiu oraz kilku innych metali związanych z siarczanami, siarczkami, węglanami oraz minerałami ilastymi. Korelacje pomiędzy ilościami baru, strontu i radu pozwoliły na udokumentowanie diadochii Sr i Ra w barycie. Badania osadów wód dołowych są podstawą do określenia możliwości ich gospodarczego wykorzystania.

EN

The article presents the results of research of sediments from underground waters which are removed due to the water hazard in hard coal mines. Before their drop into surface waters, they are discharged to underground or surface sedimentation tanks. This process leads to the formation of sediments, the composition of the sediments is the blend of the mineral phases mainly corresponding to gangue rocks surrounding coal deposits and the phases precipitated from underground waters in the sedimentation tanks. The conducted mineralogical and chemical researches enabled to find barium, strontium, lead and some other metals associated with sulfates, sulfides, carbonates and clay minerals. The values of correlation amounts of barium, strontium and radium enabled to documenting the diadochy in barite. The research of underground water sediments are the basis for determining the possibilities of their economic use.

Słowa kluczowe

PL

bar; stront; rad; osady z wód dołowych

EN

barium; strontium; radium; sediments in underground waters

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2020
• Tom: T. 76, nr 3
• Strony: 9--14
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Makuła Hubert

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

autor

Michalik Bogusław

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

autor

Bzowski Zbigniew

• Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Bibliografia

• [1] BISH D.L., POST J.E. 1993 - Quantitative mineralogical analysis using the Rietveld full-pattern fitting method. American Mineralogist, No 78 (9-10), 932–940.
• [2] BRANDT F., CURTI E., KLINKENBERG M., ROZOV K., BOSBACH D. 2015 - Replacement of barite by a (Ba,Ra)SO4 solid solution at close-to-equilibrium conditions. Geochimica et Cosmochimica Acta No 155, 1-15.
• [3] BZOWSKI Z.,MICHALIK B. 2015 - Mineral composition and heavy metal contamination of sediments originating from radium rich formation water. Chemosphere No 122, 79-87.
• [4] GURPINAR G., SONMEZ E., BOZKURT V. 2004 - Effect of ultrasonic treatment on flotation of calcite, barite and quartz. Mineral Processing and Extractive Metallurgy No 113, 91-95.
• [5] ICDD 2019 - International Centre for Diffraction Data PDF-4+. USA.
• [6] JIRÁSEK J., MATÝSEK D., ALEXA P., OSOVSKÝ M., UHLÁŘ R., SIVEK M. 2020 - High Specific Activity of Radium Isotopes in Baryte from the Czech Part of the Upper Silesian Basin –An Example of Spontaneous Mine Water Treatment. Minerals Vol. 10, No 103; 1-11; www.mdpi.com/journals/minerals
• [7] KOWALSKA S. 2013 - Określenie ilościowego składu mineralnego skał zawierających minerały ilaste metodą Rietvelda. Nafta-Gaz, 69(12), 894-902.
• [8] LEBECKA J. 1991 - Skażenia promieniotwórcze na Górnym Śląsku powodowane przez wody kopalniane i wytrącające się z nich osady. „Wiadomości Górnicze” nr 6.
• [9] MAHIEUX P.Y., AUBERT J.E., CYR M., COUTAND M., HUSSON B. 2010 - Quantitative mineralogical composition of complex mineral wastes – Contribution of the Rietveld method. Waste Management, No 30, 378–388.
• [10] MICHALIK B. 2011 – Skażenie promieniotwórcze środowiska powodowane działalnością podziemnych zakładów górniczych. Prace Naukowe GIG nr 883, Katowice.
• [11] PINA C.M., BECKER U., RISTHAUS P., BOSBACH D., PUTNIS A. 1998 - Molecular-scale mechanism of crystal growth in barite. Nature No 395, 483-486.
• [12] POLAŃSKI A., SMULIKOWSKI K. 1969 - Geochemia. Wyd. Geolog. Warszawa.
• [13] RUIZ-AGUDO C., PUTNIS. C.V., RUIZ-AGUDO E., PUTNIS A. 2015 - The influence of pH on barite nucleation and growth. Chemical Geology No 391, 7-18.
• [14] VINOGRAD V.L., KULIK D.A., BRANDT F., KLINKENBERG M., WEBER J., WINKLER B., BOSBACH D. 2018 - Thermodynamics of the solid solution – Aqueous solution system (Ba,Sr,Ra)SO4 + H2O: I. The effect of strontium content on radium uptake by barite. Applied Geochemistry 89, 59-74.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).