Deformacje terenu okolic Knurowa spowodowane podziemną eksploatacją węgla kamiennego

• Autorzy: Pala Paweł

Identyfikatory

DOI

10.30450/202201

Warianty tytułu

EN

Deformations in the Knurów area caused by underground coal mining

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Tematem badań przedstawionych w artykule są zmiany ukształtowania terenu wywołane podziemną działalnością górniczą wydobywającą węgiel kamienny stanowiące przyczynę przekształceń krajobrazu rejonu Knurowa. Analizą objęto powstałe osiadania terenu w latach 2008-2017 oraz prognozowane do roku 2040. Otrzymane wyniki wykazały istotne przeobrażenia rzeźby terenu w latach 2008-2017 w postaci 22 niecek osiadań, dochodzących do 5 metrów. Dalsza projektowana eksploatacja złóż węgla kamiennego, co najmniej do roku 2040 przewiduje powstanie 21 obniżeń terenu sięgających 10 metrów.

EN

The subject of the research presented in this paper is changes in land relief caused by underground coal mining activities, which are the cause of landscape transformation in the Knurów region. The analysis focused on land subsidence in the years 2008-2017 and predicted subsidence until 2040. The results showed significant changes in relief in the years 2008-2017 in the form of 22 subsidence troughs which were up to 5 metres deep. Further projected exploitation of hard coal deposits, at least until 2040, will probably result in 21 subsidence troughs which are up to 10 metres deep.

Słowa kluczowe

PL

górnictwo; osiadanie terenu; zmiany krajobrazu; Knurów

EN

mining; land subsidence; landscape change; Knurów

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 47 (1)
• Strony: 7--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pala Paweł

• University of Silesia in Katowice, Faculty of Natural Sciences, Poland

Bibliografia

• Barteczek A., Kozłowski S., Kucięba K., Nowosielski S., 1988: Ocena wpływu eksploatacji złóż węgla kamiennego na środowisko. Wyd. SGGW-AR. Warszawa.
• Contrucci I., Balland C., Kinscher J., Bennani M., Bigarre P., Bernard P., 2019: Aseismic mining subsidence in an abandoned mine. Influence factors and consequences for post-mining risk management. Pure and Applied Geophysics, 176, 2: 801-825.
• Dubiński J., Mutke G., 1992: Oddziaływanie górniczych wstrząsów górotworu na powierzchnię. Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej. CPPGSMiE PAN. Kraków.
• Dulias R., 2007a: Wpływ górnictwa węgla kamiennego na zmiany rzeźby obszaru KWK Miechowice na Wyżynie Śląskiej. Acta Geographica Silesiana, 1: 5-12.
• Dulias R., 2007b: Geomorfologiczne skutki eksploatacji węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 38: 11-22.
• Dwornik M., Bała J., Franczyk A., 2021: Application of a New Semi-Automatic Algorithm for the Detection of Subsidence Areas in SAR Images on the Example of the Upper Silesian Coal Basin. Energies, 14, 11, 3051.
• Flak A., 2002: Etapy rozwoju krajobrazu na skutek podziemnej eksploatacji węgla kamiennego (na przykładzie obszarów górniczych w Jastrzębiu -Zdroju). Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, 33, UŚ WBiOŚ, WNoZ. Katowice-Sosnowiec: 16-24.
• Florkowska L., Bryt-Nitarska I., Kruczkowski J., 2021: Deformation and damage to buildings caused by ground movements in mining areas (case study). Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych, 4: 52-63.
• Gabzdyl W., 1994: Geologia złóż węgla. Złoża świata. Polska Agencja Ekologiczna. Warszawa.
• Greń K., Popiołek E., 1983: Wpływ eksploatacji górniczej na górotwór i powierzchnię. Skrypty uczelniane AGH. Kraków, 889.
• Greń K., Popiołek E., 1990: Wpływ eksploatacji górniczej na powierzchnie i górotwór. Skrypt uczelniany AGH. Kraków, 1179.
• Haisig J., 2003: Budowa geologiczna i rzeźba powierzchni podczwartorzędowej Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej [in:] Haisig J. & Lewandowski J. (ed.). Plejstocen Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej na tle struktur morfotektonicznych podłoża czwartorzędu, X Konferencja „Stratygrafia Plejstocenu Polski”, Rudy 1-5.09.2003. Sosnowiec:. 11-15.
• Hojka H., 2005: Zarys dziejów Knurowa od końca XIII w. do czasów współczesnych. Towarzystwo Miłośników Knurowa.
• Kaszowska O., Palka J., Koba M., 2003: Problemy społeczne wynikające z oddziaływania podziemnej eksploatacji górniczej na obiekty budowlane. „Geodezja”. Półrocznik Akademii Górniczo-Hutniczej, 9, 2/1: 337-344.
• Kluger M., 2008: Krajobrazy miasta Knurów. WNoZ UŚ. Sosnowiec. Maszynopis pracy magisterskiej.
• Kopeć A., Bugajska N., Milczarek W., Głąbicki D., 2022: Long-term monitoring of the impact of mining operations on the ground surface at the regional scale based on the InSAR-SBAS technique, the Upper Silesian Coal Basin (Poland). Case study. Acta Geodynamica et Geomaterialia, 19, 1: 93-110.
• Kowalski A., 2020: Hałda w górnośląskim pejzażu kulturowym [in:] Rozwój przemysłu oraz jego wpływ na zmiany gospodarcze i kulturowe Małopolski i Górnego Śląska – materiały z III Forum Regionalnego Między Małopolskąa Górnym Śląskiem 14-15 listopada 2019: 69-75.
• Kozacki L., 1988: Przekształcenia środowiska górniczego w rejonach górniczych. Zesz. Naukowe AGH, Sozologia i sozotechnika, 26.
• Kwiatek J. (ed.)., 2005: Problemy eksploatacji górniczej pod terenami zagospodarowanymi. Wydawnictwo GIG. Katowice.
• Lewandowski J.; 2003: Plejstocen glacjalny Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej i obszarów sąsiednich. [in:] Haisig J. & Lewandowski J. (ed.). Plejstocen Kotliny Raciborsko-Oświęcimskiej na tle struktur morfotektonicznych podłoża czwartorzędu, X Konferencja „Stratygrafia Plejstocenu Polski”, Rudy 1-5.09.2003. Sosnowiec: 16-28.
• Liu X., Guo G., Li H., 2019: Study on damage of shallow foundation building caused by surface curvature deformation in coal mining area. KSCE Journal of Civil Engineering, 23(11): 4601-4610.
• Madowicz A., 2001: Osiadania terenu na obszarze Jastrzębia Zdroju w latach 1974-1997. Kształtowanie środowiska geograficznego i ochrona przyrody na obszarach uprzemysłowionych z zurbanizowanych, 31: 15-21.
• Mnich R., 1996: Zakłady chemiczne. Zeszyty Knurowskie, 11, 1. Rada Miejska w Knurowie.
• Niemiec T., 1985: Deformacja górotworu jako skutek eksploatacji górniczej. Ochrona Terenów Górniczych, 73-74.
• Nita J.; 2013: Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Uniwersytet Śląski. Katowice, 185 p.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2006: Krajobrazowe kierunki w zagospodarowaniu terenów pogórniczych. Przegląd Geologiczny, 54, 3: 256-262.
• Nita J., Myga-Piątek U., 2017: Inne spojrzenie na regionalizację Wyżyny Śląsko-Krakowskiej. A different perspective on the regionalization of the Śląsko-Krakowska Upland. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 37: 141-165.
• Ostręga A., Cała M., 2020: Assessing the value of landscape shaped by mining industry. A case study of the town of Rydułtowy, Poland. Archives of Mining Sciences, 65, 1: 3-18.
• Pancewicz A., 2011: Środowisko przyrodnicze w odnowie krajobrazu poprzemysłowego. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice.
• Posyłek E., Rogoż M., 1982: Wpływ osiadania powierzchni terenu na stosunki wodne na obszarze miasta Katowice. Referaty na konf. Ochrona Środowiska na terenie aglomeracji Katowice. PTPNoZ, Zarząd Główny, Oddz. Górnośląski. Warszawa-Sosnowiec: 16-26.
• Rozporządzenie Rady Ministrów 2019: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 2019 r. w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych. Dz. Ust., poz. 394, Warszawa.
• Santorius P., Białecka B., Grabowski J., 2007: Środowiskowe i gospodarcze problemy spowodowane degradacją terenów w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Prace Nauk. GIG, Górnictwo i Środowisko, 1: 85-99.
• Sobczyk W., 2007: Badania opinii respondentów na temat uciążliwości środowiskowej górnictwa węgla. Górnictwo i Geoinżynieria, 5, 1: 497-506.
• Sobula W., Martyka J., Nowak K., 2005: Szkody górnicze jako element dyskomfortu w warunkach życia mieszkańców Górnego Śląska. „Przegląd Górniczy”, 61: 7-8.
• Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Terpiłowski S., Ziaja W., 2018: Physico-geographical mesoregions of Poland. Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica, 91, 2: 143-170.
• Strzałkowski P., 2019: Some remarks on impact of mining based on an example of building deformation and damage caused by mining in conditions of Upper Silesian Coal Basin. Pure and Applied Geophysics, 176, 6: 2595-2605.
• Strzałkowski P., 2021: Duration of the final phase of mining area deformation process in the conditions of Upper Silesia (Poland). Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 80, 7.
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Knurów. 2010.
• Szuwarzyński M., 2021: Górnicze krajobrazy kulturowe w południowej Polsce. Makowska-Iskierka M., Wojciechowska J. (ed.). Warsztaty z Geografii Turyzmu, 11. Krajoznawstwo a turystyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. Łódź.
• Śleszyński P., Chmielewski T. J., Chmielewski S., Kułak A., 2018: Estetyczne koszty chaosu przestrzennego. Studia KPZK, 182.
• Wodyński A., 2007: Zużycie techniczne budynków na terenach górniczych. Wydawnictwo AGH. Kraków, 142 p.
• Wojciechowski K.H., 2007: Układy wymiarów jakości wizualnej krajobrazu. Czasopismo Techniczne, seria: Architektura, 104: 181-183.
• Yunanto T., Mitlohner R., Bürger-Arndt R., 2019: Vegetation development and the condition of natural regeneration after coal mine reclamation in East Kalimantan, Indonesia. In Mine Closure 2019: Proceedings of the 13th International Conference on Mine Closure: 1289-1302. Australian Centre for Geomechanics.
• Zhang B., Lu C., Wang J., Sun Q., He X., Cao G., Zhao Y., Yan L., Gong B., 2019: Using storage of coal mining subsidence area for minimizing flood. Journal of Hydrology, 572: 571-581.
• Zych J., Duży S., Kleta H., 1994: Wpływ wieloletniej intensywnej eksploatacji górniczej na górotwór i powierzchnię terenu. Mat. konf. Współczesne problemy ochrony środowiska w górnictwie. Krynica: 157-168.
• https://www.jsw.pl/o-nas/zaklady

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).