Landscape unit as an element of digital cultural heritage: theory and concepts on the example of Czułów

• Autorzy: Piech Izabela , Dacko Aneta

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/201206

Warianty tytułu

PL

Jednostka krajobrazowa jako element cyfrowego dziedzictwa kulturowego: teoria i koncepcje na przykładzie Czułowa

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the role of the landscape unit in the context of digital cultural heritage, analysing the theoretical foundations and concepts on the example of Czułów, a village with a traditional agricultural landscape. In an era of rapid socio-economic change, which often leads to the degradation of traditional landscapes, digital technology is becoming a key instrument in the documentation, analysis and protection of cultural heritage. Modern technologies such as geographic information systems (GIS), 3D modelling, photogrammetry and remote sensing enable precise mapping and the reconstruction of historical land use. This enables a more detailed and comprehensive study of landscape structures and their dynamics, supporting conservation measures and sustainable development planning. The study of cultural landscapes, involving the analysis of structure, function and change over time, is crucial to understanding the complex relationship between humans and the environment. In particular, landscape units, such as the agricultural terraces at Czułów, reflect historical forms of land use and ways of adapting to natural conditions, thus being important elements of cultural heritage. Their protection and documentation with new technologies is essential to preserve these unique values for future generations. A multi-criteria approach, which combines different perspectives – geomorphological, use, ecological and cultural – is crucial in landscape analysis as it enables a more comprehensive recognition and understanding of the value of rural space. In this way, a more complete picture of landscape structure and function can be obtained, which is particularly important in terms of protecting agricultural landscapes such as Czułów. The traditional landscape of the village with elements of agricultural terraces and a mosaic of land uses represents not only a natural value but also a cultural one, reflecting the enduring interactions between man and nature. Rural landscapes here are not only a testimony to the historical use of the land, but also a place where the past meets the present, influencing the identity of local communities and shaping their future. Digital technologies allow for the documentation of both material and immaterial aspects of the landscape, fostering a better understanding of past land uses and cultural values that may not be apparent to the naked eye. This approach provides a more accurate assessment of historical and cultural values and leads to the planning of effective conservation strategies. The need to adapt conservation efforts to local environmental and social conditions and the challenges of digital archiving of heritage, such as authenticity and accuracy of historical reconstructions, should also be made clear.

PL

Artykuł przedstawia rolę jednostki krajobrazowej w kontekście cyfrowego dziedzictwa kulturowego, analizując podstawy teoretyczne i koncepcje na przykładzie Czułowa, wsi o tradycyjnym krajobrazie rolniczym. W erze szybkich zmian społeczno-ekonomicznych, które często prowadzą do degradacji tradycyjnych krajobrazów, technologia cyfrowa staje się kluczowym instrumentem w dokumentowaniu, analizie i ochronie dziedzictwa kulturowego. Nowoczesne technologie, takie jak systemy informacji geograficznej (GIS), modelowanie 3D, fotogrametria i teledetekcja, umożliwiają precyzyjne mapowanie i rekonstrukcję historycznego użytkowania gruntów. Umożliwia to bardziej szczegółowe i kompleksowe badanie struktur krajobrazowych i ich dynamiki, wspierając środki ochrony i planowanie zrównoważonego rozwoju. Badanie krajobrazów kulturowych, obejmujące analizę struktury, funkcji i zmian w czasie, ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia złożonej relacji między ludźmi a środowiskiem. W szczególności jednostki krajobrazowe, takie jak tarasy rolnicze w Czułowie, odzwierciedlają historyczne formy użytkowania gruntów i sposoby adaptacji do warunków naturalnych, będąc tym samym ważnymi elementami dziedzictwa kulturowego. Ich ochrona i dokumentacja za pomocą nowych technologii jest niezbędna do zachowania tych unikalnych wartości dla przyszłych pokoleń. Wielokryterialne podejście, które łączy różne perspektywy – geomorfologiczną, użytkową, ekologiczną i kulturową – jest kluczowe w analizie krajobrazu, ponieważ umożliwia bardziej kompleksowe rozpoznanie i zrozumienie wartości przestrzeni wiejskiej. W ten sposób można uzyskać pełniejszy obraz struktury i funkcji krajobrazu, co jest szczególnie ważne w kontekście ochrony krajobrazów rolniczych, takich jak Czułów. Tradycyjny krajobraz wsi z elementami tarasów rolniczych i mozaiką użytkowania gruntów stanowi nie tylko wartość naturalną, ale także kulturową, odzwierciedlając trwałe interakcje między człowiekiem a naturą. Krajobrazy wiejskie są tu nie tylko świadectwem historycznego użytkowania ziemi, ale także miejscem, w którym przeszłość spotyka się z teraźniejszością, wpływając na tożsamość lokalnych społeczności i kształtując ich przyszłość. Technologie cyfrowe umożliwiają dokumentowanie zarówno materialnych, jak i niematerialnych aspektów krajobrazu, sprzyjając lepszemu zrozumieniu przeszłego użytkowania gruntów i wartości kulturowych, które mogą nie być widoczne gołym okiem. To podejście zapewnia dokładniejszą ocenę wartości historycznych i kulturowych oraz prowadzi do planowania skutecznych strategii ochrony. Należy również wyraźnie podkreślić potrzebę dostosowania działań konserwatorskich do lokalnych warunków środowiskowych i społecznych oraz wyzwań związanych z cyfrową archiwizacją dziedzictwa, takich jak autentyczność i dokładność rekonstrukcji historycznych.

Słowa kluczowe

EN

landscape unit; digital cultural heritage; cultural landscape; sustainable development

PL

jednostka krajobrazowa; cyfrowe dziedzictwo kulturowe; krajobraz kulturowy; rozwój zrównoważony

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2025
• Tom: no. 1
• Strony: 77--92
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Piech Izabela

• Department of Agricultural Surveying, Cadastre and Photogrammetry, University of Agriculture in Krakow

autor

Dacko Aneta

• Department of Agricultural Surveying, Cadastre and Photogrammetry, University of Agriculture in Krakow

• https://orcid.org/0000-0003-1470-5442

Bibliografia

• Antrop M. 2005. Why landscapes of the past are important for the future. Landscape and Urban Planning, 70(1–2), 21–34.
• Antrop M., Van Eetvelde V. 2017. Landscape Perspectives: The Holistic Nature of Landscape. Springer.
• Champion E., Rahaman H. 2020. Virtual Heritage: A Guide. Ubiquity Press.
• Chmielewski T.J. 2012. Ekologiczne podstawy planowania krajobrazu. Wydawnictwo SGGW.
• Chmielewski T.J. 2012. Systemy krajobrazowe: struktura, funkcjonowanie, planowanie. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Conolly J., Lake M. 2006. Geographical Information Systems in Archaeology. Cambridge University Press.
• Costanza R. 1992. Toward an operational definition of ecosystem health. In: Ecosystem health: New goals for environmental management, ed. R. Costanza, B.G. Norton, B.D. Haskell. Island Press.
• Folke C. 2006. Resilience: The emergence of a perspective for social-ecological systems analyses. Global Environmental Change, 16(3), 253–267.
• Forman R.T.T. 1995. Land Mosaics: The Ecology of Landscapes and Regions. Cambridge University Press.
• Gillings M., Hacıgüzeller P., Lock G. (eds.). 2020. Re-Mapping Archaeology: Critical Perspectives, Alternative Mappings. Routledge.
• Goodchild M.F., Janelle D.G. (eds.). 2004. Spatially Integrated Social Science. Oxford University Press.
• Hofmeister B., Walz U. 2021. European Cultural Landscapes: Insights into the Current State and Challenges for their Future Conservation. Springer.
• Holling C.S. 1973. Resilience and Stability of Ecological Systems. Annual Review of Ecology and Systematics, 4, 1–23.
• Klamer A. (ed.). 1996. The Value of Culture: On the Relationship between Economics and Arts. Amsterdam University Press.
• Leszczycki S. 1976. Krajobraz geograficzny: badania i klasyfikacja. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nague J., Sala P. 2006. Prototype landscape catalogue. Conceptual, methodological and procedural bases for the preparation of the Catalan Landscape Catalogues. Observatori del Paisatge, Olot and Barcelona, 13–18.
• Pietrzak M. 2010. Krajobraz wiejski jako zasób rozwoju lokalnego. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
• Plieninger T., Bieling C. 2012. Resilience and the Cultural Landscape: Understanding and Managing Change in Human-Shaped Environments. Cambridge University Press.
• Richling A. 1999. Geografia fizyczna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Selman P. 2006. Planning at the Landscape Scale. Routledge.
• Sowińska B., Chmielewski T.J. 2011. Research on historical agricultural landscape for the design and management of a biosphere reserve. In: Ekologia, 30, 2, 171–186.
• Taylor K., Lennon J. 2011. Cultural landscapes: A bridge between culture and nature? International Journal of Heritage Studies, 17(6), 537–554.
• UNESCO. 2003. Charter on the Preservation of the Digital Heritage.
• Wheatley D., Gillings M. 2002. Spatial Technology and Archaeology: The Archaeological Applications of GIS. CRC Press.
• Wojciechowski K.H. 2010. Krajobraz kulturowy w planowaniu przestrzennym i ochronie środowiska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.