Roman Period well fills resulting from using and abandonment in environment of a river valley (Kwiatków site, Central Poland)

• Autorzy: Piotrowska Magdalena , Okupny Daniel , Twardy Juliusz , Forysiak Jacek

Identyfikatory

DOI

10.24425/sq.2019.126379

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The research was conducted at the Kwiatków site, in the Koło Basin (Central Poland). It included a fragment of a low terrace and the valley floor of the Warta river valley. The archaeological investigation documented over 100 wells that archaeological material indicates are associated with the Przeworsk culture. Geomorphological, lithological and geochemical studies were carried out at the archaeological sites and their surroundings. Selected for the presentation were two wells whose fillings were carefully tested and subjected to geochemical and lithological analyses. The wells showed a slightly different content of artifacts, as well as differences in their grain-size distributions, the structure of their filling deposits, and their geochemistry. This allows us to conclude that the two wells were used differently, but also probably about a different course for how each well was filled after the end of its operation.

Słowa kluczowe

EN

archaeology; Iron Age; filling of well; geochemistry; lithology; Warta river valley; Polish Lowland

• Wydawca: Institute of Geological Science Polish Academy of Science
• Czasopismo: Studia Quaternaria
• Rocznik: 2019
• Tom: Vol. 36, Nr 1
• Strony: 55--69
• Opis fizyczny: Bibliogr. 54 poz., rys.

Twórcy

autor

Piotrowska Magdalena

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Institute of Archaeology, Collegium Historicum, Umultowska 89D, 61-614, Poznań, Poland

autor

Okupny Daniel

• Pedagogical University of Cracow, Institute of Geography, Podchorążych 2, 30-084, Kraków, Poland

autor

Twardy Juliusz

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Narutowicza St. 88, 90-139, Łódź, Poland

autor

Forysiak Jacek

• University of Łódź, Faculty of Geographical Sciences, Department of Geomorphology and Palaeogeography, Narutowicza St. 88, 90-139, Łódź, Poland

Bibliografia

• 1. Borówka, R.K., 1992. Przebieg i rozmiary denudacji w obrębie śródwysoczyznowych basenów sedymentacyjnych podczas późnego vistulianu i holocenu. Wydawnictwo Naukowe UAM, seria Geografia 54, 177 pp. (in Polish with English summary).
• 2. Borówka, R.K., 2007. Geochemical studies of lacustrine deposits of temperate zone (Geochemiczne badania osadów jeziornych strefy umiarkowanej). Studia Limnologica et Telmatologica 1, 1, 33–42 (in Polish).
• 3. Dzieduszyńska, D., Petera-Zganiacz, J., Krąpiec, M., 2011. The age of the subfossil trunk horizon in deposits of the Warta River valley (central Poland) based on 14C dating. Geochronometria 38, 4, 334–340.
• 4. Dzieduszyńska, D., Petera-Zganiacz, J., 2012. Geologic position of the Younger Dryas subfossil forest in the Warta River valley, central Poland. Bulletin of the Geological Survey of Finland 84, 69–79.
• 5. Dzieduszyńska, D., Kittel, P., Petera-Zganiacz, J., Twardy, J., 2012. Palaeogeographical elements of the Warta River Valley evolution within the Koło Basin in the light of investigations at the site „Koźmin Las”). Acta Geographica Lodziensia 100, 35–49 (in Polish with English summary).
• 6. Dzieduszyńska, D., Kittel, P., Petera-Zganiacz, J., Brooks, S.J., Korzeń, K.,. Krąpiec, M., Pawłowski, D., Płaza, D.K., Płóciennik, M., Stachowicz-Rybka, R., Twardy, J., 2014. Environmetal influence on forest development and decline in the Warta River Valley (Central Poland) during the Late Weichselian. Quaternary International 324, 99–114.
• 7. Forysiak, J., 2005. The development of the Warta river valley between Burzenin and Dobrów in the Late Quaternary. Acta Geographica Lodziensia 90, 116 pp. (in Polish with English summary).
• 8. Forysiak, J., Twardy, J., 2012. Development of human induced geomorphological processes in the vicinity of peatlands of Central Poland. In: Forysiak, J., Kucharski, L., Ziułkiewicz, M. (Eds), Peatland in semi-natural landscape – their transformation and possibility of protection. Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań, 85–99.
• 9. Gilewska, S., 1986. Podział Polski na jednostki geomorfologiczne. Przegląd Geograficzny 58 (1–2), 15–40 (in Polish with English summary).
• 10. Godłowski, K., 1981. Kultura przeworska. Budownictwo. In: Hensel, W., Bukowski, Z., Wielowiejski, J. (Eds), Prahistoria ziem polskich, t. V, Późny okres lateński i okres rzymski, 105–106, Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk (in Polish).
• 11. Hammer, O., Harper, D.A.T., Ryan, P.D., 2001. PAST: Paleontological Statistics software package for education and data analysis. Palaeontologica Electronica 4, 1–9.
• 12. Heiri, O., Lotter, A.F., Lemcke, G., 2001. Loss on ignition as a method for estimating organic and carbonate content in sediments; reproducibility and comparability of results. Journal of Paleolimnology 25, 101–110.
• 13. Jadczykowa, I., 1981. Budownictwo mieszkalne ludności kultury przeworskiej na obszarze Polski, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna 28, 109–247 (in Polish with English summary).
• 14. Jankuhn, H., 2004. Wprowadzenie do archeologii osadnictwa. Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań (in Polish).
• 15. Kabata-Pendias, A., 2011. Trace elements in soils and plants. Fourth edition. CRC Press, Boca Raton, 1–505.
• 16. Kalicki, T., 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne 204, 348 pp. (in Polish).
• 17. Kamiński, J., 1993. Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy. Acta Geographica Lodziensia 64, 104 pp. (in Polish).
• 18. Kamiński, J., 1998. Wykształcenie i wiek osadów dolin rzecznych Wyżyny Łódzkiej i pradoliny warszawsko-berlińskiej w świetle osadnictwa pradziejowego. In: Materiały Sympozjum: „Rola człowieka prehistorycznego w przemianach środowiska przyrodniczego”, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, 02–03. 03. 1998, 5–6 (in Polish).
• 19. Kamiński, J., Moszczyński, J., 1996. Wpływ osadnictwa kultury przeworskiej na kształtowanie doliny Moszczenicy w okolicy Woli Branickiej. Acta Geographica Lodziensia 71, 56–66 (in Polish).
• 20. Kittel, P., Petera-Zganiacz, J., Dzieduszyńska, D., Twardy, J., Krąpiec, M., Bijak, Sz., Bronisz, K., Zasada, M., Płaza, D., 2012. Research of “subfossil forest” from Late Vistulian in Warta river valley, Koło Basin, Central Poland (Badania „kopalnego lasu” ze schyłku vistulianu w dolinie Warty (Kotlina Kolska, środkowa Polska)). Studia i Materiały CEPL w Rogowie 14, z. I (30)/2012, 238–245 (in Polish with English summary).
• 21. Kittel, P., Krąpiec, M., Petera-Zganiacz, J., Piotrowska, M., Rzepecki, S., Schellner, E., Twardy, J., 2015. The record of catastro phic flood in the Roman Period in Koło basin (Central Poland). In: Gradulaism vs Catastrophism in landscape evolution. International Association of Geomorphologists (IAG) Regional conference. Extended abstracts, 02–04. 06. 2015, Barnaul, Russia, 47–50.
• 22. Kobyliński, Z., 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk (in Polish).
• 23. Kot, K., Piotrowska, M., 2016. Chronologia i zagospodarowanie stref A1 i A2 w okresach przedrzymskim, rzymskim i wędrówek ludów. In: Rzepecki, S. (Ed.), Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20, gm. Brudzew. Strefy A1 i A2, 287–302, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzka Fundacja Badań Naukowych, Łódź (in Polish with English summary).
• 24. Krąpiec, M., 2001. Holocene dendrochronological standards for subfossiloaks from the area of southern Poland. Studia Quaternaria18, 47–63.
• 25. Krapiec, M., 2016. Wyniki analiz dendrochronologicznych próbekdrewna z badań prowadzonych na stanowisku Kwiatków 11,gm. Brudzew. In: Rzepecki, S. (Ed.), Wielokulturowy kompleksosadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20, gm. Brudzew. StrefyA1 i A2, 359–366, Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego,Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzka Fundacja Badań Naukowych,Łódź (in Polish with English summary).
• 26. Legendre, P., Birks, H.J.B., 2012. From classical to canonical ordination.In: Birks, H.J.B., Lotter, A.F., Juggins, S., Smol, J.P. (Eds),Tracking Environmental Change using Lake Sediments. Vol. 5.Data handing and numerical techniques, 201–248, Springer, Dordrecht.
• 27. Marosik, P., 2002. Ukształtowanie terenu i warunki geologiczne nastanowisku archeologicznym nr 11 w Grabku oraz na obszarzeprzyległym w dnie doliny Krasówki. In: Grygiel, R. (Ed.), Badaniaarcheologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” KopalniWęgla Brunatnego „Bełchatów” S.A., t. II. Fundacja Badań Archeologicznychim. Profesora Konrada Jażdżewskiego, FundacjaUAM, Łódź, 9–23 (in Polish).
• 28. Michałowski, A., 2011 Budownictwo kultury przeworskiej, Poznań,(in Polish).
• 29. Mycielska-Dowgiałło, E., 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów[Some textural features of deposits and their significance for interpretations].In: Mycielska- Dowgiałło, E., Rutkowski, J. (Eds),Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacjawyników [Investigations of Quaternary sediments. Somemethod sand interpretation of the results]. University of Warsaw, Warszawa, 29–105.
• 30. Nowakowski, W., Waluś, A., 1986. Studnie kultury przeworskiej z ziem Polski. Światowit 36, 43–64 (in Polish).
• 31. Nicieja, M., 1996. Analiza uziarnienia utworów drobnoziarnistych w świetle wybranych metod. In: Kostrzewski, A. (Ed.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych, t. II. Wyd. NaukoweUAM, Poznań, 199–217 (in Polish).
• 32. Papiernik, P., Nalepka, D., Okupny, D., Budek, A., 2017. Studnia kultury pucharów lejkowatych w świetle wieloaspektowych analizobiektu 3456 z Ludwinowa, stan. 3, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie. In: Marchelak, I., Nierychlewska, A., Nowak, I., Papiernik, P. (Eds), Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 3 w Ludwinowie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie (trasa autostrady A-1). Via Archaeologica Lodziensia t. 7, vol. 1, 619–624 (in Polish).
• 33. Pawłowski, D., Okupny, D., Włodarski, W., Zieliński, T., 2014. Spatial variability of selected physicochemical parameters witihn peat deposits in small valley mire: a geostatistical approach. Geologos 20 (4), 269–288.
• 34. Petera, J., 2002. Vistulian fluvial deposits in the Uniejów Basin and their palaeogeographical significance. Acta Geographica Lodziensia 83, ŁTN, Łódź, 164 pp.
• 35. Petera, J., Forysiak, J., 2003. The last ice sheet extent in Central Poland. Geological Quarterly 47 (4), 574–578.
• 36. Petera-Zganiacz, J., Dzieduszyńska, D.A., Twardy, J., Pawłowski, D., Płóciennik, M., Lutyńska, M., Kittel, P., 2015a. Younger Dryas flood events: A case study from the middle Warta River valley (Central Poland), Quaternary International 386, 55–69.
• 37. Petera-Zganiacz, J., Piotrowska, M., Twardy, J., Dzieduszyńska, D., Rzepecki, S., Okupny, D., 2015b. Geomorfologiczne oraz geologiczne uwarunkowania budowy i funkcjonowania studni z okresu wpływów rzymskich na wielokulturowym stanowisku archeologicznym Kwiatkowie (Kotlina Kolska). Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, Łódź, 46, 211–228 (in Polish).
• 38. Petera-Zganiacz, J., Piotrowska, M., Twardy, J., Dzieduszyńska, D.,Okupny, D., Forysiak, J., Rzepecki, S., in press. Environmental conditions as a key factor in the functioning of wells at a settlement from the Roman period of the Iron Age. Quaternary International,
• 39. http://dx.doi.org/10.1016/j.quaint.2017.08.046
• 40. Piotrowska, M., 2016. Osadnictwo z okresu przedrzymskiego, okresu wpływów rzymskich i wczesnego okresu wędrówek ludów. Perspektywa źródeł nieruchomych. In: Rzepecki, S. (Ed.), Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20, gm. Brudzew. Strefy A1 i A2, Łódź, 47–138 (in Polish). Płoskonka, D., 2010. Differences in results of grain-size analysis made by various methods. Landform Analysis 12, 79–85.
• 41. Rdzany, Z., 2009. Rekonstrukcja przebiegu zlodowacenie warty w regionie łódzkim. Wyd. UŁ, Łódź, 312 pp. (in Polish).
• 42. Rzepecki, S., 2016. Wprowadzenie. In: Rzepecki, S. (Ed.), Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20, gm. Brudzew. Strefy A1 i A2, Łódź, 5–13 (in Polish).
• 43. Rzepecki, S., Kot, K., Piotrowska, M., 2016. Pod prąd czasu. Kwiatków i okolica w pradziejach. Łódź, (in Polish).
• 44. Salminen, R. (Ed.), 2005. Geochemical Atlas of Europe. Part 1: Background Information, Methodology and Maps. Geological Survey of Finland, Espoo.
• 45. Starkel, L., 2005. Anthropogenic soil erosion since the Neolithic in Poland. Zeitschrift für Geomorphologie, Neue Folge, Suppl. 139, 189–201.
• 46. Starkel, L., Michczyńska, D.J., Krąpiec, M., Margielewski, W., Nalepka, D., Pazdur, A., 2013. Progress in the Holocene chrono-climatostratigraphy of Polish territory. Geochronometria 40 (1), 1–21.
• 47. Szmańda, J., 2008. Interpretacja intensywności zdarzeń powodziowych w aluwiach wałów przykorytowych Drwęcy i Tążyny na podstawie zapisu sedymentologicznego i badań skażenia pierwiastkami śladowymi. Landform Analysis 8, 78–82 (in Polish).
• 48. Turkowska, K., Petera, J., Forysiak, J., Miotk-Szpiganowicz, G., 2000. Morfogeneza powierzchni Kotliny Kolskiej w okolicach Koźmina. Acta Geographica Lodziensia 78, ŁTN, Łódź, 89–134 (in Polish).
• 49. Turkowska, K., Forysiak, J., Petera, J., Miotk-Szpiganowicz, G., 2004. A Warta River system during the Younger Dryas in the Koło Basin (Middle Poland). Quaestiones Geographicae 23, 23–107.
• 50. Twardy, J., 1995. Dynamika denudacji w strefie krawędziowej Wyżyny Łódzkiej. Acta Geographica Lodziensia 69, 213 pp.
• 51. Twardy, J., 2014. Lithological characteristics of depositsof the site Koźmin Las and their palaeogeographical interpretation. Acta Geographica Lodziensia 102, 23–38 (in Polish with English summary).
• 52. Twardy, J., 2016. Przyrodnicze uwarunkowania osadnictwa w strefach A-1 i A-2 stanowiska Kwiatków (st. 11, st. 20), gmina Brudzew (Kotlina Kolska). In: Rzepecki, S. (Ed.), Wielokulturowy kompleks osadniczy ze stanowiska Kwiatków 11/20. Seria Spatium Archaeologicum 9. Instytut Archeologii UŁ, 23–32.
• 53. Twardy, J., Kamiński, J., Moszczyński, J., 2004. Zapis gospodarczej i osadniczej działalności człowieka z okresu lateńskiego i rzymskiego w formach i osadach Polski Środkowej. In: Abłamowicz, D., Śnieszko, Z. (Ed.), Zmiany środowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski. Muz. Śląskie w Katowicach, Stow. Nauk. Archeol. Polsk., O/ Katow., Katowice, 197–221 (in Polish).
• 54. Twardy, J., Rzepecki, S., Dzieduszyńska, D., Kittel, P., Petera-Zganiacz, J., 2014. Warunki budowy i funkcjonowania studni z okresu wpływów rzymskich na wielokulturowym stanowisku archeologicznym w Kwiatkowie. In: Kittel, P., Ludwisiak, K., Twardy, J., Nowak, I. (Ed.), Naturalne i archeologiczno-historyczne uwarunkowania osadnictwa średniowiecznego. VIII Sympozjum SAS, 22–25.09.2013., Łódź-Łęczyca, 105–108 (in Polish).