Antybiotykooporność : narastające zagrożenia dla zdrowia publicznego w Polsce

• Autorzy: Zahorska Aleksandra , Topolewska Anna , Łakocka Agnieszka , Kumirska Jolanta

Identyfikatory

DOI

10.53584/wiadchem.2025.3.4

Warianty tytułu

EN

Antybiotic resistance : a growing threat to public health in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Antibiotics are considered one of the greatest discoveries of the 20th century. Their introduction into therapy in the early 1940s marked a breakthrough moment in the treatment of infections andinfectious diseases. At the time, they were referred to as "miracle drugs". Unfortunately, even before the mass use of the first antibiotic - penicillin, a strain of Staphylococcus aureus producing penicillinases (beta-lactamases), and thus resistant to penicillin, had already been isolated. By the mid-1950s, as a result of the widespread use of penicillin, more than 50% of Staphylococcus aureusstrains were resistant toit.Thisled to an increase in mortality due to infections caused by resistant microorganisms. In the last decade of the 20th century, the problem of resistance began to spiral out of control. The significance of antimicrobial resistance is evidenced by the fact that it was the subject of the G20 summit held in September 2016, as well as the United Nations General Assembly (September 2016, New York). Today, antibiotic resistance is one of the primary threats to public health worldwide. This danger is recognized by European and global institutions such as the World Health Organization (WHO), the European Commission (EC), the European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), and the Centers for Disease Control and Prevention (CDC) in the United States. The aim of this article isto presentthe most important information regarding the scale of antibiotic resistance in European Union and the threats it poses to public health in Poland. The paper outlines key aspects of antibiotics, antibiotic resistance, the underlying causes of antimicrobial resistance, as well as strategies for its containment. It presents data on antibiotic consumption in Poland and the observed resistance patterns. In the concluding remarks, the article discusses fundamental principles for the appropriate use of antibiotics in medical practice, with the objective of limiting the spread of antibiotic resistance both in Poland and worldwide.

Słowa kluczowe

PL

bakterie oporne na antybiotyki; gen oporności na antybiotyki; geny oporności wielolekowej; oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe; rozprzestrzenianie się oporności; zagrożenie dla zdrowia publicznego w Polsce

EN

antibiotic resistant bacteria; antibiotic resistance gene; multidrug resistance genes; antimicrobial resistance; spread of resistance; threat to public health in Poland

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Chemiczne
• Czasopismo: Wiadomości Chemiczne
• Rocznik: 2025
• Tom: [Z] 79, 3-4
• Strony: 233--257
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Zahorska Aleksandra

• Zakład Dydaktyki i Popularyzacji Nauki, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański Ul. Wita Stwosza 63, 80-308 Gdańsk

• https://orcid.org/0009-0004-4492-1810

autor

Topolewska Anna

• Zakład Dydaktyki i Popularyzacji Nauki, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański Ul. Wita Stwosza 63, 80-308 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0003-0828-7838

autor

Łakocka Agnieszka

• Zakład Dydaktyki i Popularyzacji Nauki, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański Ul. Wita Stwosza 63, 80-308 Gdańsk

• https://orcid.org/0009-0001-9696-3164

autor

Kumirska Jolanta

• Zakład Dydaktyki i Popularyzacji Nauki, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański Ul. Wita Stwosza 63, 80-308 Gdańsk

• https://orcid.org/0000-0003-1211-1114

Bibliografia

• [1] D. Dzierżanowska. Antybiotyki w praktyce ambulatoryjnej. Wydawnictwo Alfa-Medica Press, Bielsko-Biała, 2005.
• [2] M. Babicki, E. Kuchar, S. Poletajew, J. Woroń, A.M. Fal. Antybiotykooporność – skąd przybywamy i dokąd idziemy, Lekarz POZ, 2024, 5, /Catal. Sci. Technol., 2021, 3, 355.
• [3] A.M. Fal, E. Kuchar, M. Zaremba, S. Poletajew, J. Krajewski. A. Antoniewicz. Zasady racjonalizacji terapii antybiotykowych w schorzeniach układu oddechowego i moczowego. Medical Tribune 2022. https://podyplomie.pl/medical-tribune/38120,zasady-racjonalizacji terapii-antybiotykowych-w-schorzeniach-ukladu-oddechowego-imoczowego?srsltid=AfmBOopSTbWM1-hRJD82KIcIo12whXYCrEvMqNz60zJK6h7A iJ_Bpe8. Dostęp 15.04.2025.
• [4] K.I. Mohr. History of Antibiotics Research. W: M, Stadler, P. Dersch (red.). How to Overcome the Antibiotic Crisis. Current Topics in Microbiology and Immunology, 2016; 398. Springer, Cham.
• [5] M. Pazda, J. Kumirska, P. Stepnowski, E. Mulkiewicz, Antibiotic resistance genes identified in wastewater treatment plant systems – A review. Sci. Total Environ. 2019, 697 nr art. 134023.
• [6] European Centre for Disease Prevention and Control. Antimicrobial resistance in the EU/EEA (EARS-Net) - Annual Epidemiological Report 2023. Stockholm: ECDC; 2024.
• [7] OECD. 2023. Embracing a One Health Framework to Fight Antimicrobial Resistance, OECD Health Policy Studies, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/ce44c755-en. Dostęp: 16.04.2025.
• [8] Assessing the health burden of infections with antibiotic-resistant bacteria in the EU/EEA, 2016- 2020. Dokument dostępny pod adresem: https://bit.ly/473CND4. Dostęp 16.04.2025.
• [9] J. O’Neill. Rapid diagnostics: stopping unnecessary use of antibiotics. Review on Antimicrobial Resistance. London, 2015.
• [10] Europejski_Dzień_Wiedzy_o_Antybiotykach_'2023_-_PAKIET_PRASOWY.pdf. Dokument dostępny pod adresem: https://www.gov.pl/web/psse-kepno/europejski-dzien-wiedzy-o antybiotykach-i-swiatowy-tydzien-wiedzy-o-antybiotykach-2023. Dostęp: 16.04.2025
• [11] ECDC. 2023. Cele dotyczące oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe: jak możemy je osiągnąć do 2030 r.? Dokument dostępny pod adresem: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/AMR%20brief%20- %20EAAD%202023_PL.pdf. Dostęp: 16.04.2025.
• [12] Parlament Europejski (PE). Prudent use of antibiotics and more research needed to fight antimicrobial resistance [Rozważne stosowanie antybiotyków i konieczność zintensyfikowania badań na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe]. Bruksela: KE; 2023. Dokument dostępny pod adresem: https://bit.ly/3FFcgA9. Dostęp: 16.04.2025.
• [13] Raport 2023/1 – Monitorowanie zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym za rok 2022. Warszawa, 2023. Dokument dostępny pod adresem: https://antybiotyki.edu.pl/raporty/. Dostęp: 16.04.2025.
• [14] Raport 2023/2 – Monitorowanie zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym za rok 2022. Warszawa, 2023. Dokument dostępny pod adresem: https://antybiotyki.edu.pl/raporty/. Dostęp: 16.04.2025.
• [15] Raport 2024/1 – Monitorowanie zużycia antybiotyków w lecznictwie otwartym za rok 2023. Warszawa, 2024. Dokument dostępny pod adresem: https://antybiotyki.edu.pl/raporty/. Dostęp: 16.04.2025.
• [16] Raport 2024/2 – Monitorowanie zużycia antybiotyków w lecznictwie zamkniętym za rok 2023. Warszawa, 2024. Dokument dostępny pod adresem: https://antybiotyki.edu.pl/raporty/. Dostęp: 16.04.2025.
• [17] ECEC: Antimicrobial consumption in the EU/EEA (ESAC-Net) - Annual Epidemiological Report for 2023. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/antimicrobial-consumption eueea-esac-net-annual-epidemiological-report-2023.
• [18] KORLD, 2022. Raport Monitorowanie oporności na antybiotyki w sieci EARS-Net i WHO GLASS w Polsce – dane z 2020 roku. Warszawa, 2022. Dokument dostępny pod adresem: https://korld.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2022/03/Dane-EARS-Net-2020.pdf. Dostęp: 16.04.2025.
• [19] KORLD, 2023. Raport Monitorowanie oporności na antybiotyki w sieci EARS-Net i WHO GLASS w Polsce – dane z 2021 roku. Warszawa, 2023. Dokument dostępny pod adresem https://korld.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2023/03/Raport-EARS-Net-2021-1.pdf. Dostęp: 16.04.2025.
• [20] D. Żabicka, M. Grzegorczyk, Oporność na antybiotyki w Polsce i Europie w 2021 roku dane sieci EARS-Net. Oporność na antybiotyki Biuletyn Informacyjny nr 2/2022. Dokument dostępny pod adresem: https://antybiotyki.edu.pl/wp-content/uploads/Biuletyn/Biuletyn-Informacyjny 2_2022.pdf. Dostęp: 16.04.2025.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).