Aktualizacja wskaźnika wytwarzania odpadów zawierających azbest na obszarach wiejskich oraz miejskich

• Autorzy: Klojzy-Karczmarczyk B. , Makoudi S. , Staszczak J.

Warianty tytułu

EN

An update of the asbestos-containing waste generation index in rural and urban areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Proces usuwania wyrobów zawierających azbest z terytorium Polski został zapoczątkowany wprowadzeniem ustawy o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. W najbliższych latach wyroby takie, wbudowane w poszczególnych obiektach, nadal będą sukcesywnie usuwane, stając się w konsekwencji odpadem niebezpiecznym. Na podstawie przeprowadzonych inwentaryzacji w latach 2005-2014, autorzy oszacowali wartości wskaźnika wytwarzania odpadów zawierających azbest w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Założono, że wielkość nagromadzenia wyrobów zawierających azbest na poszczególnych obszarach można potraktować jako wielkość potencjalnego wytwarzania odpadów zawierających azbest w przyszłości. Ze względu na uwarunkowania obszarów miejskich oraz wiejskich, konieczne było oddzielne szacowanie wskaźnika wytwarzania odpadów dla poszczególnych obszarów. Spośród zinwentaryzowanych 53 gmin o zróżnicowanym charakterze wydzielono gminy o charakterze wiejskim oraz miejskim. Wartości uzyskane dla gmin o charakterze miejsko-wiejskim rozdzielono pomiędzy obydwa obszary zgodnie ze stanem rzeczywistym. Średnia wartość wskaźnika wytwarzania odpadów zawierających azbest przez jednego mieszkańca obszaru wiejskiego, obliczona na podstawie 44 analizowanych obszarów na przestrzeni 10 lat wynosi 24,0 m2, co stanowi 264 kg. Średnia wartość wskaźnika wytwarzania odpadów zawierających azbest przez jednego mieszkańca obszaru miejskiego, obliczona na podstawie 26 analizowanych obszarów jest zdecydowanie niższa i wynosi 6,4 m2, co stanowi 70 kg. Zauważa się zróżnicowanie wskaźnika wytwarzania dla małych i dużych miast. Określenie średnich potencjalnych wskaźników wytwarzania odpadów zawierających azbest przez mieszkańca jest pomocnym narzędziem dla prognozowania wielkości wytwarzania odpadów zawierających azbest na konkretnym obszarze. Wyniki przeprowadzonych inwentaryzacji są zamieszczone w Bazie Azbestowej Ministerstwa Gospodarki i stanowią element realizacji wytycznych Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032. Można uznać, że wskaźniki podawane w programie krajowym odzwierciedlają skalę problemu dla obszarów wiejskich. Uśrednione wartości rzeczywiste dla obszarów wiejskich, poza nielicznymi wyjątkami, mieszczą się w granicach przyjętych dla poszczególnych województw.

EN

The introduction of a ban on the use of products containing asbestos began a process of their removal from Poland. In the coming years, asbestos-containing products used in individual facilities will still be gradually removed having becoming hazardous waste. On the basis of an inventory made from 2005 to 2014, the authors determined the asbestos-containing waste generation index per capita. It was assumed that the amount of the accumulated asbestos-containing products in different areas may be regarded as the magnitude of potential asbestos-containing waste generation in the future. Due to the conditions in urban and rural areas, it was necessary to determine indices separately for waste generation in individual areas. Of the 53 inventoried communities of diverse character only the communities of rural and urban character were distinguished. The values obtained for the communities of urban-rural character were divided between the two areas in line with the status quo. The average value of asbestos-containing waste generation per inhabitant of a rural area calculated on the basis of 44 analysed areas over the last 10 years amounts to 24.04 m2, which is 264.5 kg. The average value of asbestos-containing waste generation per inhabitant of an urban area calculated on the basis of 26 analysed areas is much lower at 6.4 m2, which is 70 kg. Diversification in the generation index has been reported for small towns and cities. The determination of average potential indices for the generation of asbestos-containing waste per inhabitant is a useful tool for predicting the generation size in a specific area. The results of the inventory have been published in the Asbestos Products Data Base of the Ministry of Economy and they form part of the implementation of the guidelines in the Programme for the removal of asbestos for years 2009-2032. It may be considered that the indices reported in the national programme reflect the scale of the problem for rural areas. The averaged actual values for rural areas are within the limits set for the different voivodeships, however, there have been some exceptions.

Słowa kluczowe

PL

azbest; wyroby zawierające azbest; wskaźnik wytwarzania odpadów; obszary wiejskie; obszary miejskie

EN

asbestos; asbestos-containing products; waste generation index; rural areas; urban areas

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2015
• Tom: nr 89
• Strony: 157--166
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., ryus., tab., wykr.

Twórcy

autor

Klojzy-Karczmarczyk B.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych, Kraków

autor

Makoudi S.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych, Kraków

autor

Staszczak J.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Zakład Odnawialnych Źródeł Energii i Badań Środowiskowych, Kraków

Bibliografia

• 1. Baza Azbestowa Ministerstwa Gospodarki [Online] Dostępne w: http://www.bazaazbestowa.gov.pl [Dostęp: 20.06.2015].
• 2. Dyczek, J. 2000. Bezpieczne postępowanie z azbestem materiałami zawierającymi azbest. Uwarunkowania techniczne i prawne. Materiały Szkoły Gospodarki Odpadami, Wyd. AGH, IGSMiE PAN, Kraków, s. 65-74.
• 3. Klojzy-Karczmarczyk, B. i Makoudi S. 2011a. Praktyczne aspekty usuwania materiałów zawierających azbest w wybranych gminach. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN nr 80, Wyd. IGSMiE PAN, s. 27-35.
• 4. Klojzy-Karczmarczyk, B. i Makoudi, S. 2011b. Szacowanie wskaźnika wytwarzania odpadów zawierających azbest na obszarach wiejskich wybranych gmin. Rocznik Ochrona Środowiska (Annual Set The Environment Protection) t. 13, s. 1823-1834.
• 5. Klojzy-Karczmarczyk, B. i Makoudi, S. 2012. Efekt weryfikacji zasad prowadzenia oceny stopnia pilności usuwania wyrobów zawierających azbest. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN nr 82, Wyd. IGSMiE PAN, s. 89-97.
• 6. Makoudi, S. 2007. Unieszkodliwienie odpadów zawierających azbest na przykładzie rozwiązań francuskich. Technika Poszukiwań Geologicznych — Geotermia, Zrównoważony rozwój. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, s. 93-100.
• 7. Obmiński, A. 2000. Odpady azbestowe, składowanie, neutralizacja, zagrożenie. Materiały Szkoły Gospodarki Odpadami, Wyd. AGH, IGSMiE PAN, Kraków, s. 207-220.
• 8. Pichór, W. 2005. Zasady bezpieczeństwa i ochrony zdrowia podczas prac z materiałami zawierającymi azbest. Mat. Sem. Szkoła Azbest - bezpieczne postępowanie. Azbest i materiały zawierające azbest w budynkach i budowlach. Minimalizacja ryzyka emisji włókien podczas usuwania materiałów zawierających azbest. AGH. Kraków, s. 35-44.
• 9. Program oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009—2032. Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009.
• 10. Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Ministerstwo Go¬spodarki, Warszawa 2002.
• 11. Szeszenia-Dąbrowska i in. 2015 - Szeszenia-Dąbrowska, N., Świątkowska, B. Sobala, W., Szubert, Z. i Wilczyńska, U. 2015. Asbestos related diseases among workers of asbestos processing plants in relation to type of productions and asbestos use. Medycyna Pracy nr 66 (1), s. 1-9.
• 12. Szeszenia-Dąbrowska N., red., 2007. Azbest. Zanieczyszczenie środowiska. Ryzyko dla zdrowia, IMP, Łódź.
• 13. Szeszenia-Dąbrowska N. i Sobala W., 2010. Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne. Raport z badań. II wydanie poprawione i uzupełnione. IMP, Łódź.
• 14. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. z 1997 r. Nr 101, poz. 628).

Uwagi

Praca zrealizowana w ramach badań statutowych IGSMiE PAN.