Fenomen domu wiejskiego na Podlasiu (z badań we wsi Olendy w gminie Rudka w 2014 roku)

• Autorzy: Biernacka A. , Garwolińska N. , Szewczyk J

Warianty tytułu

EN

The phenomenon of Podlasie country house (based on the surveys in Olendy, Rudka Commune, N-E Poland, in 2014)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W 2014 roku zrealizowano kolejną sesję badań terenowych we wsiach Białostocczyzny. W pracy zaprezentowano wyniki pomiarów i rysunków inwentaryzacyjnych pięciu domów we wsi Olendy w gminie Rudka, z próbą ich oceny i interpretacji. Celem tak przedsięwziętych i zaprezentowanych tu badań jest także ocena specyfiki przestrzeni architektonicznej badanej wsi Olendy – w tym ocena wartości architektury rodzimej, wernakularnej, wyrosłej z tradycji i zakorzenionej w miejscu i czasie, a także ocena specyfiki wnętrza domu. Okazuje się bowiem, że olendzkie domy akumulują od ponad półwiecza rozmaite estetyki i wzorce komponowania wnętrz, co owocuje niezwykłym konglomeratem architektonicznym, jakim jest współczesne wnętrze tradycyjnego olendzkiego domu; także strychulcowa konstrukcja i rozbudowane systemy piecowo- -kominowe dopełniają wrażenia ich swoistej „egzotyki”.

EN

Field surveys were performed in a number of villages in the region of Bialystok, N-E Poland in 2014. The results are presented and analyzed, with the research focus on five houses in Olendy village, Rudka commune. Their drawings and selected photographs are included, as well. The objective is to assess the uniqueness of their architecture and interiors in terms of vernacular architectural heritage and traditions. The houses in Olendy have been accumulating various aesthetic patterns since the last 50 to 70 years, resulting with an unusual and curious medley of architectural aesthetics of their interiors. Moreover, their obsolete wattle-and-daub construction of walls, as well as their huge stoves, supplement that medley, resulting with a feeling of an „exotics” of these specific vernacular houses.

Słowa kluczowe

PL

architektura rodzima; tradycyjne wnętrza domów; dom wiejski; Białostocczyzna; Olendy; Rudka

EN

vernacular architecture; vernacular house interiors; Białystok region; country cottages; Olendy; Rudka

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 6, no. 4
• Strony: 5--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Biernacka A.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Garwolińska N.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Szewczyk J

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Chodorowski F. (1998), Charakterystyka budownictwa z drewna realizowanego dawniej i obecnie na przykładzie budynku mieszkalnego na wsi środkowego Podlasia, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej – Architektura” z.17, Oficyna Wydawnictwa PB, Białystok, 105-118.
• 2. Chwaszczewski J. (2000), Zagroda we wsi More, „Nad Bugom i Narvoju” nr 1/2 , 28-29.
• 3. Ciesielski Z. (1980), Charakterystyka drewnianego budownictwa ludowego w województwie białostockim, „Nauka i Praktyka” nr 1, 29-45.
• 4. Czajkowski J. (1961), Zagroda wydłużona typu bielsko-podlaskiego, „Polska Sztuka Ludowa” r. 15, nr 3, 153-165.
• 5. Gaweł A. (2007, 2010), Zdobnictwo drewnianych domów na Białostocczyźnie, Orthdruk, Białystok.
• 6. Gloger Z. (1907 i 1909), Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce, t. 1-2, druk Władysława Łazarskiego, Warszawa.
• 7. Kuciel J. (2008), O lepiance to historia (Domy ze słomy), „Kurier Poranny – Magazyn” nr 103 (Białystok, 2 maja), 6-7.
• 8. Kusznerko M., Szewczyk J. (2011), Budownictwo z polan opałowych w Uhowie na Podlasiu, „Architecturae et Artibus” vol. 3, nr 2 (8), 17-25 (kopia cyfrowa dostępna online w: http://wa.pb.edu. pl/Numer--8--2-2011.htmldostęp 20.10.2014).
• 9. Maciejewska J. (1964), Badania etnograficzne na obszarze województwa białostockiego w latach 1945-1963, „Rocznik Białostocki” t. 5, Białystok, 191-210.
• 10. Mulkiewicz-Goldbergowa O. (1967), Przemiany urządzenia wnętrza współczesnej izby wiejskiej, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” t. 21, z. 3, 127- 134, według kopii cyfrowej dostępnej online w: http:// cyfrowaetnografia.pl/dlibra/docmetadata?id=4600, dostęp 29.11.2014.
• 11. Ogrodowska B. (1983), Świąteczne zdobnictwo wnętrz, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” t. 37, z. 1-2, 95-112, według kopii cyfrowej dostępnej online w: http://cyfrowaetnografia.pl/dlibra/ docmetadata?id=3146, dostęp 29.11.2014.
• 12. Parnowska M. (1961), Vnutrennee ustrojstvo krestjanskogo ˇzilogo doma v derevnjach rajona (povjata) Bel’sk Podljaski, „Zeszyty Etnograficzne Muzeum Kultury i Sztuki Ludowej w Warszawie” t. 2, 161-176.
• 13. Perkowska J. i in. (2014), „Pokuć”, czyli tradycyjny kąt obrzędowy we wnętrzu wiejskiego domu mieszkalnego na Białostocczyźnie – wyniki badań z lat 2012-2013, „Architecturae et Artibus” nr 2 (20), vol. 6, 50-64 (kopia cyfrowa dostępna online w: http://wa/pb.edu.pl/Numer--20-2014.html, dostęp 20.10.2014).
• 14. Pokropek M., Strączek T. (1993), Osadnictwo i tradycyjne budownictwo drewniane okolic Ciechanowca na przykładzie przysiółków drobnoszlacheckich Piętki i Twarogi w woj. Łomżyńskim, „Rocznik Białostocki” t.XVIII, Muzeum Okręgowe w Białymstoku, Warszawa, 9-136.
• 15. Poskrobko J. (1989), Ochrona zabytków architektury w województwie białostockim w latach 1919-1939, cz. 1, „Ochrona Zabytków” nr 1 (164), tom XLII, Warszawa, 13-27.
• 16. Reinfuss R. (1961), Na marginesie badań sztuki ludowej Białostocczyzny, „Polska Sztuka Ludowa: Kwartalnik Instytutu Sztuki PAN” nr 3, rok 15, 131- 136.
• 17. Remiszewska M., Sawicka Z., Szewczyk J. (2014), Nowe wyniki badań wnętrz wiejskich domów mieszkalnych na Białostocczyźnie – na tle dwustuletnich badań miejscowej tradycji kształtowania przestrzeni mieszkalnej, „Architecturae et Artibus” nr 4/2014.
• 18. Sulima M. (2007), Symboliczne przestrzenie domu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej: Architektura”, z. 20, 81-91.
• 19. Sulima M. (2008), Rola religii w kształtowaniu przestrzeni domu wiejskiego, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej: Architektura”, z. 21, 81-91.
• 20. Sulima M. (2009), Miejsca swoje i miejsca obce w przestrzeni domowej w wierzeniach religijnych, „Architecturae et Artibus” nr 1, vol. 1, 67-76.
• 21. Sulima M. (2012), Dom mieszkalny w zagrodzie pogranicza etnicznego jako zjawisko architektonicznokulturowe, t. 1 i 2 (maszynopis pracy doktorskiej obronionej na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, Białystok-Warszawa).
• 22. Szałapak A. (1981), Wiejskie wnętrze mieszkalne jako źródło wiedzy o poglądach estetycznych jego użytkowników, „Polska Sztuka Ludowa – Konteksty” t. 35, z. 2, 82-90.
• 23. Szewczyk J. (2008), Ludowe zdobnictwo podlaskich domów, Wyd. Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 24. Szewczyk J. (2009), Podlaskie budynki strychulcowe = Stakenwandbauten in Podlasien, X Polsko Niemiecka Konferencja: Architektura ryglowa – wspólne dziedzictwo (ANTIKON’2009), Towarzystwo Wspierania Rozwoju Pomorza Zachodniego + Wydawnictwo KAdruk, Szczecin, 437-453.
• 25. Szewczyk J. (2010), Współczesne technologie budowlane jako uzupełnienie tradycyjnych podlaskich konstrukcji drewnoglinianych – refleksje krytyczne, „Czasopismo Techniczne: Architektura” z.18, rok 107 [nr 8A/2010], 357-369.
• 26. Szewczyk J. (2011), Piec i komin w tradycyjnym budownictwie ludowym Podlasia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 27. Szewczyk J. (2013), Nietypowe budulce w architekturze, czyli o budowlanym zastosowaniu gliny, popiołu, łajna, moczu, sierści, słoniny i tym podobnych materii, o ich estetyce, semantyce i roli w architekturze, T. 1: Podstawowe części budynku oraz wybrane elementy wykończenia, „Rozprawy Naukowe” nr 255, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 28. Szewczyk J. (2014), Katalog zdobień drewnianych domów Białostocczyzny, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 29. Tłoczek I. (1969), Tradycyjne budownictwo drzewne na Podlasiu, „Rocznik Mazowiecki” t. 2, 169-194.
• 30. Tłoczek I. (1961), Formy architektury ludowej środkowego Podlasia, „Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej” nr 52, Warszawa, 3-41.
• 31. Tłoczek I. (1973), Budownictwo drewniane Białostocczyzny, WKZ w Białymstoku, Białystok Warszawa.
• 32. Wójcicki K.W. (1828), Podróż w Podlasiu. Wyimek z dziennika podróży z roku 1825 i 1826, „Dziennik Warszawski” nr 34 (marzec), t. IX, 234-275.
• 33. Załęski W. (2003), Dom – budowanie bezpiecznej przystani, [w:] Zemło M. (red.) Małe miasta – Przestrzenie = „Acta Collegii Suprasliensis” t. III, Collegium Suprasliense, Supraśl, 165-186.