Najstarszy widok łobzowskiego castellum Kazimierza Wielkiego z 1536/1537 roku

• Autorzy: Stala K.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK46LOBZOW

Warianty tytułu

EN

The oldest view of the Łobzow castellum of Casimir the Great from 1536/1537

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Początki letniej rezydencji królów Polski w Łobzowie sięgają czasów późnego średniowiecza. Zachowane przekazy historyczne jasno stwierdzają, iż w tym miejscu Kazmierz Wielki wzniósł murowaną budowlę obronno-mieszkalną. Kwestia jej domniemanej lokalizacji po dziś dzień budzi wiele kontrowersji i sporów w środowisku badaczy, gdyż jej materialne pozostałości nie zostały dotychczas jednoznacznie rozpoznane. Także kwestia kształtu, zasięgu zabudowy oraz dyspozycji przestrzennej tej budowli, a przede wszystkim jej pierwotny wygląd pozostają wciąż zagadnieniem otwartym i emocjonująco dyskusyjnym. Dlatego też odkrycie przez Angelikę Marsch zbioru 50 wedut późnośredniowiecznych miast środkowoeuropejskich, w skład którego wchodziła panorama Krakowa uznana za najstarszą z dotychczas znanych, stała się przyczynkiem do jej publikacji i naukowego opracowania przez Elżbietę Firlet, a zarazem polem do dyskusji nad zaproponowaną interpretacją i identyfi kacją zamieszczonych tam obiektów architektury Krakowa w póżnym średniowieczu. Przedstawiony na sztychu obiekt identyfikowany przez E. Firlet z budynkiem sakralnym jest w świetle przeprowadzonej w niniejszym artykule analizy prawdopodobnie najstarszym znanym wizerunkiem pałacu w Łobzowie, ukazanego jeszcze w swojej późnogotyckiej bryle, co stanowi niezwykle ważne odkrycie, potwierdzające rzetelność i wiarygodność zachowanych źródeł pisanych informujących o wzniesieniu w tym rejonie fortalicium przez Kazimierza Wielkiego.

EN

The origins of the summer residence of Polish kings in Łobzow dated back to the late-medieval period. The preserved historic records clearly state that on that site King Kazmierz Wielki erected a masonry defensive-residential building. The question of its supposed location has aroused a lot of controversy and discussion in the scientific milieu to this day, since its material relics have not been yet unambiguously determined. The issue of shape, reaches of the buildings, the spatial disposition of the building, and primarily its original appearance still remain an open question and the subject of a heated debate. Therefore, the discovery made by Angelika Marsch of a collection of 50 vedute of late-medieval central-European cities, which included the panorama of Krakow regarded as the oldest known one so far, contributed to its publication and scientific study prepared by Elżbieta Firlet, and became a springboard for a discussion of the proposed interpretation and identification of the architectural objects from latemedieval Krakow located there. The object presented in the sketch and identified by E. Firlet as a church building is, in the light of the analysis carried out in this article, most probably the oldest know image of the palace in Łobzow shown still in its late-Gothic shape, which constitutes an extremely important discovery confirming the accuracy and reliability of the preserved written records informing about a fortalice erected in this region by Kazimierz Wielki.

Słowa kluczowe

PL

panorama Krakowa; sztych; weduta; topografia; fortalicium; Łobzów

EN

panorama of Krakow; sketch; veduta; topography; fortalice; Lobzow

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 46
• Strony: 119--124
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., il.

Twórcy

autor

Stala K.

• Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej

Bibliografia

• 1. A. Marsch, Die Reisebilder Pfalzgraf Ottheinrichs aus den Jahren 1536/37 von seinem Ritt von Neuburg a. d. Donau über Prag nach Krakau und zurück über Breslau, Berlin, Wittenberg und Leipzig nach Neuburg, 2001.
• 2. A. Dürer jest autorem licznych traktatów, m.in.: Pouczenie o mierzeniu cyrklem i linią (wyd. 1523), Pouczenie o umacnianiu miast, zamków i wsi (wyd. ok. 1527), oraz Cztery księgi o proporcjach ciała człowieka (wyd. 1528).
• 3. E.M. Firlet, Najstarsza panorama Krakowa, Kraków 1998.
• 4. K. Radwański, Konserwatorskie prace archeologiczne prowadzone w Krakowie w roku 1960, Biuletyn Krakowski, T. III, 1961, s. 245.
• 5. K. Stala, Królewska rezydencja Zygmunta III Wazy w Łobzowie, Wiadomości Konserwatorskie nr 42/2015, s. 54–60;
• 6. A. Filipowicz, M. Myszka, Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych dawnego folwarku królewskiego w Łobzowie, [w:] ZNMHMK „Krzysztofory” nr 24, Kraków 2006.
• 7. Sprawozdanie z interwencyjnych badań architektoniczno-archeologicznych prowadzonych w południowo-wschodnim skrzydle budynku Wydziału Architektury PK (d. Pałac Królewski w Łobzowie) przy ul Podchorążych 1 w Krakowie, Autorzy: prof. Dr hab. arch. Andrzej Kadłuczka, dr hab. Klaudia Stala, Marzec 2016, archiwum IHAiKZ.
• 8. H. Barycz, Życie i twórczość Macieja z Miechowa, [w:] Maciej z Miechowa 1457–1523, Wrocław 1960.
• 9. Maciej Miechowita, Chronica Polonorum, 1521
• 10. W. Kieszkowski, Zamek w Łobzowie, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, R. IV, Nr 1, wrzesień 1935.