Zagrożenia środowiskowe w lotnictwie i zmiany klimatyczne

Skakuj, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Zagrożenia środowiskowe w lotnictwie i zmiany klimatyczne

Autorzy

Skakuj M.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://pnpw-transport.publisherspanel.com/resources/html/cms/MAINPAGE

Identyfikatory

Warianty tytułu

Wildlife hazard risk in aviation and climate changing

Języki publikacji

Abstrakty

Interakcje lotnictwo-środowisko to złożone zagadnienie związane zarówno z ryzykiem kolizji ze zwierzętami oraz z negatywnym oddziaływaniem na gatunki i obszary chronione. Wzrost intensywności ruchu lotniczego sprawia, że liczba kolizji będzie systematycznie rosnąć. Zmiany klimatyczne wpływają na zmiany zasięgów występowania m.in. niektórych dużych gatunków ptaków stanowiących zagrożenie dla ruchu lotniczego. Najprawdopodobniej w okresie kolejnych 30-50 lat ryzyko kolizjami z gęsiami, mewami, krukowatymi będzie wzrastać. Wzrośnie znaczenie proaktywnych, kompleksowych programów ograniczania zagrożeń środowiskowych. Ich efektywność, spadek poziomu ryzyka uzależniony będzie od współpracy wielu podmiotów związanych nie tylko z lotnictwem. Dotyczy to ustawodawcy, nadzoru lotniczego, naukowców w tym ornitologów oraz samorządów i użytkowników gruntów rolnych w rejonach lotnisk. Niezwykle istotna jest współpraca cywilnowojskowa oraz międzynarodowa m.in. w zakresie analizy danych radarowych, a także prawodawstwa.

Interactions between aviation and the environment are rather complex, and consist of both wildlife strike hazards and negative impacts on protected species and habitats. Rapid growth of air traffic causes systematic growth in wildlife strike numbers. Climate changes affect geographical distributions of some big bird species that are hazardous to aviation. One can expect a concomitant growth of wildlife strike risk caused by species such as geese, gulls and corvids in next 30-50 years. Therefore significance of the complex and interdisciplinary proactive approach to manage the risk, will grow. Its success, measured by increased aviation safety, will depend on a fruitful co-operation among aviation and non-aviation stakeholders and experts. This co-operation includes aviation authorities, scientists as ornithologists, ecologists, land owners, and local governments. Additionally, a civil-military as well as international co-operation is extremely important, aiding in radar data analysis or legislation, for example.

Słowa kluczowe

lotnictwo zmiany klimatu kolizje ze zwierzętami

aviation climate changes wildlife strikes

Wydawca

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej

Czasopismo

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

Rocznik

2018

Tom

z. 123

Strony

175--188

Opis fizyczny

Bibliogr. 42 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Skakuj M.

Ekoaviation Skakuj Michał

Bibliografia

1. Airbus: Global Market Forecast. Growing Horizons 2017/2036. 2017.
2. Boeing: Current market outlook. 2017-2036. 2017.
3. Chodkiewicz T., Neubauer G., Sikora A., Lawicki Ł, Meissner W., Bobrek W., Cenian Z., Bzoma S., Betleja J., Kuczyński L., Moczarska J., Rohde Z., Rubacha S., Wieloch M., Wylegała P., Zielińska M., Zieliński P. Chylarecki P.: Monitoring Ptaków Polski w latach 2016-201y. Biuletyn Monitoringu Przyrody 17: 1-90. Warszawa, 2018.
4. Chylarecki P.: Czynniki kształtujące zmiany liczebności pospolitych ptaków Polski w latach 2000-2012. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań, 2013.
5. . Chylarecki P., Chodkiewicz T., Neubauer G., Sikora A., Meissner W., Woźniak B., Wylegała P., Ławicki L, Marchowski D., Betleja J., Bzoma S., Cenian Z., Górski A., Korniluk M., Moczarska J., Ochocińska D., Rubacha S., Wieloch M., Zielińska M., Zieliński P. Kuczyński L.: Trendy liczebności ptaków w Polsce. GIOS, Warszawa. 2018.
6. Cuadrado M., Sánchez Í., Barcell M. & Armario M.: Reproductive data and analysis of recoveries in a population of white stork, Ciconia ciconia, in southern Spain: a 24-year study. Animal Biodiversity and Conservation, 39.1: 37-44. 2016.
7. Dolbeer R.A., Eschenfelder P.: Amplified bird-strike risks related to population increases or large birds in North America. International Bird Strike Committee Meeting, 5-9 May 2003, Warszawa. 2003.
8. Eekeren van R.: Intre-regional & Multidisciplinary Colaboration. ICAO/ACI Wildlife Strike Hazard Reduction Symposium. Canada 16-18 May 2017, Montreal. 2017.
9. Gillings S., Balmer D.E. and Fuller R.J.: Directionality of recent bird distribution shills and climate change in Great Britain. Glob. Change Biol. 21: 2155-2168. 2015.
10. Hassen D.G., Tombe I.M., van Geest G., Alfsones K.: Global change and ecosystem connectivity: How geese link fields of central Europe to eutrophication of Arctic freshwaters. Ambio, 46; 40-47. 2017.
11. ICAO. Doc 9137. Podręcznik Służb Portu Lotniczego. Część 3. Kontrola i zmniejszanie zagrożeń ze strony zwierząt, Wydanie 4. 2012.
12. ICAO.: Doc 9859. Safety Managemnt Manual Third Edition. 2013.
13. ICAO: Załącznik 19 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Zarządzanie Bezpieczeństwem. Wydanie 1. 2013.
14. TCAO.: Załącznik 15 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Służby Informacji Lotniczej. Wydanie 15. 2016.
15. Jonsson J.E., Afton A.D.: Arc Wintering Areas Shifting North? Learning from Lesser Snow Geese Banded in Southwest Louisiana. Southern Naturalist 14(2): 293-307. 2015.
16. Kojtek B.: Synurbizacja czyli ptaki w wielkim mieście. Ptaki. Biuletyn Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków. 2009/3: 18-19, 2009.
17. Kullberg C., Franssen T., Hedlung J., Jonzen N., Langval O., Nilsson J., Bolmgren K.: Change in spring arrival of migratory birds under an era of climate change, Swedish data from the last 140 years. AMBIO, 44 (Suppl. 1): 69-77. 2015.
18. Lameris T.K., Scholten I., Bauer S., Cobben M.M.P., Ens B.J., Nolet B.A.: Potential for an Arcticbreeding migratory bird to adjust spring migration phenology to Arctic amplification. Glob Change Biol. 2017: 23:4058-4067. https://doi.org/10.1111/gcb.13684. 2017.
19. Lehikoinen A., Jaatinen K., Vähätalo A.V., Clausen P., Crowe O., Deceuninck B., Heam R., Holt C.A., Hamman M., Keller V., Nilsson L., Langendoen T., Tomankova I., Wahl J., Fox A.O.: Rapid climate driven shins in wintering distributions of three common waterbird species. Glob Chang Biol 19: 2071- 2081. 2013.
20. Marchowski M., Jankowiak L., Wysocki D., Ławicki L, Girjatowicz J.: Ducks change wintering patterns due to changing climate in the important wintering waters of the Odra River Estuary. PeerJ 5:e3604; DOI 10.7717/peerj.3604. 2017.
21. Ozeren U.: New. Wildlife Management Initiative in the New Airport of Istambul, Turky. Amsterdam, 5-7 December. 2016.
22. Pavón-Jordan D., Fox A.D., Clausen P., Dagys M., Deceuninck B., Devos K., Hearn R.D., Holt C.A., Hornman M., Keller V., Langendoen T., Ławicki L., Lorentsen S.H., Luiguj L., Meissner W., Musil P., Nilsson L., Paquet J.Y., Stipniece A., Stroud D.A., Wahl J., Zenatello M., Lehikoinen A.: Climate-driven changes in winter abundance of a migratory waterbird in relation to EU protected areas. Diversity and Distributions 21:571-582 DOI: 10.1111/ddi.12300. 2015.
23. Podhrázský M., Musil P., Musilová Z., Zouhar J., Adam A., Závora J., Hudec J.: Central European Greylag Geese Anser anser show a shortening of migration distance and earlier spring arrival over 60 years, Ibis, 159, 2, 352. 2017.
24. Rejt Ł.: Biologia lęgowa Pustułki Falco tinnuneulus w środowisku miejskim Warszawy. Rozprawa doktorska wykonana w Pracowni badań Ornitologicznych Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie. 2007.
25. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 376/2014 z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych. 2014.
26. Sikora A., Ławicki Ł., Wylegała P., Lenkiewicz W.: Liczebność i rozmieszczenie żurawi Grus grus na jesiennych noclegowiskach w Polsce w latach 2009-2013. Ornis Polonoica 56: 1-25. 2015.
27. Skakuj M. 2014: Aviation safety and the White Stork Ciconia ciconia in Poland. Abstracts, 1st International White Stork Conference. Zielona Góra, Poland 4-6 September 2014: 55.
28. Skakuj M.: Zarzadzanie ryzykiem środowiskowym w ruchu lotniczym. w: Skorupski J. (red.). Współczesne problemy inżynierii ruchu lotniczego. Modele i Metody. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej. 2014.
29. Skakuj M.: Dane środowiskowe i bezpieczeństwo lotnictwa. w: Kwasiborska A. (red.). Transport lotniczy i jego otoczenie. Politechnika Warszawska, Wydział Transportu. 2016.
30. Skakuj M.: Kompleksowe zarządzanie zagrożeniami środowiskowymi w lotnictwie. Konferencja bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym. 26-27 października, Warszawa. 2017a.
31 Skakuj M.: Systemowe podejście do zagrożeń środowiskowych w lotnictwie. w: Współczesne aspekty bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Wyższa Oficerska Szkoła Sił Powietrznych WSOSP wew. 239/17. Dęblin, ss: 109-128.57-73. 2017b.
32. Skakuj M., Ziółkowski .J., Borowiecki R.: Program Ograniczania Zagrożeń Środowiskowych w lotnictwie Sił Zbrojnych R.P. w: Współczesne aspekty bezpieczeństwa w transporcie lotniczym. Wyższa Oficerska Szkoła Sił Powietrznych WSOSP wew. 239/17. Dęblin, ss: 109-128. 2017.
33. Skakuj M., Turzyński Ł., Grabowska B.: Kierunki rozwoju systemu raportowania kolizji ze zwierzętami. Konferencja Bezpieczeństwa w Lotnictwie Cywilnym, 18-19 kwietnia 2018, Uczelnia Łazarskiego, Warszawa. 2018.
34. Straver B.: Safety management at Amsterdam Airport Shiphol. WBA conference Amsterdam, 5-7 December. 2016.
35. Turzyński L.: Analiza statystyczna danych dotyczących zdarzeń i związanych ze zwierzętami w latach 2010-2017. Konferencja Bezpieczeństw w Lotnictwie Cywilnym. 18-19 kwietnia Warszawa. 2018.
36. ULC: Krajowy Program Bezpieczeństwa w Lotnictwie Cywilnym. Warszawa 2016.
37. ULC: Krajowy Plan Bezpieczeństwa 2018-2021. Warszawa. 2018.
38. Vaitkuviene D., Dagys M.: Two-fold increase in White Stork (Ciconia ciconia) population in Lithuania: a consequence of changing agriculture? Turk J Zool 39: 144-152. 2015.
39. Wang Y.: Understanding of trends of wildlife strikes. ICAO/ACI Wildlife Strike Hazard Reduction Symposium. Canada 16-18 May, Montreal. 2017.
40. Wauchope H.S., Shaw J.O., Varpe O., Lappa E.C., Boertrnan D., Lanctoto R.B., Fuller R.A.: Rapid climate-driven loss of breeding habitat for Arctic migratory birds. Global Change Biology (2016), doi: 10.1111/gcb.13404. 2016.
41. Wylęgała P., Ławicki Ł., Smyk B.: Monitoring ptaków z uwzględnieniem obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 lata 2015-2018. Sprawozdanie z prac wykonanych w IV etapie. B.4. Monitoring Noclegowisk Gęsi, Marki, 2017.
42. Zawadzka D.: Zmiany awifauny leśnej Polski na tle działań gospodarczych, zmian klimatycznych i zaburzeń przyrodniczych. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 18. Zeszyt 46/1/2016: 71-87. 2016.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-62dc41ab-2b09-4bbf-ad06-f984c5bf52ac