Sports house in Lviv in the Second Polish Republic: design of a formal and utilitarian building in the form of a multifunctional swimming pool

• Autorzy: Kocki Wojciech

Identyfikatory

DOI

10.24425/tkuia.2023.148989

Warianty tytułu

PL

Dom sportowy we Lwowie w II Rzeczpospolitej: projekt obiektu reprezentacyjnego i użytkowego w formie wielofunkcyjnej pływalni

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

During the interwar period, period many examples of sports facilities were built in the Second Polish Republic. These groups of facilities had one function designed for practicing a specific sport discipline but also multifunctional facilities were also built. Sports centres played a role not only enabling amateur exercises and improving sports skills but they were also the seats of sports societies, unions, clubs or circles that associated sports enthusiasts and promoted the development of physical fitness through sport. The activity of such groups was necessary due to the political and economic situation of the country at that time. The period of the first half of the interwar period was a time of state reconstruction, uncertainty and challenges for society after the end of the First World War. The reconstruction of the country also concerned the sports infrastructure, in which apart from facilities with a form resulting directly from their function (stands, halls, ski jumps) formal buildings were also built. One of the examples of such facilities is the Sports House in Lviv, designed by Jerzy Nechay. The example of the Sports House in Lviv and its formal location a short distance from the city centre is an example of modern design that combines a form of use with a formal function.

PL

W II Rzeczpospolitej, w dwudziestoleciu międzywojennym, zrealizowano wiele przykładów obiektów o funkcji sportowej. Charakterystyczną grupą obiektów w tym okresie były kryte pływalnie. Ośrodki sportowe pełniły rolę nie tylko umożliwiającą odbywanie ćwiczeń amatorskich i doskonalenie umiejętności sportowych, ale również były to siedziby towarzystw sportowych, związków, klubów lub kół zrzeszających miłośników sportu i propagujących rozwój tężyzny fizycznej poprzez sport. Okres pierwszej połowy dwudziestolecia międzywojennego to czas odbudowy państwa, niepewności oraz wyzwań dla społeczeństwa po zakończeniu I wojny światowej. Jednym z autorów obiektów sportowych był Jerzy Nechay. Sylwetka Jerzego Nechaya ukazuje, w jaki sposób w okresie międzywojennym było możliwe zdobycie wykształcenia, działalność projektowa oraz publicystyczna w zakresie podręczników oraz poradników budowlanych. Odbudowa kraju dotyczyła również infrastruktury sportowej, w której, poza obiektami o formie wynikającej bezpośrednio z ich funkcji (trybuny, hale, skocznie), wznoszono również obiekty reprezentacyjne. Przykładem takiego obiektu z przykładów takich obiektów jest Dom Sportu we Lwowie projektu inż. Jerzego Nechaya. Na podstawie dokumentacji archiwalnej przeprowadzono badania dotyczące układu funkcjonalno- -użytkowego obiektu oraz jego architektury. Przykład Domu Sportu we Lwowie oraz jego reprezentacyjnej lokalizacji w niewielkiej odległości od centrum miasta obrazuje nowoczesną myśl projektową w połączeniu funkcji użytkowej z reprezentacyjną.

Słowa kluczowe

EN

swimming pool; Lviv; interwar period; Second Polish Republic; sports architecture; sports house; Nechay Jerzy

PL

Lwów; II Rzeczpospolita; dwudziestolecie międzywojenne; architektura sportu; dom sportu; pływalnia; Nechay Jerzy

• Wydawca: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie ; Politechnika Krakowska, Wydział Architektury
• Czasopismo: Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie
• Rocznik: 2023
• Tom: T. 51
• Strony: 517--538
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., mapy, rys.

Twórcy

autor

Kocki Wojciech

• Lublin University of Technology, Faculty of Civil Engineering and Architecture Chair of Contemporary Architecture

• https://orcid.org/0000-0002-5954-7735+

Bibliografia

• Dudek, D. (2004), Józef Piłsudski wobec problemów kultury fizycznej (1910-1935), Kraków: Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie.
• Grankin, P. (2010), ‘Poprzednicy basenów: stawy i łaźnie starożytnego Lwowa’ [in]: Lwów: Centrum Europy, p. 262.
• Kordjak, J., Uchowicz, K. (2018), ‘Mieszkanie na usługach dziecka’ [in:] Kordjak, J. (ed.) Szklane domy. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918, Warszawa: Wydawnictwo Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, pp. 77-85.
• Marsztyn, Z., Niemirycz, T. (1977), Polski Słownik Biograficzny, tom 22, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, pp. 652-653.
• Munz, M. (1934), Narodowe Archiwum Cyfrowe sygn. 1-S-2654-3. Available at: https://www.nac.gov.pl/obraz/223502/ (accessed: 03.11.2019).
• Norwerth, E. (1930), ‘Centralny Instytut Wychowania Fizycznego na Bielanach w Warszawie’, Architektura i Budownictwo: miesięcznik ilustrowany, pp. 405-420.
• Osmolski, W. (1928), Budowa Terenów i Urządzeń Sportowych, Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa.
• Pszczółkowski, M. (2016), Kresy Nowoczesne. Architektura na ziemiach wschodnich II Rzeczpospolitej 1921-1939, Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn.
• Szklane domy. Wizje i praktyki modernizacji społecznych po roku 1918 (2018), Kordiak, J. (ed.), Warszawa: Wydawnictwo Zachęta - Narodowa Galeria Sztuki, pp.77, 79.
• Śleboda, T. (2000), ‘Centralny Instytut Wychowania Fizycznego w Warszawie. Architektura największego założenia sportowego międzywojennej Polski’, Studia z architektury nowoczesnej, t. I, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, pp. 161-176.
• Woźnicki, S. (1929), ‘Studia do budowy Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego na Bielanach pod Warszawą’, Architektura i Budownictwo: miesięcznik ilustrowany, 8, p. 279.
• Internet sources:
• Baseny Dynamo (Żelazna Woda). Available at: https://lwow.info/baseny-dynamo/ (accessed: 22.08.2023).
• Kompleks Sportowy „Dynamo”. Available at: https://lia.lvivcenter.org/uk/objects/vitovskoho-53-sp/ (accessed: 22.08.2023).
• Archival documentation:
• Alternatywa projektu Domu Sportowego we Lwowie przy ulicy Obertyńskiej (1928), Archiwum Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie.
• Maps:
• Przewodnik po Polsce Związku Polskich Towarzystw Turystycznych (1932), Tom II, Warszawa: Jan Cotty.