Dowództwa okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej : 1921-1939

• Autorzy: Ostanek A. A.

Warianty tytułu

EN

The Commands of Corps Districts In The Security System of the Second Polish Republic : 1921-1939

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Główny problem badawczy pracy stanowi zagadnienie miejsca i roli dowództw okręgów korpusów w systemie bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Powołane w 1921 roku okręgi były terenowymi organami administracji Wojska Polskiego. Posiadając różne kompetencje w poszczególnych latach, dowództwa okręgów stanowiły jeden z istotnych elementów bezpieczeństwa II Rzeczypospolitej. Mimo zmian organizacyjnych, dowództwa w ciągu całego okresu międzywojennego odpowiadały m.in. za sprawy związane z współpracą z władzami cywilnymi w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. W pierwszej części pracy wskazano na uwarunkowania polityczne i wojskowe, które przyczyniły się do powstania dowództw okręgów korpusów, oraz pokrótce scharakteryzowano ich ogólne zadania. Wskazano także na szereg wojsk i instytucji im podległych. W głównej części analizie poddano budowę struktur wewnętrznych DOK oraz przekształcenia tych struktur, wskazując jednocześnie, że wiele z nich wiązało się ze zmianą zakresu zadań. Każdorazowo starano się wskazać na związek działania poszczególnych komórek organizacyjnych z bezpieczeństwem tak w rozumieniu bezpośrednim, jak i pośrednim. W zakończeniu pracy podkreślono, że DOK, choć z pozoru zajmujące się głównie zadaniami administracyjnymi w armii, miały olbrzymi wpływ na kwestie bezpieczeństwa państwa i regionu, co widoczne stało się choćby w okresie poprzedzającym wybuch II wojny światowej, jak i po jej rozpoczęciu. Podstawę źródłową niniejszej pracy stanowią materiały archiwalne zgromadzone w Centralnym Archiwum Wojskowym oraz literatura przedmiotu.

EN

The main research focus of this article is on the place and role of the Corps District Commands in the security system of the Second Polish Republic. Districts created in 1921 were local administrative units of Armed Forces of the Republic of Poland. Corps District Commands had different tasks and competence in particular years. They were one of the basic elements in security system of the Second Polish Republic. Within the entire interwar period, their additional role and responsibility was to lead and direct, among the others, co-operation with the civilian authorities in the field of widely understood security system. The author in the first part of the article describes the political and military conditions which contributed to the creation of the Commands of Corps Districts and their general duties as they evolved. Their administrative and managerial duties developed in the context of armies and institutions reporting to them. As the article thesis states, there is a direct connection between action of individual organisational units within the security system, in direct and indirect way. Author also underlines that the Commands of Corps Districts, even if concentrated on the mainly administrative tasks in the army, had a great influence on security system of country and region. It became visible for instance in the period before the World War II, as well as after the beginning of it. Archival materials gathered in archives of the Central Military Archives and contextual literature on the subject constitutes the base source for this article.

Słowa kluczowe

PL

dowództwo okręgu korpusu; II Rzeczpospolita; bezpieczeństwo narodowe

EN

Polish Army; corps district commands; Second Polish Republic

• Wydawca: Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego
• Czasopismo: Studia Bezpieczeństwa Narodowego
• Rocznik: 2016
• Tom: R. 6, Nr 9
• Strony: 261--281
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Ostanek A. A.

• Wojskowa Akademia Techniczna

Bibliografia

• 1. Böhm T., Z dziejów naczelnych władz wojskowych II Rzeczypospolitej, Warszawa 1994.
• 2. Cieplewicz M., Wojsko Polskie w latach 1921-1939. Organizacja, wyposażenie, wyszkolenie, Wrocław 1998.
• 3. Czarnecka R., Organizacja i zakres działania Sztabu Głównego (Generalnego) WP w latach 1921-1939, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2000, nr 23.
• 4. Czarnecka R., Organizacja oraz zadania Oddziału IV i Wojskowej Służby Komunikacji Sztabu Głównego (Generalnego) WP w latach 1921-1939, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 2001, nr 24.
• 5. Ćwięk H., Zagrożenie bezpieczeństwa Polski ze strony Republiki Weimarskiej. Na podstawie materiałów Oddziału II Sztabu Generalnego (Głównego) Wojska Polskiego, Częstochowa 2006.
• 6. Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939, Łódź 2001.
• 7. Kośmider T., Toruński Inspektorat Armii w systemie obronnym Państwa Polskiego w latach 1921-1939, Warszawa 2009.
• 8. Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozwoju, Warszawa 1974.
• 9. Krzyżanowski K., Wydatki wojskowe Polski w latach 1921-1939, Warszawa 1976.
• 10. Ostanek A.A., Dowództwo Okręgu Generalnego „Lwów”, czyli o początkach terenowej administracji wojskowej w Małopolsce Wschodniej, „Historia i Świat” 2014, nr 3.
• 11. Ostanek A.A., Garnizon Lwów. Władze wojskowe i cywilne w latach 1921-1939, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2009, nr 1.
• 12. Ostanek A.A., VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921-1939, Warszawa 2013.
• 13. Pindel K., Polska południowa w systemie obronnym Drugiej Rzeczypospolitej, Siedlce 2001.
• 14. Rezmer W., Operacyjna służba sztabów Wojska Polskiego w 1939 roku, Warszawa 2010.
• 15. Rozwadowski P., Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w latach 1927-1939, Warszawa 2000.
• 16. Stawecki P., Polityka wojskowa Polski 1921-1926, Warszawa 1981.
• 17. Ślipiec J., Kształtowanie się i główne kierunki działalności służb wojska II Rzeczypospolitej w systemie bezpieczeństwa militarnego lat 1921-1927, Warszawa 2011.
• 18. Wawrzyński T., Akta dowództw okręgów korpusów, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1980, nr 10.
• 19. Wojciechowski T., Źródła do dziejów przemysłu wojskowego w latach 1918-1939, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1969, nr 1.
• 20. Wyszczelski L., Ministerstwo Spraw Wojskowych (1918-1939), Warszawa 2010.
• 21. Wyszczelski L., Od demobilizacji do zamachu majowego. Wojsko Polskie w latach 1921-1926, Warszawa 2007.
• 22. Wyszczelski L., Oświata, propaganda, kultura w Wojsku Polskim w latach 1918-1945, Warszawa 2004.
• 23. Wyszczelski L., W obliczu wojny. Wojsko Polskie 1935-1939, Warszawa 2008.
• 24. Wyszczelski L., Wojsko Polskie w latach 1918-1921, Warszawa 2006.
• 25. Stawecki P. (red.), Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864-1939, Warszawa 1990.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).