Zastosowanie współczynnika wzbogacenia (EF) do interpretacji wyników badań biomonitoringowych

• Autorzy: Kłos A.

Warianty tytułu

EN

Application of enrichment factor (EF) for intepretation of the results of biomonitoring studies

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano relacje między stężeniami mikro- i makropierwiastków zakumulowanych w porostach (Hypogymnia physodes), mchach (Pleurozium schreberi) i w glebie (próchnicy nadkładowej). Próbki pobrano w 5 miejscach na obszarze Borów Stobrawskich, położonych na północny wschód od miasta Opola (południowa Polska). Pierwiastki oznaczano metodą instrumentalnej neutronowej analizy aktywacyjnej (37 pierwiastków) oraz absorpcyjnej spektrometrii atomowej (6 pierwiastków). W próbkach metodą spektrometrii gamma zbadano także aktywność 137Cs. Wskazano na prawdopodobne, liniowe zależności między stężeniami: Mg, Al, Ti, V, Cr, Fe, Co, As, Se, Sr, Mo, Sb, I, Ba, La, Ce, Sm, Tb, Tm, Yb, Ta, Th i U a stężeniem skandu w porostach, mchach i w glebie. Do interpretacji wyników wykorzystano współczynnik wzbogacenia (EF).

EN

The relations between the concentrations of micro- and macroelements accumulated in lichens (Hypogymnia physodes), mosses (Pleurozium schreberi) and ground (soil humus) were discussed. The concentration of the elements was measured using the NAA analysis for 37 elements, and AAS for Cu, Cd and Pb. In addition, the activity of 137Cs in the samples was measured using gamma spectrometry. Probable linear relations were observed between the concentrations of Mg, Al, Ti, V, Cr, Fe, Co, As, Se, Sr, Mo, Sb, I, Ba, La, Ce, Sm, Tb, Tm, Yb, Ta, Th and U, and the concentration of scandium in lichens, mosses and soil. For data interpretation the Enrichment Factors (EF) were used.

Słowa kluczowe

PL

porosty; mchy; gleba; biomonitoring; współczynnik wzbogacenia (EF)

EN

lichens; mosses; soil; biomonitors; Enrichment Factor (EF)

• Wydawca: Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
• Czasopismo: Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 14, NR 1-2
• Strony: 49--55
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., tab., wykr., rys.

Twórcy

autor

Kłos A.

• Zakład Badań Fizykochemicznych Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytet Opolski ul. kard. B. Kominka 4, 45-032 Opole tel. [phone]

Bibliografia

• [1] Markert B.: Presence and significance of naturally occurring chemical elements of the periodic system in the plant organisms and consequences for future investigations on inorganic environmental chemistry in ecosystems. Vegetatio, 1992, 103, 1-30.
• [2] Loppi S., Pirintsos S. i de Dominicis V.: Soil contribution to the elemental composition of epiphytic lichens (Tuscany, Central Italy). Environ. Monit. Assess., 1999, 58, 121-131.
• [3] Gałuszka A.: The chemistry of soils, rocks and plant bioindicators in three ecosystems of the Holy Cross Mountains, Poland. Environ. Monit. Assess., 2005, 110, 55-70.
• [4] Hanson W.C.: 137Cs concentrations in northern Alaskan Eskimos, 1962-1979: effects of ecological, cultural and political factors. Health Phys., 1982, 42, 433-447.
• [5] Dietz R., Riget F., Cleemann M., Aarkrog A., Johansen P. i Hansen J.C.: Comparison of contaminants from different trophic levels and ecosystems. Sci. Total Environ., 2000, 245, 221-231.
• [6] Prudêncio M.I., Gouveia M.A., Freitas M.C., Chaves I. i Marques A.P.: Soil versus lichen analysis on elemental dispersion studies (North of Portugal), Proc. Int. Workshop: BioMAP, 21-24 September 1997, IAEA TECDOC-1152. International Atomic Energy Agency, Vienna 2000, 91-99.
• [7] Varrica D., Aiuppa A. i Dongarra G.: Volcanic and anthropogenic contribution to heavy metal content in lichens from Mt. Etna and Vulcano island (Sicily). Environ. Pollut., 2000, 108, 153-162.
• [8] Prudêncio M.I.: Biogeochemistry of trace and major elements in a surface environment (volcanic rock, soil, mosses, lichens) in the S. Miguel Island, Azores, Portugal. J. Radioanal. Nucl. Chem., 2007, 271, 431-437.
• [9] Popovic D., Todorovic D., Frontasyeva M., Ajtic J., Tasic M. i Rajsie S.: Radionuclides and heavy metals in Borovac, Southern Serbia. Environ. Sci. Pollut. Res., 2008, 15, 509-520.
• [10] Bargagli R., Brown D.H. i Nelli L.: Metal biomonitoring with mosses: Procedures for correcting for soil contamination. Environ. Pollut., 1995, 89, 169-175.
• [11] Bergamaschi L., Rizzio E., Giaveri G., Giordani L., Profumo A. i Gallorini M.: INAA for the determination of trace elements and evaluation of their enrichment factors in lichens of high altitude areas. J. Radioanal. Nucl. Chem., 2005, 263(3), 721-724.
• [12] Chiarenzelli J.R., Aspler L.B., Dunn C., Cousens B., Ozarko D.L. i Powis K.B.: Multi-element and rare earth element composition of lichens, mosses, and vascular plants from the Central Barrenlands, Nunavut, Canada. Appl. Geochem., 2001, 16, 245-270.
• [13] Freitas M.C., Pacheco A.M.G., Baptista M.S., Dionísio I., Vasconcelos M.T.S.D. i Cabral J.P.: Response of exposed detached lichens to atmospheric elemental deposition. Ecol. Chem. Eng., 2007, 14(7), 631-644.
• [14] Freitas M.C., Pacheco A.M.G., Baptista M.S., Dionísio I., Vasconcelos M.T.S.D. i Cabral J.P.: Response of exposed detached lichens to atmospheric elemental deposition. Proc. ECOpole, 2007, 1(1/2), 15-21.
• [15] Jagielak J., Biernacka M., Henschke J. i Sosińska, A.: Radiologiczny Atlas Polski (The Radiographic Atlas of Poland). Bibl. Monit. Środow., Warszawa 1997.
• [16] Kłos A., Rajfur M., Wacławek M. i Wacławek W.: Caesium-137 translocation from soil to lichens and mosses. Nukleonika, in press.
• [17] Dołhańczuk-Śródka A., Ziembik Z., Wacławek M. i Wacławek W.: Research of radiocaesium activity in the Opole Anomaly area and in the Czech Republic. J. Environ. Eng. Sci., 2006, 23(4), 642-649.
• [18] Dołhańczuk-Śródka A., Majcherczyk T., Ziembik Z., Smuda M. i Wacławek M.: Spatial 137Cs distribution in forest soil. Nukleonika, 2006, 51(2), 69-79.
• [19] Frontasyeva M.V. i Pavlov, S.S.: Analytical Investigations at the IBR-2 Reactor in Dubna. JINR Preprint, E14-2000-177, Dubna 2000.
• [20] Ostrovnaya T.M., Nefedyeva L.S., Nazarov V.M., Borzakov S.B. i Strelkova L.P.: [In:] Activation Analysis in Environment Protection, 1993, D-14-93-325, Dubna, 319.
• [21] Frontasyeva M.V., Nazarov V.M., Grass F. i Steinnes E.: Intercomparison of moss reference material by different multi-element techniques. J. Radioanal. Nucl. Chem., 1995, 192(2), 371-379.
• [22] Zhang Ch. i O’Connor P.: Comparison between heavy metal concentrations in sediments analysed by two methods: Analyses on detection limits and data quality. Appl. Geochem., 2005, 20, 1737-1745.
• [23] Kłos A., Rajfur M., Wacławek M., Wacławek W., Frontasyeva M.V. i Pankratova J.S.: The influence of unidentified pollution sources on the irregularity of biomonitoring tests results. Water Air Soil Pollut., 2008, 191, 345-352.
• [24] Kłos A., Rajfur M., Wacławek M., Wacławek W., Frontasyeva M.V. i Pankratova J.S.: Niepublikowane wyniki pomiarów z 2006 r.
• [25] Kauffman G.B.: A Tribute to the Founder of Modern Geochemistry on the Fiftieth Anniversary of His Death. Chem. Educ., 1997, 2(5), 1-26.
• [26] Reports on Chernobyl to the General Assembly. UNSCEAR, Vienna International Centre, Vienna, Austria 2000.
• [27] Komunikat Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sytuacji radiacyjnej kraju w II kwartale 2006 r. (The announcement of the President of the National Atomic Energy Agency, 14th July 2006 on the matter of the radiational situation of the country in the 2nd quarter of 2006).
• [28] Komunikat Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z dnia 16 października 2006 r. w sprawie sytuacji radiacyjnej kraju w III kwartale 2006 r. (The announcement of the President of the National Atomic Energy Agency, 16th October 2006 on the matter of the radiational situation of the country in the 3rd quarter of 2006).
• [29] Kłos A., Rajfur M., Wacławek M. i Wacławek W.: Heavy metal sorption in the lichen cationactive layer. Bioelectrochemistry, 2007, 71, 60-65.