Record of changes in the Oligocene–Miocene sediments of the Menilite–Krosno series of the Skole Unit based on calcareous nannoplankton studies – biostratigraphy and palaeogeographical implications (Polish Outer Carpathians)

• Autorzy: Garecka M.

Warianty tytułu

PL

Zapis zmian w oligoceńsko-mioceńskich utworach serii menilitowo-krośnieńskiej jednostki skolskiej na podstawie nanoplanktonu wapiennego – biostratygrafia i uwarunkowania paleogeograficzne (polskie Karpaty zewnętrzne)

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The biostratigraphic investigation included the Menilite–Krosno Series of the Skole Unit overlying the Globigerina Marls. Seven calcareous nannoplankton zones (sensu Martini, 1971) were distinguished in these sediments: NP23, NP24, NP25, NN1, NN2, NN3? and NN4. Based on the species diversity of the assemblage, their abundances and preservation, as well as palaeoenvironmental and palaeoclimatic conditions that controlled the basin during deposition of the Menilite and Krosno Beds have been identified. The Skole region was located at the periphery of the Paratethys basin during Late Oligocene–Early Miocene times. Based on the calcareous nannoplankton assemblage, the phase of isolation of the Paratethys (NP23) from the Mediterranean was documented. The restoration of normal marine conditions (NP24–NP25), sea-level fluctuations (sea-level fall?) at the Oligocene–Miocene boundary (uppermost part of the NP25–NN1), a phase of relative sea-level rise (NN2, NN3?, NN4) and the end of flysch sedimentation in the Skole Unit in the NN4 Calcareous Nannoplankton Zone were also identified.

PL

Badaniami biostratygraficznymi objęto utwory serii menilitowo-krośnieńskiej jednostki skolskiej położone w profilu powyżej poziomu margli globigerynowych. W obrębie utworów tej serii wyróżniono siedem poziomów nanoplanktonowych sensu Martini (1971): NP23, NP24, NP25, NN1, NN2, NN3? i NN4. Na podstawie składu zespołu nanoplanktonu wapiennego, jego zróżnicowania gatunkowego, liczebności i stanu zachowania podjęto próbę określenia warunków paleośrodowiskowych i paleoklimatycznych w czasie osadzania warstw menilitowych i krośnieńskich jednostki skolskiej. Są one ściśle związane z warunkami, jakie panowały w późnym oligocenie–wczesnym miocenie w basenach Paratetydy i z położeniem rejonu skolskiego na peryferiach tego basenu. Udokumentowano etap odizolowania basenu Paratetydy (NP23) od innych jego rejonów, etap warunków normalno-morskich, a więc odzyskania połączeń z otwartym morzem (NP24–NP25), wahania poziomu morza na pograniczu późnego oligocenu i wczesnego miocenu (najwyższa część NP25–NN1), etap względnego podniesienia poziomu morza, transgresji (NN2, NN3?, NN4) i końca sedymentacji fliszowej w basenie skolskim w poziomie NN4.

Słowa kluczowe

EN

calcareous nannoplankton; biostratigraphy; palaeoenvironment; Skole unit; Polish Outer Carpathians

PL

nanoplankton wapienny; biostratygrafia; paleośrodowisko; jednostka skolska; polskie Karpaty zewnętrzne

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 453
• Strony: 1--21
• Opis fizyczny: Bibliogr. 74 poz., 6 k. tabl., rys.

Twórcy

autor

Garecka M.

• Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

Bibliografia

• [1] ANDREYEVA-GRIGOROVICH A.S., HALASOVA E., 2000 - Calcareous nannofossils biostratigraphy of the Early Miocene sediments of the Vienna Basin, NE part (Slovakia). Slovak Geol. Mag., 6, 2/3: 101-105.
• [2] AUBRY M.P., 1992 - Late Paleogene calcareous nannofossils evolution: A tale of climatic deterioration. In: Eocene-Oligocene climatic and biotic evolution (eds. D.R. Prothero, W.A. Berggren): 272-309. Princeton Univ. Press, Princeton.
• [3] BALDI T., 1980 - The early history of Paratethys. Foldtani Kozlony. Bull. Hungarian Geol. Soc., 110, 3/4: 456-472.
• [4] BALDI-BEKE M., 1984 - The nannoplankton of the Transdanubian Palaeogene formations. Geol. Hungarica, 43: 1-307.
• [5] CHIRA C., 2004 - Early Miocene calcareous nannofossils assemblages from Transylwania. Acta Palaeont. Rom., 4: 81-88.
• [6] CHIRA C., MALACU A., 2008 - Biodiversity and paleoecology of the Miocene calcareous nannoplankton from Sibiu area (Transylvania, Romania). Acta Palaeont. Rom., 6: 17-28.
• [7] CIUREJ A., HACZEWSKI G., 2011 - Poziomy wapieni kokolitowych jako zapis intensywnej sekwestracji węgla w osadach i ich związek ze zmianami klimatycznymi. Konf. Nauk. pt. Zmiany paleoklimatyczne w przeszłości geologicznej. Referaty i postery. 23-24.11.2011. Państw. Inst. Geol. - PIB, Warszawa.
• [8] ERBA E., 2006 - The first million years history of calcareous nannoplankton: Biosphere-geosphere interactions. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 232: 237-250.
• [9] FINGER K.L., LIPPS J.H., WEAVER J.C.B., MILLER P.L., 1990 - Biostratigraphy and depositional environments of calcareous microfossils in the lower Monterey Formation (lower to middle Miocene), Graves Creek area, central California. Micropaleontology, 36, 1: 1-55.
• [10] FORNACIARI E., RIO D., 1996 - Latest Oligocene to early Middle Miocene quantitative calcareous nannofossils biostratigraphy in the Mediterranea region. Micropaleontology, 42, 1: 1-36.
• [11] GARECKA M., 1997 - Biostratygrafia najmłodszych osadów strefy brzeżnej jednostki śląskiej w okolicach Brzozowa na podstawie nanoplanktonu wapiennego. Pos. Nauk. Państw. Inst. Geol., 53, 5: 79-81.
• [12] GARECKA M., 2005 - Calcareous nannoplankton from the Podhale Flysch (Oligocene-Miocene, Inner Carpathians, Poland). Studia Geol. Pol.,124: 353-369.
• [13] GARECKA M., 2008 - Granica oligocen/miocen w polskich Karpatach zewnętrznych na podstawie nanoplanktonu wapiennego. Biul. Państw Inst. Geol., 432: 1-54.
• [14] GARECKA M., MALATA T., 2001 - Nannoplankton wapienny serii menilitowo-krośnieńskiej jednostki skolskiej (rejon na północ od Leska). Pos. Nauk Państw Inst. Geol., 57, 9: 89-91.
• [15] GARECKA M., OLSZEWSKA B., 1997 - O stratygrafii jednostki stebnickiej w Polsce. Prz. Geol., 45, 8: 793-798.
• [16] GAŹDZICKA E., 1994 - Nannoplankton stratigraphy of the Miocene deposits in Tarnobrzeg areas (northeastern part of the Carpathian Foredeep). Geol. Quart., 38, 4: 553-570.
• [17] GHETA N., 1981 - A new species of the calcareous nannoplankton genus Helicosphaera Kamptner. Dari de Seama Inst. Geol. Geof., 67, 3: 123-125.
• [18] HACZEWSKI G., 1989 - Poziomy wapieni kokkolitowych w serii menilitowo-krośnieńskiej - rozróżnianie, korelacja i geneza. Ann. Soc. Geol. Pol., 59, 2-4: 435-523.
• [19] HAQ B.U., 1973 - Transgressions, climatic change and diversity of calcareous nannoplankton. Marine Geol., 15: M25-M30.
• [20] HAQ B.U., HARDENBOL J., VAIL P.R., 1988 - Mesozoic and Cenozoic chronostratigraphy and cycles of sea-level change. In: Sea-level changes: an integrated approach (eds. C.K Wilgus et al.). SEPMSpec. Publ., 42: 71-108.
• [21] HARZHAUSER M., PILLER W.E., 2007 - Benchmark data on a changing sea - Palaeogeography, palaeobiogeography and events in the Central Paratethys during the Miocene. Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 253: 8-31.
• [22] HOLCOVA K., 2001 - New methods in foraminiferal and calcareous nannoplankton analysis and evolution of Oligocene and Miocene basins of the Southern Slovakia. Slovak Geol. Mag., 7: 19-41.
• [23] JARMOŁOWICZ-SZULC K., JANKOWSKI L., 2011 - Geochemical analysis and genetic correlations for bitumines and rocks of the black shale type in the Outer Carpathians tectonic units in southeastern Poland and the adjacent territory. Biul. Państw. Inst. Geol., 444: 73-98.
• [24] JERZMAŃSKA A., KOTLARCZYK J., 1968 - Ichthyofaunal assemblages in the Menilite Beds of the Carpathians as indicators of sedimentary environment. Ann. Soc. Geol. Pol., 37, 1: 39-61.
• [25] JERZMAŃSKA A., KOTLARCZYK J., 1979 - Rozwój ichtiofauny w oligocenie jednostki skolskiej. Mat. IV Kraj. Konf. Paleont., Przemyśl, 25-27.06.1979: 45-48.
• [26] JERZMAŃSKA A., KOTLARCZYK J., 1988 - Podstawy podziału stratygraficznego serii menilito-krośnieńskiej Karpat za pomocą ichtiofauny. Przew. LIX Zj. Pol. Tow. Geol. w Przemyślu, 16-18.09.1988: 102-107.
• [27] JERZMAŃSKA A., KOTLARCZYK J., 1991 - Zasięgi pionowe bytowania ichtiofauny znalezionej w serii menilitowo-krośnieńskiej Karpat Rzeszowskich. Mat. XN Konf. Paleont. w Karpatach Rzeszowskich, pt. Paleontologia a batymetria, Kamionka k. Rzeszowa, 7-9.10.1991. Wyd. AGH, Kraków: 22-24.
• [28] JUCHA S., 1969 - Łupki jasielskie i ich znaczenie dla stratygrafii i sedymentologii serii menilitowo-krośnieńskiej (Karpaty fliszowe). Pr. Geol., 52: 5-128.
• [29] JURASOVA F., 1974 - Nannoplankton from the Menilite Formation (Lower Oligocene) at Dolni Teśice. Vestnik Ustredniho ustavu geologickehq 49: 91-96.
• [30] KOSZARSKI A., KOSZARSKI L., ŚLĘZAK J., IWANIEC (GARECKA) M., 1995 - Calcareous nannoplankton from the terminal deposits of the Silesian nappe, Polish Flysch Carpathians: stratigraphic implications. Proc. 5th INA Conf. in Salamanca (eds: J.A. Flores, F.J. Sierro): 115-123.
• [31] KOSZARSKI L., ŻYTKO K., 1961 - Łupki jasielskie w serii menilitowo-krośnieńskiej w Karpatach środkowych. Biul. Inst. Geol., 166: 87-219.
• [32] KOTLARCZYK J., 1988 - Karpaty Przemyskie. Przew. LIX Zj. PTG, 16-18.9.1988 (eds. Kotlarczyk et al.): 3-298. Wyd. AGH, Kraków.
• [33] KOVAC M., NAGYMAROSY A., OSZCZYPKO N., ŚLĄCZKA A., CSONTOS L., MARUNTEANU M., MATENCO L., MARTON E., 1998 — Palinspastic reconstruction of the Carpathian-Pannonian region during the Miocene. In: Geodynamic development of the Western Carpathians (ed. M. Rakus): 189-217. Geol. Surv. Slovak Republ., Bratislava.
• [34] KRHOVSKY J., 1981 — Microbiostratigraphic correlations in the Outer Flysch Units of the southern Moravia and influence of the eustasy on their palaeogeographical development. Zemny Plyn a Nafta, 26, 4: 665-688.
• [35] KRHOVSKY J., 1985 — Central Paratethys ecostratigraphic correlation in relation to the Oligocene sea-level changes. Abstracts VIII Congr. Mediterr. Neogene Strat., Budapest: 1-5.
• [36] KRHOVSKY J., ADAMOWA J., HLADIKOWA J., MASLOWSKA H., 1992 — Paleoenvironmental changes across the Eocene-Oligocene boundary in the Zdanice Pouzdrany Units (Western Carpathians, Czechoslovakia): The long-term trend and orbitally forced changes in calcareous nannofossil assemblages. In: Nannoplankton research (eds. B. Harmsmid, J. Young). Proc. 4th LNA Conference, Praga, 1991. Knih. ZPN, 14b/2: 105-187.
• [37] MARTINI E., 1971 – Standard Tertiary and Quaternary calcareous nannoplankton zonation. Proc. II Plantonic Conf. Roma, 1970: 739-785.
• [38] MARTINI E., MULLER C., 1986 – Current Tertiary and Quaternary calcareous nannoplankton stratigraphy and correlations. Newsl. Strat., 16, 2: 99-112.
• [39] MARUNTEANU M., 1999 – Litho- and biostratigraphy (calcareous nannoplankton) of the Miocene deposits from the Outer Moldavides. Geol. Carpath., 50, 4: 313-324.
• [40] MELINTE M., 1995 – Changes in nannofossil assemblages during the Oligocene-Lower Miocene interval in the Eastern Carpathians and Transylvania. Abstracts, 10th RCMNS, Bucharest 1995, Rom. J. Strat., 76: 171-172.
• [41] MELINTE M., 2004 – Calcareous nannoplankton, a tool to assign environmental changes. GEO-ECO-MARINA: 9-10.
• [42] MELINTE M., 2005 – Oligocene palaeonevironmental changes in Romanian Carpathians, revealed by calcareous nannofossils. Studia Geol. Pol., 124: 341-352.
• [43] MELINTE-DOBRIONESCU M., BRUSTUR T., 2008 – Oligocene-Lower Miocene events in Romania. Acta Palaeont. Rom., 6: 203-215,
• [44] MULLER C., 1970 – Nannoplankton – Zonen der Unteren Meeresmolasse Bayerns. Geologica Bavarica, 63: 107-118.
• [45] MULLER C., 1978 – Neogene calcafreous nannofossils from the Mediterranean – Leg 42A of the Deep Sea Drilling Project. Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, XLII/1: 727-750.
• [46] MULLER C., 1981 – Beschreibung neuer Helicosphaera – Arten aus dem Miozan und Revision biostratigraphisher Reichweiten einiger neogener Nannoplankton – Arten. Senckenb. Lethaea, 61: 427-435.
• [47] NAGYMAROSY A., 1991 – The response of the calcareous nannoplankton to the Early Oligocene separation of the Paratethys. INA Newsletter, 13, 2: 62-63.
• [48] NAGYMAROSY A., BALSI-BEKE M., 1984 – The position of the Paleogene formations of Hangary in the standard nanoplankton zonation. Ann. Univ. Sci. Budapestinensis de Rolando Eotvos Nominatae, Sectio Geologica, 28: 3-25.
• [49] NAGYMAROSY A., VORONINA A.A., 1992 — Calcareous nannoplankton from the Lower Maykopian Beds (Early Oligocene, Union of Independent States). In: Nannoplankton research (eds. B. Harmśmid, J. Young). Proc. 4th INA Conference, Praga, 1991, Knih. ZPN, 14b/2: 189-221.
• [50] OLSZEWSKA B., 1984 — Biostratygrafia serii menilitowo-krośnieńskiej w okolicy Przemyśla (jednostka skolska, polskie Karpaty zewnętrzne). Biul. Inst. Geol., 340: 45-87.
• [51] OLSZEWSKA B., MALATA E., 2006 — Analiza paleośrodowiskowa i paleobatymetryczna zespołów mikroskamieniałości polskich Karpat zewnętrznych. In: Rozwój paleotektoniczny basenów Karpat zewnętrznych i Pienińskiego Pasa Skałkowego (eds. N. Oszczypko et al.): 61-84. Inst. Nauk Geol., Kraków.
• [52] OSZCZYPKO N., 1998 — The Early Cretaceous to Paleogene dynamics of the Magura Basin (Western Carpathians, Poland). Carpath.-Balkan Geol. Assoc., XVI Congress, Vienna: 445.
• [53] OSZCZYPKO N., 1999 — From remnant oceanic basin to collision-related foreland basin - a tentative history of the Outer western Carpathians. Geol. Carpath., 50: 161-163.
• [54] OSZCZYPKO-CLOWES M., 2001 — The nannofossil biostratigraphy of the youngest deposits of the Magura Nappe (east of the Skawa River, Polish Flysch Carpathians) and their palaeoenvironmental conditions. Ann. Soc. Geol. Pol., 71: 139-188.
• [55] OZDINOVA S., 2008 — Badenian calcareous nannofossils from Semerovce SV-8 and Clfer-1 boreholes (Danube Basin). Mineralia Slovaca, 40: 141-150.
• [56] OZDINOVA S., 2010 — Reticulofenestra ornata - indigenous calcareous nannofossil from the Olieocene sediments in the Western Carpathians. Mineralia Slovaca, 42: 429-438.
• [57] PERCH-NIELSEN K., 1985 – Cenozoic calcareous nannofossils. In: Plankton stratigraphy (eds. H.M. Bolli et al.): 427-554. Cambridge Univ. Press, Cambridge.
• [58] PILLER W.E., HARZHAUSER M., MANDIC O., 2007 – Miocene Central Paratethys stratigraphy current status and future directions. Stratigraphy, 4: 151-168.
• [59] ROGL F., 1998 — Palaeogeographic considerations for Mediterraneanen and Paratethys seaways (Oligocene to Miocene). Ann. Naturhist Mus. Wien, 99A: 279-310.
• [60] ROGL F., 1999 — Mediterranean and Paratethys. Facts and hypo- these of an Oligocene to Miocene paleogeography (short overview). Geol. Carpath., 50, 4: 339-345.
• [61] RUSU A., 1988 — Oligocene events in Transylvania (Romania) and the first separation of Paratethys. Dari de Seama Inst. Geol. Geol., 72/73: 207-223.
• [62] RUSU A., POPESCU G., MELINTE M., 1996 - Oligocene-Miocene transition and main geological events in Romania. Excursion guide. Rom. J. Paleont., 78, 1: 3-47.
• [63] SIMAYES VAN S., DE MAN E., VANDENBERGHE N., BRINKHIUS H., STEURBAUT E., 2004 — Stratigraphic and palaeoenvironmental analysis of the Rupelian-0hattian transition in the type region: evidence from dinoflagellata cysts, foraminifera and calcareous nannoplankton. Palaeogeogr. Palaeoclimatol. Palaeoecol., 208: 31-58.
• [64] SMOLEŃSKA A., DUDZIAK J., 1989 — Wiek margli podcergowskich na podstawie nannoplanktonu wapiennego. Kwartalnik AGH, Geologia, 15, 3: 29-40.
• [65] SPEZZAFERRI S., ĆORIĆ S., STINGL K., 2009 — Paleoenvironmental reconstruction of the Karpatian Badenian (Late Burdigalian-Early Langhian) transition in the Central Paratethys. A case study from the Wagna Section (Austńa). Acta Geol. Pol., 59, 4: 523-544.
• [66] STEININGER F., ROGL F., MARTINI E., 1976 - Current Oligocene/Miocene concept of the Central Paratethys (Middle Europe). Newsl. Strat., 4: 174 202.
• [67] STEININGER F., ROGL F., 1985 - Paleogeography and palinspastic reconstruction of the Neogene of the Mediterranean and Paratethys. In: The geological evolution of the eastem Mediterranean (eds. J.E. Dixon, A.H.F. Robertson): 659–668.
• [68] SVABENICKA K., ĆORIĆ S., ANDREYEVA-GRIGOROVICH A.S., HALASOVA E., MARUNTEANU M., NAGYMAROSY A., OSZCZYPKO-CLOWES M., 2003 — Central Paratethys Karpatian calcareous nannofossils. In: The Karpatian – a lower Miocene stage of the central Paratethys (eds. R. Brzobohary et al.): 151-167.
• [69] ŚLĘZAK J., AUBRY M. P., NOWAK W., 1995a — Calcareous nannoplankton from the Niebylec Shaly Member (Polish Carpathians). Proc. 5th INA Conf. in Salamanca (eds. J.A. Flores, F.J. Sierro): 261-265.
• [70] ŚLĘZAK J., KOSZARSKI A., KOSZARSKI L., 1995b - Calcareous nannoplankton stratigraphy of the terminal flysch deposits from the Skole Nappe (Oligocene–Miocene, Polish Carpathians, Krosno Beds). Proc. 5th INA Conf. in Salamanca (eds. J.A. Flores, F.J. Sierro): 267-277.
• [71] SVABENICKA L., BUBIK M., STRANIK Z., 2007 — Biostratigraphy and paleoenvironmental changes on the transition from the Menilite to Krosno lithofacies (Western Carpathians, Czech Republic). Geol. Carpath., 58, 3: 237-262.
• [72] ZACHOS J.C., SHACKLETON N.J., REVENAUGH S., PALIKE H., FLOWER B.P., 2001 — Climate response to orbital forcing across the Oligocene/Miocene Boundary. Science, 292: 274-278.
• [73] ŻGIET J., 1961 — Nowe dane o serii menilitowo-krośnieńskiej jednostki skolskiej w Karpatach rzeszowsko-sanockich. Spraw Pos. Nauk. Inst. Geol., Kwart. Geol., 5, 4: 995-996.
• [74] ŻYTKO K., 1977 - Uwagi o paleogeńskich ruchach tektonicznych w Karpatach zewnętrznych. Kwart. Geol., 21, 4: 938-940.