Wpływ obwałowań na zróżnicowanie roślinności równiny zalewowej w Dolinie Środkowej Wisły, Nizina Mazowiecka

• Autorzy: Kowalska Anna

Warianty tytułu

EN

Embankments influence on diversity of floodplain vegetation in the Middle Vistula River Valley, Mazowian Plain

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem opracowania jest ukazanie zróżnicowania struktury roślinności w dolinie środkowej Wisły, wynikającego z przecięcia równiny zalewowej wałami przeciwpowodziowymi. W pracy wykorzystano numeryczne mapy roślinności doliny środkowej Wisły na odcinku pomiędzy Puławami i miejscowością Karczew pod Warszawą. Wyniki przeprowadzonej analizy świadczą o znaczącym wpływie obwałowania rzeki na strukturę i różnorodność roślinności. Wały przeciwpowodziowe przyczyniają się do powstania dwóch odmiennych jednostek krajobrazowych: międzywala i zawala położonych w obrębie naturalnej równiny zalewowej. Ich wpływ na ogólną różnorodność roślinności na badanym obszarze jest wieloraki. Z jednej strony przyczyniają się do podniesienia ogólnej różnorodności na zawalu przez zwiększenie liczby typów zbiorowisk i ogólnej liczby płatów na jednostkę powierzchni, a z drugiej obniżają tę różnorodność np. w wyniku upraszczania kształtu wydzieleń. Wpływają również na zwiększenie stopnia synantropizacji roślinności.

EN

This paper has sought to point to differences in vegetation structure in the middle Vistula river valley resulting from floodplain intersection by embankments. Digital maps of vegetation in the valley reach between towns Puławy and Karczew above Warsaw were the basic materials for the analysis. Embankments turned out to have a significant influence on the structure and diversity of floodplain vegetation. They contribute to existence of 2 different landscape units, between and behind dikes, located within natural floodplain. Their impact on vegetation diversity of the study area is very complex. On the one hand, they contribute to increase in the general diversity of the area behind dikes raising the number of vegetation communities types and the number of patches within the unit of area. However, on the other hand, they reduce the diversity simplifying the shape of polygons. They also increase the level of vegetation synanthropization.

Słowa kluczowe

PL

Dolina Środkowej Wisły; równina zalewowa; zróżnicowanie roślinności; obwałowania; analiza krajobrazowa

EN

Middle Vistula Valley; floodplain; vegetation diversity; embankments; landscape analysis

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 13
• Strony: 135--151
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Kowalska Anna

• Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Borysiak J., 1994: Struktura aluwialnej roślinności lądowej środkowego i dolnego biegu Warty, Wydawnictwa Naukowe UAM, seria Biologia nr 52.
• Gacka-Grzesikiewicz E. (red.) 1995: Korytarz ekologiczny doliny Wisły, Fundacja IUCN Poland, Warszawa.
• Gacka-Grzesikiewicz E. i Cichocki Z. (red.), 2003: Koncepcja zrównoważonego rozwoju i ochrony Środkowej Wisły, praca zbiorowa raport WWF, Warszawa.
• Kondracki J., 1994: Geografia Polski. Mezoregiony fizyczno-geograficzne, PWN, Warszawa.
• Konecka-Betley K., Kuźnicki F., Zawadzki S., 1999: Systematyka i charakterystyka gleb Polski [w:] Zawadzki S. (red.) Gleboznawstwo, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
• Kowalski Cz., 1997: Zabudowa hydrotechniczna i konieczne roboty zabezpieczające przed powodzią na odcinku Wisły od Annopola do rejonu Płocka, Gospodarka Wodna 1, s. 18-23.
• Łajczak A., Plit J., Soja R., Starkel L., Warowna J., 2006: Changes of the Vistula River channel and floodplain in the last 200 years, Geographia Polonica vol. 79 no. 2, s. 65-87.
• Maruszczak H., 1997: Changes of the Vistula river course and development of floodplain in the border zone of the South-Polish uplands and middle-Polish lowlands in historical times, Landform Analysis, vol.1, s. 33-39.
• Matuszkiewicz J.M., 2000: Ocena wartości przyrodniczej międzywala Wisły na odcinku warszawskim [w:] Matuszkiewicz J.M., Roo-Zielińska E. (red.) Międzywale Wisły jako swoisty układ przyrodniczy (odcinek Pilica-Narew), IGiPZ PAN, Warszawa, Dokumentacja Geograficzna nr 19, s. 159-182.
• Matuszkiewicz W., 1974: Teoretyczno-metodyczne podstawy badań roślinności jako elementu krajobrazu i obiektu użytkowania rekreacyjnego, Wiadomości Ekologiczne 20, 1, s. 3-13.
• Matuszkiewicz W., 2001: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Matuszkiewicz J.M., Roo-Zielińska E. (red.), 2000: Międzywale Wisły jako swoisty układ przyrodniczy (odcinek Pilica-Narew), IGiPZ PAN, Warszawa, Dokumentacja Geograficzna nr 19.
• Olaczek R., 2000: Antropogeniczne czynniki przekształcania dolin rzecznych [w:] Kołtuniak J. (red.) Rzeki – kultura, cywilizacja, historia t. 9. „Śląsk” spółka z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice, s. 119-142.
• Richling A., Solon J., 1998: Ekologia krajobrazu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie (Dz. U. 2007 nr 86, poz. 579).
• Sarnacka Z., 1987: Evolution of the Vistula Valley between the outlets of Radomka and Świder in the Late Glacial and Holocene [w:] Starkel L. (red.) Evolution of the Vistula River Valley during the last 15000 years part II Prace Geograficzne Wydanie specjalne nr 4.
• Solon J., 1995: Anthropogenic disturbance and vegetation diversity in agricultural landscapes, Landscape and Urban Planning, 31, s. 171-180.
• Solon J., 2002: Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności, Prace Geograficzne 185 IGiPZ PAN, Warszawa.
• Starkel L., 2001: Historia Doliny Wisły od ostatniego zlodowacenia do dziś, Monografie 2, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1: 50 000, oprac. PIG w Warszawie – arkusze: Puławy – red. M. Żarski 1996, Dęblin - red. M. Żarski 1989, Kozienice - red. M. Żarski 1992, Magnuszew – red. Z. Sarnacka 1979, Łaskarzew - red. Z. Sarnacka 1987, Osieck - red. Z. Sarnacka 1962, Góra Kalwaria - red. Z. Sarnacka 1963, Piaseczno - red. Z. Sarnacka 1974, Otwock – red. M.D. Baraniecka 1973. Tüxen R., 1956: Die huetige potentielle naturliche Vegetation als Gegenstand der Vegetationskartierung, Angew. Pflanzensoz. 13. Wolman M.G., Leopold L.B., 1957: Flood plains, U.S. Geological Survey, Professional Paper 282-B
• Zieliński J., 1999: Wisła Środkowa po przeprowadzeniu prac regulacyjnych [w:] Kucharczyk M. (red.) Problemy ochrony i renaturalizacji dolin dużych rzek Europy. - Wydawnictwo UMCS, Lublin. s: 195-200.