Łodzie słowiańskie z czasów wikingów. Problematyka badań, konserwacji i ekspozycji

• Autorzy: Litwin Jerzy

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK67VIKING

Warianty tytułu

EN

Viking-Age Slavic ships: the subject matter of research, conservation and exhibition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia w zarysie zakres i stan popularyzowania wiedzy o łodziach i żegludze słowiańskiej w okresie wczesnego średniowiecza na tle rozwiniętej promocji osiągnięć skandynawskich w tej dziedzinie. Najbardziej popularnym kierunkiem takich działań jest tworzenie specjalistycznych muzeów oraz organizowanie wystaw, realizacja filmów i publikowanie opracowań przeznaczonych dla czytelników w różnym wieku. Na tle osiągnięć Skandynawów działania polskich muzealników i historyków średniowiecza nie są wystarczające i w celu udostępnienia społeczeństwom informacji o żegludze dawnych Słowian Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku realizuje projekt budowy Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie, w którym przygotowywana jest stała wystawa „Łodzie słowiańskie z czasów wikingów”. Na ekspozycji przedstawione zostaną m.in. zrekonstruowane wraki trzech łodzi z X–XII wieku. Otwarcie instytucji planowane jest w roku 2023.

EN

This paper presents an outline of the scope and state of popularization of knowledge about Slavic ships and sailing during the Early Middle Ages, against a background of the well-developed promotion of Scandinavian achievements in this field. The most popular trajectory for such actions is establishing specialist museums and organizing exhibitions, making films and publishing reports for readers of all ages. Compared with the achievements of the Scandinavians, the activities of Polish museum staff and medieval historians are insufficient, which is why the National Maritime Museum in Gdańsk, intending to share information about Slavic seafaring with the public, is carrying out the project of the construction of the Underwater Archeology and Baltic Fishing Museum, for which the permanent exhibition entitled “Viking-Age Slavic Ships” is being prepared. The exposition will feature, among others, the reconstructed wrecks of three ships from between the tenth and the twelfth centuries. The opening of the institution is planned for 2023.

Słowa kluczowe

PL

Słowianie; Skandynawowie; wikingowie; łodzie; wraki łodzi; muzeum; szkutnictwo

EN

Slavs; Scandinavians; Vikings; ships; shipwrecks; museum; shipbuilding

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 67
• Strony: 143--158
• Opis fizyczny: Bibliogr. 31 poz., rys., fot.

Twórcy

autor

Litwin Jerzy

• Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku

• https://orcid.org/0000-0002-4475-0298

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Crumlin-Pedersen Ole, Olsen Olaf, Five Viking Ships, Copenhagen 1978.
• 2. Elsner Hildegard, Wikinger Museum Haithabu, Neumünster 1988.
• 3. Elsner Hildegard, Wikinger Museum Haithabu: Schaufenster einer frühen Stadt, Neumünster b.d.w. Filipowiak Władysław, Archeologia a uprawa morza, [w:] 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim, Szczecin 1996.
• 4. Filipowiak Władyslaw, Początki żeglugi słowiańskiej u ujści Odry, [w:] Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europ wczesnośredniowiecznej, Ossolineum 1988, t. 2.
• 5. Filipowiak Władysław, Port wczesnośredniowiecznego Wolina, [w:] Materiały Zachodniopomorskie, Szczecin 1956, t. 2.
• 6. Filipowiak Władysław, Shipbuilding at the Mouth of the River Odra (Oder), [w:] Christer Westerdahl (red.) Crossroads in Ancient Shipbuilding, Oxford 1994.
• 7. Filipowiak Władysław, Statek z Kamienia Pomorskiego jako źródło do badań wczesnośredniowiecznej żeglugi u ujścia Odry, [w:] M. Rębkowski (red.), Ekskluzywne życie – dostojny pochówek. W kręgu kultury elitarnej wieków średnich, Wolin 2011.
• 8. Gos Krzysztof, Ossowski Waldemar, Nowe dane o zastosowaniu mchów w dawnym szkutnictwie na obszarze Polski, „Pomorania Antiqua” 2009, t. 22.
• 9. Gøthche Motren, The Roskilde ships, [w:] Lucy Blue, Fred Hocker i Anton Englert (red.), Connected by the Sea. Proceedings of the Tenth International Symposium on Boat and Ship Archaeology Roskilde 2003 (ISBSA 10), Oxford 2006.
• 10. Jagielska Irena, Dobór efektywnej metody konserwacji w aspekcie zmian składu chemicznego drewna łodzi P2 (X w.) wydobytej z Zatoki Puckiej, rozprawa doktorska, Poznań 2016.
• 11. Jagielska Irena, Metody konserwacji łodzi klepkowych wydobytych z mokrego środowiska, stosowane w Centralnym Muzeum Morskim, [w:] Konserwacja drewna zabytkowego. Między teorią a praktyką, red. A. Pelczyk, A.M. Wyrwa, Dziekanowice–Lednica 2011.
• 12. Krąpiec Marek, Ossowski Waldemar, Badania dendrochronologiczne niektórych zabytków szkutnictwa śre dniowiecznego Pomorza Wschodniego, [w:] H. Paner,
• 13. M. Fudziński (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza. Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych, vol. 2, Gdańsk 2003.
• 14. Kühn Hans Joachim, Ein hochmittelalterlicher Fährprahm im Haddebyer Noor (Haithabu Wrack IV), [w:] Klaus Brandt i Hans Joachim Kühn (red.), Der Prahm aus dem Hafen von Haithabu, Beiträge zu antiken und mittelalterlichen Flachbodenschiffen, Neumünster 2004.
• 15. Lemcke Hugo, Bericht über ein bei Charbrow gefundenes Boot der vorgeschichtlichen Zenit vom Typ der Wikingerfahrzeuge. Die Bau- und Kunstdenkmäler des Regierungsbezierks Köslin, cz. 3, Szczecin 1911.
• 16. Lienau Otto, Die Bootsfunde von Danzig-Ohra aus der Wikingerzeit. Quellen und Darstellungen zur Geschichte Wespreussens, Gdańsk 1934, nr 17.
• 17. Pomian Iwona, Litwin Jerzy, Atempt at evaluating the Scientific Value of the P-2 Boat Originating from the early Middle Agens, [w:] Ronald Bockius (red.), Between the Seas. Transfer and Exchange in Nautical Technology, Mainz 2009.
• 18. Rulewicz Marian, Najstarsze szkutnictwo rybackie wczesnośredniowiecznego Szczecina, „Nautologia” 1986, nr 1.
• 19. Sawala M., Dział Morski w 50-leciu Muzeum Narodowego w Szczecinie, [w:] W. Filipowiak (red.), Ochrona morskiego i rzecznego dziedzictwa kulturowego w Polsce. III Konferencja muzealnictwa morskiego i rzecznego. Szczecin 1996, Szczecin 1997.
• 20. Smolarek Przemysław, Inwentaryzacja źródeł do dziejów techniki szkutniczej Słowian pomorskich, [w:] Materiały Zachodniopomorskie, t. 1, Szczecin 1955.
• 21. Smolarek Przemysław, Stan i perspektywy badań nad rozwojem szkutnictwa w Polsce (do końca XVIII wieku), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1959, t. 7, nr 2.
• 22. Smolarek Przemysław, Studia nad szkutnictwem Pomorza Gdańskiego X–XIII wieku, Gdańsk 1969.
• 23. Smolarek Przemysław, W sprawie rekonstrukcji wczesnośredniowiecznych łodzi pomorskich, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1956, t. 4, nr 1.
• 24. Smolarek Przemysław, Wraki z Czarnowska, Lądu i Tolkmicka, „Nautologia” 1986, nr 1.
• 25. Smolarek Przemysław, Zabytki szkutnictwa skandynawskiego, Gdańsk 1963.
• 26. Smolarek Przemysław, Znalezisko wczesnośredniowiecznej łodzi z Lądu nad Wartą, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 1985, R. XXXIII, nr 3.
• 27. Ważny Tomasz, „Analiza dendrochronologiczna drewna wczesnośredniowiecznej łodzi klepkowej P-2 z Pucka”, 2007, mps, Archiwum NMM w Gdańsku.
• 28. Ważny Tomasz, „Analiza dendrochronologiczna drewna z wraka łodzi PW2 (Zatoka Pucka)”, 2001, mps, Archiwum NMM w Gdańsku.
• 29. Ważny Tomasz, Dendrochronologia obiektów zabytkowych w Polsce, Warszawa 1999.
• 30. Wieczorowski Tadeusz, Najnowsze odkrycia archeologiczne na podgrodziu słowiańskim w Szczecinie, „Szczecin. Czasopismo Regionu Zachodniopomorskiego” 1962, z. 7–8.
• 31. Zbierski Andrzej, Z kręgu problematyki związanej z badaniami kompleksowymi nad początkami portu puckiego, Peribalticum” 1986, t. 4.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).