Węzły miejskości a modele przestrzenne struktur miejskich. Z notatek nt. synergii w urbanistycznych konstrukcjach śródmieść

• Autorzy: Zuziak Zbigniew Karol

Identyfikatory

DOI

10.24358/Bud-Arch_18_173_08

Warianty tytułu

EN

Nodes of urbanity and spatial models of city structures. From the notes on the synergy in the inner city urbanistic constructions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł dotyczy roli miejsc węzłowych w planistycznych modelach przestrzennej struktury miasta. Wiodący temat monografi i, czyli: problem synergii w teorii architektury i urbanistyki, jest tu rozważany w kontekście problemu dezintegracji przestrzeni urbanistycznej badanych miast. Akcent położono na współczesne kwestie modelowania struktur tworzących śródmiejskie rdzenie obszarów metropolitalnych. Po krótkim wprowadzeniu do zagadnień synergetyki w urbanistyce oraz przeglądzie modeli struktur miejskich w teorii i praktyce urbanistycznej w Polsce, autor prezentuje modelowe interpretacje stosowane w planach zagospodarowania przestrzennego i studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego sporządzonych dla Krakowa w ostatnim półwieczu. Na tym tle przedstawia rozwiązania modelowe opracowane w ramach projektu badawczego wykonanego ostatnio na zlecenie Urzędu Miasta Krakowa przez zespół z Politechniki Krakowskiej. W modelu tym uwagę skupiono na węzłach mobilności, które dzięki odpowiedniemu uformowaniu przestrzeni publicznej przejmują funkcje węzłów miejskości. Identyfi kacja tej kategorii miejsc węzłowych, ich typologia i ocena potencjału strukturotwórczego tych miejsc, to istotne składowe procedur badawczych opisywanego modelu. Zasada synergii oznacza w tym przypadku, że wzdłuż śródmiejskich korytarzy transportu publicznego będących również głównymi elementami sieciowej konstrukcji urbanistycznej należałoby skupiać strategiczne projekty miejskie. W podsumowaniu zaproponowano, aby prezentowaną koncepcję metodologiczną potraktowano jako punkt wyjścia do badań porównawczych na temat zmian strukturalnych w przestrzeni śródmiejskiej polskich miast pełniących metropolitalnych.

EN

The paper is concerned with the role of nodal places in the models of urbanistic constructions used in spatial planning to interpret the structure of the city. The leading subject of this book: the question of synergy in the theory of urbanism, is discussed here as the problem of structural disintegration of urban space and formulated as the weaknesses of urban construction of the city. The focus is on modelling the spatial structure of the inner cities constituting the cores of metropolitan areas in Poland. Short introduction into the question of synergy in urbanism and a brief review of the spatial models of the city structure in contemporary urbanism is followed by the presentation of the models of urban structures used in the spatial development plans and the preliminary land use plans for the city of Krakow. On this background a new planning model is presented. This interpretation of urban construction was developed recently by the team from the Cracow University of Technology as a result of the research and study project commissioned by the Town Hall of Krakow. The model is based on the assumptions that the structural land use model of the city could be useful an instrument in analytical and conceptual procedures of urban planning. This refers mostly to the transportation corridors named here as “strategic connectors” linking major nodal places which are playing the function of mobility nodes. In this model the crucial role is played by the places called by the author as “the nodes of urbanity”. The identifi cation of these elements and their typology as well as the assessment of its development potentials belong to the research procedures of this model. Following the principle of synergy, in urban strategies strategic urban development projects should be clustered along these corridors. It is also assumed that the approach adopted in this model could be also useful in the comparative research on the structural changes in the inner cities constituting the cores of metropolitan areas in Poland.

Słowa kluczowe

PL

węzły miejskości; konstrukcja urbanistyczna; nowe centra miast; przebudowa śródmieść; planowanie miast

EN

nodes of urbanity; urban construction; new city centres; redevelopment of the inner cities; city planning; urban revitalization

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2018
• Tom: Vol. 17, nr 3
• Strony: 107--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 60 poz., rys.

Twórcy

autor

Zuziak Zbigniew Karol

• Politechnika Rzeszowska

Bibliografia

• [1] Alexander Ch., The Nature of Order: An Essay on the Art of Building and the Nature of the Universe, 2003-2004.
• [2] Bacon E., Design of cities, The Viking Press, New York NY, 1967.
• [3] Batty M., The new science of cities, Cambridge, MA., London; MIT Press, 2013.
• [4] Batty M., Hierarchy, scale and complexity in urban design, [in:] Haas T., New Urbanism and Beyond. Designing cities for the future. Rizzoli, New York, 2008.
• [5] Bieda K., Transport jako czynnik zrównoważonego rozwoju Krakowa, Czasopismo Techniczne, Architektura, R.108, Z 3-A, 2011.
• [6] Bieda K., Kolej aglomeracyjna – nowy czynnik w rozwoju przestrzennym Krakowa, Czasopismo Techniczne, Architektura, R 107, z 1-A, 2010.
• [7] Boelens L. The Urban Connection. An actor-relational approach to urban planning. 010 Publishers, Rotterdam, 2009.
• [8] Bogdanowski J., O urbanistyczno-krajobrazową kompozycję Krakowa, Teka Komisji Urbanistyki i Architektury, O. PAN w Krakowie tom XVIII 1984, s. 7-18.
• [9] Bohm A., O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych, Politechnika Krakowska, Kraków, 1981.
• [10] Domański R. Gospodarka przestrzenna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002.
• [11] Faron, A.: Integracja planowania przestrzennego i zrównoważonego transportu w procesie decyzyjnym, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107 57-74.
• [12] Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Wydawnictwo RAM, 2009.
• [13] Gyurkovich M., Szarata A., Zuziak Z. K., (i inni) Model przestrzennej struktury Krakowa. Perspektywa planistyczna. Projekt badawczy (na prawach rękopisu) wykonany na zlecenie Biura Planowania Przestrzennego UMK, Politechnika Krakowska, Kraków, grudzień, 2017.
• [14] Gzell S.: Wykłady o współczesnej urbanistyce. With English Supplement on Contemporary Town Planning, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2015.
• [15] Gzell S.: Praktyka planistyczna a naukowe metody badania miasta, [w:] Lorens P., Mironowicz I., (red), Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, Akapit DPT, Gdańsk, 2013., s. 224-245.
• [16] Haas T., New Urbanism and Beyond. Designing cities for the future. Rizzoli, New York, 2008.
• [17] Hillier B., The New Science of Space and the Art of Place. Towards a Space-led Paradigm for Researching and Designing the City, [w:] New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
• [18] Jessen J, Meyer U. M., Schneider J. (ed.): Stadtmachen. Eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe (ed. Jessen J, Meyer U. M., Schneider J.), Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
• [19] Juchnowicz S.: Śródmieścia miast polskich. Studia nad ukształtowaniem i rozwojem centrów, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1971.
• [20] Juchnowicz S. Metoda wyznaczania zasięgu obszarów centrów miejskich, Politechnika Krakowska, Zeszyt Naukowy nr12, 1965.
• [21] Lorens P., Równoważenie rozwoju przestrzennego miast polskich, Politechnika Gdańska, Wydział Architektury, Gdańsk, 2013a.
• [22] Lorens P., Mironowicz I. (pod redakcją): Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, Akapit-DTP, Gdańsk, 2013b.
• [23] Mehaffy M., New Science, New Architecture, New Urbanism, Tigran Haas, (ed), New Urbanism and Beyond, Rizzoli, New York, NY, 2008.
• [24] Mironowicz I., Modele transformacji miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2016.
• [25] Mironowicz I., Miasto, jego struktura i kompozycja – definicje, schematy, relacje przestrzenne, [w:] Lorens P., Mironowicz I., (red), Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, Akapit DPT, Gdańsk, 2013., s. 203-222. (2013 a).
• [26] Mironowicz I., Między samoregulacją a planowaniem, [w:] Lorens P., Mironowicz I., (red), Wybrane teorie współczesnej urbanistyki, Akapit DPT, Gdańsk, 2013 (2013b).
• [27] Monestiroli A., Tryglif i metopa. Dziewięć wykładów o architekturze, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, Kraków, 2009.
• [28] Ossowicz T.: Forma urbanistyczna, a system transportowy we Wrocławiu i we Wrocławskim Obszarze Metropolitalnym, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107.
• [29] Paszkowski Z., Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką współczesną, Universitas, Kraków, 2011.
• [30] Putman, S.H.: Integrated Urban Models: Policy Analysis of Transportation and Land Use. (1983 & 2007): Routledge, Oxford, UK. 2007.
• [31] Rossi A. The Architecture of the City, MIT Press, 1984.
• [32] Rudnicki A., Budownictwo a obsługa transportowa współczesnych miast – wybrane kwestie [w:] Nowoczesne materiały, techniki i technologie we współczesnym budownictwie; materiały pokonfe-rencyjne III Konferencji Naukowo-Technicznej TECH-BUD’2017, Kraków, 15-17 listopada 2017r., PZITB, Oddział Małopolski w Krakowie (2017) s. 177-195.
• [33] Rudnicki A., Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne Zeszyt 3 (2010) 57-74.
• [34] Seibert K., Plan Wielkiego Krakowa, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1983.
• [35] Suchorzewski W., Rola transportu w kształtowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej miast. Czasopismo Techniczne Zeszyt 3 (2010) 31-44.
• [36] Sławski J.: Znaczenie systemu transportowego jako czynnika strukturotwórczego – analizy symulacyjne z zastosowaniem sieci regularnych, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107.
• [37] Sulimski, J., Społeczne funkcje centrum Śródmiejskiego (na przykładzie Krakowa) Biuletyn IUA, nr 31, Warszawa, 1972, s. 82.
• [38] Szarata, A.: Wpływ zmian w strukturze przestrzennej na parametry 4-stadiowego modelu transportowego miasta, Czasopismo Techniczne 1-A / 2010 Zeszyt 3 Rok 107 249-261.
• [39] Wojdylak, P., Architektura ulicy a strategia rewitalizacji śródmieścia. urbanistyczne aspekty rewitalizacji ulic w wybranych śródmieściach polskich metropolii; rozprawa doktorska; Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej, Kraków, 2018 (na prawach rękopisu).
• [40] Wrana, J.: Rola i znaczenie architektury w procesie scalania struktury przestrzennej miasta na przykładzie Lublina, Monografia, Politechnika Lubelska, Lublin, 2014.
• [41] Zipser T., Aktualna doktryna urbanistyczna wśród ślepych uliczek, w: Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka, red.: Ossowicz T., Zipser T., Urbanista, Warszawa, 2006, s. 114-121.
• [42] Zipser T., Powiązania transportowe jako generatory struktury przestrzennej systemu osadnicze-go. Czasopismo Techniczne Zeszyt 3, 2010; 21-30.
• [43] Zipser T., Sławski J., Modele procesów urbanizacji. Teoria i jej wykorzystanie w praktyce, PWE, Warszawa 1988.
• [44] Zhong Chen: Urban Transformation Towards Polycentricity. Detecting Functional Urban Changes in Singapore from Transportation Data, A thesis submitted to attain the degree of Doctor of Sciences of ETH Zurich, 2014.
• [45] Ziobro A., Podejścia modelowe w planowaniu Krakowa i jego regionu w okresie 1960-2010, rozprawa doktorska, Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej, Kraków 2015,[wydruk komputerowy, Biblioteka PK].
• [46] Ziobro A., Zmiany w strukturze przestrzennej Krakowa a zmiany jego modelu planistycznego w ostatnim półwieczu,[w:] Model przestrzennej struktury Krakowa. Perspektywa Planistyczna. Etap I – Założenia modelu strukturalnych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym Krakowa. Rozdz. 4. Strukturalne, morfologiczne i funkcjonalne cechy przestrzeni urbanistycznej Krakowa, Pkt 4.1. Tło historyczne; (wydruk komputerowy, BPP, UMK), Kraków, 2016.
• [47] Ziobrowski Z., Jeżak J., Aglomeracja krakowska [w:] Kołodziejski J., Parteka T. (red) Kształtowanie ładu przestrzennego polskich metropolii w procesie transformacji ustrojowej IIRP, Komitet Przestrzennego zagospodarowania Kraju PAN, Biuletyn 193, Warszawa, 2001.
• [48] Ziobrowski Z., Plany rozwoju Krakowa – ich uwarunkowania i efekty funkcjonalno-przestrzenne, Folia Geographica, vol. XXVII-XVIII, Kraków, 1996.
• [49] Zuziak Z. K.: O synergii planu w urbanistyce, Budownictwo i Architektura 16(1), 2017a, s. 183-198. DOI: 10.24358/Bud-Arch_17_161_16.
• [50] Zuziak Z. K.: Konstrukcje urbanistyczne a planowanie metropolitalne, [w:] Węcławowicz-Bilska E. (pod redakcją): Nowe idee w planowaniu rozwoju terytorialnego. Problemy obszarów metropo-litalnych i wielkich miast, Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, seria: Monografie: monografia 546, Kraków, 2017b, s.17-44.
• [51] Zuziak Z. K.: Konstrukcje urbanistyczne miast przyszłości. Uwagi do dyskusji nad wizją rozwoju Rzeszowa, Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury (Journal of Civil Engineer-ing, Environment and Architecture), Kwartalnik tom XXXIV zeszyt 64 (nr 3/II. 2017) lipiec-wrzesień, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów, 2017c.
• [52] Zuziak Z. K.: The Notion of Order and the Spatial Logic of a New Polis: Three Approaches to the Problem of Rationality in the Contemporary Philosophy of Urbanism, 11 CTV, Back to the sense of the City, Barcelona, Kraków, 2016.
• [53] Zuziak, Z. K.: Idea miasta i teorie planowania, [The Idea of the City and Planning Theories]; Technical Transactions, Architecture, 2015; 12-A/2015, 12-A (27), 2015 (112); p. 9-27.
• [54] Zuziak Z. K.: Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI . Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. [w:] Halicka A. (red), Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy, Lublin. Politechnika Lubelska; s.165-176, 2014.
• [55] Zuziak Z. K. Forma metropolitalna i zrównoważona mobilność. Czasopismo Techniczne Zeszyt 3 (2010) 75-91.
• [56] Zuziak Z. K. Strategiczne węzły w przestrzeni przepływów. Czasopismo Techniczne Zeszyt 10, 2011, 41-47.
• [57] Zuziak Z. K. Rewitalizacja miast i teoria urbanistyki. Czasopismo Techniczne Zeszyt 12 (2012) 7-18.
• [58] Zuziak Z. K. O tożsamości urbanistyki. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, 2008a.
• [59] Zuziak Z.K., Nowe struktury w przestrzeni metropolitalnej. Pytania i problemy planistyczne. Czasopismo Techniczne, Zeszyt 5-A 2008, 4-18. 2008b.
• [60] Zuziak Z.K., Problem interpretacji struktury przestrzennej obszarów metropolitalnych.. [w:] P. Lorens (pod redakcją) Integracja i dezintegracja obszarów metropolitalnych, Biblioteka urbanisty, tom 6, Urbanista, Warszawa 2006.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).