Oleje mineralne wysokorafinowane z wyłączeniem cieczy obróbkowych - frakcja wdychana. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego

• Autorzy: Starek A.

Warianty tytułu

EN

Petroleum mineral oils. Documentation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Oleje mineralne są produktami destylacji próżniowej pozostałości ropy naftowej, otrzymanych po destylacji pod zwykłym ciśnieniem. W procesie rafinaqi metodami ekstrakcji za pomocą rozpuszczalników, katalitycznego uwodornienia lub hy- drokrakowania dochodzi do: usunięcia parafiny, alkenów, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, siarki, a także odbarwienia, pozbawienia zapachu i poprawy trwałości produktów finalnych. Oleje mineralne są stosowane w przemyśle jako: smary, płyny hydrauliczne, dielektryki, nośniki ciepła, chłodziwa, płyny szlifierskie, czynniki chłodzące i hartujące stal, środki antykorozyjne, ciecze stosowane w przemyśle tekstylnym, składniki farb drukarskich i zmiękczacze. Wy- sokorafinowane oleje są składnikami kosmetyków i środkami leczniczymi, a także są stosowane w przetwórstwie żywności. Zarówno u ludzi, jak i u zwierząt laboratoryjnych układem krytycznym w zatruciach olejami mineralnymi jest układ oddechowy. Zmiany w tym układzie określane mianem lipidowego zapalenia płuc, często połączone z lipidowymi ziarniniakami, były spowodowane stosowaniem olejów mineralnych w celach leczniczych lub narażeniem na mgły olejowe na stanowiskach pracy. W tym drugim przypadku zmiany zapalne w płucach były wynikiem drażniącego działania mgieł olejowych. U ludzi obserwowano również zmiany spirometryczne typu obturacyjnego. Pod względem ostrej toksyczności oleje mineralne lokują się poza klasyfikacją. Wysokorafinowane oleje mineralne nie zawierające wielo-pierścieniowych węglowodorów aromatycznych albo zawierające te związki o małych stężeniach nie działają mutagennie. Na podstawie wyników badań epidemiologicznych i doświadczalnych na zwierzętach IARC klasyfikuje wysokorafinowane oleje mineralne do grupy 3. kancerogenów (tj. substancji nieklasyfikowalnych pod względem działania rakotwórczego). Z drugiej strony, oleje mineralne nierafinowane i średniorafinowane zalicza do grupy 1. (tj. substancji o udowodnionym działaniu rakotwórczym). Istniejące dane nie są wystarczające do oceny toksyczności reprodukcyjnej i rozwojowej olejów mineralnych. Podstawą obliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla frakcji wdychalnej olejów mineralnych wysokorafinowanych były wyniki badań doświadczalnych na szczurach, w których u zwierząt obserwowano zmiany w układzie oddechowym w postaci: zmian zapalnych (ogniska zapalne), wzrostu mokrej masy płuc, stosunku suchej do mokrej masy płuc oraz wzrostu liczby piankowatych makrofagów pęcherzykowych. Wychodząc z wartości NOAEL (50 mg/m3) oraz odpowiednich współczynników niepewności, obliczono wartość NDS na poziomie 6,25 mg/m3. Zaproponowano pozostawienie dotychczas obowiązującej w Polsce wartości NDS dla fazy ciekłej olejów mineralnych (bez określenia stopnia rafinacji) wynoszącej 5 mg/m3. Ponieważ oleje mineralne wysokorafinowane nie działają drażniąco, dlatego nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). Brak także podstaw merytorycznych do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) wysokorafinowanych olejów mineralnych.

EN

Petroleum mineral oils are vacuum distillation products of the crude oil residues obtained by distillation under normal pressure. In the processes of solvent-refined oils, catalytic hydro-genation or hydrocracking cause: reduction or elimination of paraffin, alkenes, polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), sulphur, and also decolorization, deodorization, and improve stability of the final products. Mineral oils are used in industry as lubricants, hydraulic medium, dielectrics, heat carriers, refrigeration liquids, grinding fluids, anticorrosive factors. They are also used as liquids in the textile industry, components of printing inks and softeners. Highly-refined oils are components of cosmetic and some therapeutic agents; they are also used in food processing.Mineral oils have been shown to have relatively low acute toxicity by all routes of exposure. However, inhalation and aspiration of oils and oil products have produced some adverse health outcomes. In both humans and laboratory animals exposed to mineral oils, the respiratory system is the target. The changes in this system, namely, lipid pneumonia, frequently connected with lipid granuloma, are caused by mineral oils used for therapeutic purposes or by occupational exposure to oil mists. In the latter instance, the inflammatory changes in the lungs are caused by irritation effects of oil mists. In humans, respiratory changes of the obstruction type have also been observed. Highly-refined oils not containing PAHs or at the low levels of these compounds are not mutagenic. The IARC classified highly-refined mineral oils as group 3 of carcinogenic compounds (substances cannot be classified in terms of its carcinogenicity to humans). On the other hand, there is sufficient evidence for carcinogenicity to humans and to animals for untreated (unrefined) and mildly-treated (mildly-refined) oils, which are classified as group 1. Existing data are not sufficient to assess reproductive and developmental toxicity of mineral oils. The maximum admissible concentration (MAC) for respiratory fraction of highly-refined mineral oils faction was calculated on the basis of the results of experimental studies on rats, in which adverse effects in the respiratory system were observed; they were expressed in inflammatory changes (inflammatory focuses), an increase in wet lung mass and dry-to-wet lung mass ratio, and also an elevated number of alveolar foam cells. Based on the NOAEL value of 50 mg/m3 and appropriate uncertainty factors, a MAC (TWA) value was calculated at 6.25 mg/m3. Maintaining the existing MAC value of 5.0 mg/m3 for mineral oils as an inhalable faction was proposed in Poland. No STEL (15 mins) and BEI values have been proposed.

Słowa kluczowe

PL

oleje mineralne; narażenie zawodowe; toksyczność; NDS

EN

mineral oils; occupational exposure; toxicity; MAC

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 2 (76)
• Strony: 95--120
• Opis fizyczny: Bibliogr. 86 poz., tab.

Twórcy

autor

Starek A.

• Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego 30-688 Kraków ul. Medyczna 9

Bibliografia

• 1.ACGIH (2002) Oil mist, mineral. American Conference of Governmental Industrial Hvgienists, Cincinnati. OH. CD-ROM. 1-4.
• 2.ACGIH (2010) Mineral oil, excluding metal working fluids. American Conference of Governmental Industrial Hvgienists. Cincinnati, OH.
• 3.Aguemon A.R.. Biaou O.. Atchade D., Padonou J.. Hounkpe C., Sacca J. (2001) Favourable evolution of a deep humeral thrombophlebitis after paraffin oil injec¬tion. Can. J. Anesth. 48. 1169.
• 4.Albro P.W., Fishbein L. (1970) Absorption of aliphatic hydrocarbons by rats. Biochim. Biophys. Acta 219. 437- 446.
• 5.Ameille J., Wild P., Choudat D., OhI G., Vaucouleur J.F., Chanut J.C., Brochard P. (1995) Respiratory symptoms, ventilatory impairment, and bronchial reactivity- in oil mist-exposed automobile workers. Am. J. Ind. Med. 27, 247-256.
• 6.Baldwin M.K.. Beny P.PI., Esdaile D.J., Linnett S.L., Martin J.G., Peristianis G.C., Priston R.A.J., Simpson B.J.E., Smith J.D. (1992) Feeding studies in rats with mineral hydrocarbon food grade white oils. Toxicol. Pathol. 20(3), 426-435.
• 7.Barrowman J.A., Rahman .4., Lindstrom M.B., Borgstrom B. (1989) Intestinal absorption and metabolism of hydrocarbons. Prog. Lipid Res. 28, 189-203.
• 8.Borrie J., Gwynne J.F. (1973) Paraffinoma of lung: Lipid pneumonia. Report of two cases. Thorax 28. 214- 221.
• 9.Catchpole W.M., McMillan E.. Powell H. (1971) Specifications for cutting oils with special reference to carcinogenicity. Ann. Occup. Hyg. 14, 171-179.
• 10.Clark C.R., Marshall T.C., Merickel B.S., Sanchez A., Brownstein D.G.. Hobbs C.H (1979) Toxicological assessment of heat tranmsfer fluids proposed for use in solar energy applications. Toxicol. Appl. Pharmacol. 51, 529-535.
• 11.Coenraads P.J., Lee J., Pinnagoda J. (1986) Changes in water vapor loss from the skin of metal industry workers monitored during exposure to oils. Scand. J. Work Environ. Health 12.494-498.
• 12.Costa D.L., Amdur M.O. (1979) Respirator)' response of guinea pigs to oil mists. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 40, 673-679."
• 13.Couillard C.M., Leighton F.A. (1989) Comparative pathology of Prudhoe Bay crude oil and inert shell sealants in chicken embryos. Fundam. Appl. Toxicol. 13, 165-173.
• 14.Dalbey W. (2001) Subchronic inhalation exposures to aerosols of three petroleum lubricants. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 62. 49-56. [cyt. za Dalbey. Biles, 2003].
• 15.Dalbey W.E., Biles R.IV. (2003) Respiratory toxicology of mineral oils in laboratory animals. Appl. Occup. Environ. Hyg. 18, 921-929.
• 16.Dalbey W., Osimitz 71, Kommineni C., Roy T., Feuston M., Yang J. (1991) Four-week inhalation exposures of rats to aerosols of three lubricant base oils. J. Appl. Toxicol. 11(4), 297-302.
• 17.DECOS (2009) Aerosols of mineral oils. Report from the Dutch Expert Committee on Occupational Standards (DECOS). 5lh February [cyt. za SCOEL 2011].
• 18.De Rooij J.F., Woldhuis J., Kemp G., Kollaard H. (1993) Analysis of Hydrocarbon Residues in Rat Livers. CONCAWE report No. 93/56. CONCAWEE, Brussels [cyt. za Miller i in. 1996].
• 19.Descatha A., Mompoint D., Ameille J. (2006) Occupa¬tional paraffin-induced pulmonary fibrosis: a 25-year follow-up. Occup. Med. 56, 504-506.
• 20.Doak S.M.A.. Brown V.K.H., Hunt P.F., Smith J.D.. Roe F.J.C. (1983) The carcinogenic potential of twelve refined mineral oils following long-term topical application. Br. J. Cancer 48. 429-436.
• 21.Dunham L.J., Rabson A.S., Stewart H.L., Frank A.S.. Young J.L. (1969) Rates, interview, and pathology study of cancer of the urinary bladder in New Orleans, Louisiana. J. Natl. Cancer Inst. 41. 683-709.
• 22.Ebert A.G.. Scheifer C.R.. Hess S.M. (1966) Absorption, disposition, and excretion of JH-mineral oil in rats. J. Pharm. Sci. 55, 923-929.
• 23.Eisen E.A., Smith T.J., Kriebel D., Woskie S.R., Myers J.. Kennedy S.M.. Shalat S., Monson R.R. (2001) Respiratory' health of automobile workers and exposures to metal-working fluid aerosols: lung spirometry. Am. J. Ind. Med. 39. 443—453.
• 24.Ely T.S.. Pedley S.F.. Hearne F T.. Stille W.T. (1970) A study of mortality, symptoms, and respirator)' function in humans occupational exposed to oil mist. J. Occup. Med. 12, 253-262.
• 25.Fernández A.A., Diez J.M., Vime R.L., Santos D.G., Botello L.N., Chinarro B.J. (2003) Neumonía lipoidea en relación con exposición laboral a pinturas. Arch. Bronconeumol. 39(3), 133-135.
• 26.Firriolo J.M., Morris C.F., Trimmer G. W., Twitty L.D., Smith J.H., Freeman J.J. (1995) Comparative 90-day feeding study with low viscosity white mineral oil in Fischer 344 and Sprague-Dawley derived CRL:CD rats. Toxicol. Pathol. 23(1). 26-33.
• 27.Flescher E., Gonen P., Keisari Y. (1984) Oxidative burst-dependent tumoricidal and tumorostatic activities of paraffin oil-elicited mouse macrophages. J. Natl. Cancer Inst. 72(6). 1341-1347.
• 28.Fraser J., Mok Q. (2001) Severe lung injuiy following aspiration of scented lamp oil. Intensive Care Med. 27, 614.
• 29.Gawęda E., Kurpiewska J., Benczek K.M., Kijeńska D. (2000) Ocena narażenia zawodowego na oleje mineral¬ne. Med. Pracy 51(4), 357-364.
• 30.Gilman A.G.. Goodman L.S.. Rail T.W., Murad F. (1985) Goodman and Gilman's the Pharmacological Basis of Therapeutics, 7th ed. Macmillan. New York. 1002.
• 31.Gondouin A., Manzoni P., Ranfaing E., Brun J., Ca- dranelJ.. Sadoun D., Cordier J.F., Depierre A., Dalphin J.C. (1996) Exogenous lipid pneumonia: a retrospective multicentre study of 44 cases in France. Eur. Respir. J. 9. 1463-1469.
• 32.Greaves I.A., Eisen E.A., Smith T.J.. Pothier L.J., Kriebel D.. Woskie S.R.. Kennedy- S.M.. Shalat S., Mon¬son R.R. (1997) Respirator)' health of automobile workers exposed to metal-working fluid aerosol: respiratory' symptoms. Am. J. Ind. Med. 32, 450-459.
• 33.Grimmer G., Dettbarn G., Brune H., Deutsch-Wenzel R., Misfeld J. (1982) Quantification of the carcinogenic effect of polycyclic aromatic hydrocarbons in used engine oil by topical application onto the skin of mice. Int. Arch. Occup. Environ. Health 50. 95-100.
• 34.Heckers H., Melcher F.W., Dittmar K., Knorpp K., Nekarda K. (1978) Long-term course of mineral oil pneumonia. Lung 155. 101-109.
• 35.Hermann M., Chaudé O., Weill N., Bedouelle H.. Hof- nung M. (1980) Adaptation of the Salmonel¬la/mammalian microsome test to the determination of the mutagenic properties of mineral oils. Mutat. Res. 77. 327-339.
• 36.Hodgson G. (1970) Cutaneous hazards of lubricants. Ind. Med. 39. 68-73.
• 37.Hoekstra W.G.. Phillips P.H. (1963) Effects of topically applied mineral oil fractions on the skin of guinea-pigs. J. Invest. Dermatol. 40, 79-88.
• 38.Hoffmann D.J.. Eastin W.C., Jr. Gay M.L. (1982) Em- briotoxic and biochemical effects of waste crankcase oil in birds eggs. Toxicol. Appl. Pharmacol. 63. 230-241.
• 39. Howell C.D., Yoder T.D. (1994) Murine experimental autoimmune hepatitis: nonspecific inflainmation due to adjuvant oil. Clin. Immunol. Immunopathol. 72( 1). 76-82.
• 40. IARC (1987) Monographs on the evaluation of carcino¬genic risks to humans. Overall Evaluations of Carcino¬genicity: An Updating of .IARC Monographs Voluments 1 to 42, suppl. 7. Lyon. France. 252-254.
• 41.IARC (1998) Monographs on the evaluation of the carcinogenic risks to humans. Vol. 33, Polynuclear Aromatic Hydrocarbons. Part 2. Carbon Blacks. Mineral Oils (Lubricant Base Oils and Derived Products) and Some Nitroarenes. IARC, Lyon. France. 87-91.
• 42.Irander K., Hellquist H.B.. Eding C., Odkvist L.M. (1980) Upper airway problems in industrial workers exposed to oil mist. Acta Otolaryngol. 90. 452-459.
• 43.Kane M.L., Ladov E.N., Holdsworth C.E. (1984) Toxi- cological characteristics of refinery streams used to manufacture lubricating oil. Am. J. Ind. Med. 5(30), 183-200.
• 44.Kriebel D., Sama S.R., Woskie S., Christiani D.C., Eisen A.. Hammond S.K., Milton D.K., Smith M., Virji M.A. (1997) A field investigation of the acute respiratory effects of metal working fluids. I. Effects of aerosol exposures. Am. J. Ind. Med. 31. 756-766.
• 45.Kusunose M.. Ichihara K, Kusunose F. (1969) Oxidation of n-hexadecane by mouse liver microsomal fraction. Biochim. Biophys. Acta 176, 679-685.
• 46.Lipinski J.K., Weisbrod G.L., Sanders D.E. (1980) Exogenous lipid pneumonitis. J. Can. Assoc. Radiol. 31. 92-98.
• 47.Lushbaugh C.C., Green J.W., Jr, Redemann C.E. (1950) Effects of prolonged inhalation of oil fogs on experi-mental animals. A.M.A. Arch. Ind. Hyg. Occup. Med. 1. 237-247.
• 48.Mackerer C.R. (1989) Health effects of oil mists: a brief review. Toxicol. Ind. Health 5(3). 429-440.
• 49.Mackerer C.R., Griffis L.C., Grabowski J.S.,Jr., Reitman A.(2003) Petroleum mineral oil refining and evaluation of cancer hazard. Appl. Occup. Environ. Hyg. 18. 890-901.
• 50.Mahagaokar S. (1996) Evaluation of the skin sensitization potential of white mineral oil. petrolatum, and gelled white oil. J. Toxicol. Cut. & Ocular Toxicol. T5(4), 315-323.
• 51.Marshall T.C., Clark C.R., Brewster D.W., Henderson T.R. (1981) Toxicological assessment of heat transfer fluids proposed for use in solar energy applications. Toxicol. Appl. Pharmacol. 58, 31-38.
• 52.Miller M.J., Lonardo E.C., Greer R.D., Bevan C., Edwards D.A., Smith J.H., Freeman J.J. (1996) Variable responses of species and strains to white mineral oils and paraffin waxes. Reg. Toxicol. Pharmacol. 23. 55- 68.
• 53.Mitchell M.P., Hubscher G. (1968) Oxidation of n- hexadecane by subcellular preparations of guinea pig small intestine. European J. Biochem 7, 90-95.
• 54.Payne J.F., Martins I., Rahimtula A. (1978) Crankcase oils: Are they a major mutagenic burden in the aquatic environment? Science 200. 329-330.
• 55.Penes M.C., Vallon J.J., Sabot J.F., Vallon C. (1990) GC/MS detection of paraffins in a case of lipid pneumo¬nia following occupational exposure to oil spray. J. Anal. Toxicol. 14, 372-374.
• 56.Perol A/., Vallon C., Vallon J.J., Guerin J.C. (1989) Pneumopathie lipidique par exposition professionnalle a Fhuile de coupe. Rev. Mai. Resp. 6. 271-274.
• 57.Purdue-Durand E.F., Tulliez J.E. (1985) Hydrocarbon hydroxylation system in liver microsomes from four animal species. Food Chem. Toxicol. 23(3). 363-366.
• 58.Rośćin A. V., Lutov V.A. (1980) Gigiena truda pri rabotie so smazoćno-ochlażdaju- śżimi żidkostiami. Gig. Tr. Prof. Zabol. 2. 7-10.
• 59.Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. DzU nr 217. poz. 1833.
• 60.Salm R., Hughes E.W. (1970) A case of chronic paraffin pneumonitis. Thorax 25. 762-768.
• 61.SCOEL (2011) Recommendation from the Scientific Committee on Occupational Exposure Limits for aerosols of severely refined mineral oils. SCOEL/SUM/163, March.
• 62.Schreiner C., Bui Q., Breglia R., Burnett D., Koschier F Podhasky P.. Lapadula L., White R., Fenston M., Krueger A., Rodriguez S. (1997) Toxicity evaluation of petroleum blending streams: reproductive and develop¬mental effects of hydrodesulfurized kerosene. J. Toxicol. Environ. Health 52. 211-229.
• 63.Selgrade M.K., Hatch G.E., Grose E.C. (1987) Pulmonary effects due to short-term exposure to oil fog. Toxicol. Environ. Health 21. 173-185.
• 64.Selgrade M.K.. Hatch G.E.. Grose E.C. (1990) Pulmonary effects due to subchronic exposure to oil fog. Toxicol. Ind. Health 6(1). 123-143.
• 65.Smith J.H., Bird M.G., Lewis S.C., Freeman J.J., Hogan Scala R.A. (1995) Subchronic feeding study of four white mineral oils in dogs and rats. Drug Chem. Toxicol. 18(1). 83-103.
• 66.S.mith J.D.. Coker D.T., Gilks J.M.L., Loggi F., Sengers P.M.,Short D.W.E.. Simpson B.J., Wolke W., Eyres A.R. (1987) Health effects of lubricants. The Hague. CONCAWE. Report No. 5/87. 1 [cyt. za Mackerer 1989],
• 67.Starek A., Fiema L., Cembala D.,. Lepiarz W. (1975) Porównawcze badania nad toksycznością niektórych dielektryków po.chodnych ropy naftowej stosowanych w obróbce elektroerozyjnej. I. Ocena ogólnej ostrej i podostrej toksyczności. Med. Pracy 27. 219-230.
• 68.Starek A.. Szot W., Lepiarz W. (1982) Ocena działania drażniącego i uczulającego oleju ER. Bromat. Chem. Toksykol. 15. 179-183.
• 69.Svendsen K., Hilt B. (1997) Exposure to mineral mist and respiratory' symptoms in marine engineers. Am. I. Ind. Med. 32. 84-89. 70.Svendsen K, Hilt B. (1999) Lung function disturbances and chest X-ray abnormalities among marine engineers. Am. J. Ind. Med. 35. 590-594.
• 71.Trimmer G. W., Freeman J.J., Priston R.A.J., Urbanus J. (2004) Results of chronic dietary toxicity studies of high viscosity (P70H and P100H) white mineral oils in Fischer 344 rats. Toxicol. Pathol. 32, 439—447.
• 72.Tulliez J., Bories G. (1975a) Metabolism of paraffmic and naphthenic hydrocarbons in the higher animals. I. Retention of normal, cyclic, and branched paraffins in the rats. Ann. Nutr. Alim. 29. 201-211.
• 73.Tulliez J.E., Bories G.F. (1975b) Metabolism of paraffmic and naphthenic hydrocarbons in the higher animals. II. Accumulation and mobilization in the higher animals. Ann. Nutr. Alim. 29. 213-221.
• 74.Tulliez J.E., Bories G.F. (1978) Metabolism of a n- paraffin. heptadecane. in rats. Lipids 13(2), 110-115.
• 75.Tulliez J. E.. Bories G.F. (1979) Metabolism of naphthenic hydrocarbons. Utilization of a monocyclic paraffin. dodecylcyclohexane, by rat. Lipids 14(3). 292-297.
• 76.Tulliez J., Peleron J.C. (1977) Glycine conjugation: a metabolic pathway of n-alkyl substituted mono- cycloparaffms. FEBS Lett. 78(2), 300-302.
• 77.Urbacha F.. ¡Vine S.S.. Johnson W.C.. Davies R.E. (1971) Generalized paraffinoma (sclerosing lipogranu- loma). Arch. Dermatol. 36. 37-52.
• 78.Van den Plas O., Trigaux J.P., Van Beers B., Delaunois L., Sibille Y. (1990) Gravity-dependent infiltrates in a patient with lipoid pneumonia. Chest 98, 1253-1254.
• 79.Varughese S., Teschke K, Brauer M, Chow Y., van Netten C.. Kennedy S.M. (2005) Effects of theatrical smokes and fogs on respiratory health in the entertain-ment industry. Am. J. Ind. Med. 47, 411-418.
• 80.Vine is P. (1983) Cutting oils and bladder cancer. Scand. J. Work Environ. Health 9. 449-450.
• 81.Wagner M.D., Wright P.G., Stokinger H.E. (1964) Inhalation toxicology of oil mists. I. Chronic effects of white mineral oil. Am. Ind. Hvg. Assoc. J. 25. 158-168.
• 82.Wang Y.Y., Rappaport S.M.. Sawyer R.F., Talcott R.E., Wei E.T. (1978) Direct-acting mutagens in automobile exhaust. Cancer Lett. 5. 39—47.
• 83.Watson W.P.. Brooks T.M., Gonzales L.P.. Wright A.S. (1985) Genotoxicity studies with mineral oils: effects of oils on the microbal mutagenicity of precursor mutagen and genotoxic metabolites. Mutat. Res. 149. 159-170.
• 84.WHO (1982) Environmental Health Criteria 20: Selected Petroleum Products. WHO. Geneva. 62-100.
• 85.Woskie S.R.. Virji M.A., Hallock M., Smith T.J.. Ha¬mond S.K. (2003) Summary of the findings from the exposure assessments for metalworking fluid mortality and morbidity studies. Appl. Occup. Environ. Hvg. 18. 855-864.
• 86.Woskie S.R.. Virji M.A., Kriebel D.. Sama S.R.. Eberiel D., Milton D.K.. Hammond S.K., Moure-Eraso R. (1996) Exposure assessment for a field investigation of the acute respirator)' effects of metalworking fluids. I. Summary of findings. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 57, 1154-1162.