Niespokojne wody - nowa geopolityka regionu Morza Kaspijskiego. Azerbejdżan - była republika radziecka w centrum światowej walki o surowce. Studium przypadku

• Autorzy: Omelan G.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozpad Związku Radzieckiego doprowadził do znaczącej zmiany geopolitycznej w regionie Morza Kaspijskiego. Jeśli w 1985 roku ów akwen był otoczony przez jedynie dwa państwa - ZSRR i Iran, to w 1992 roku było to pięć krajów - Federacja Rosyjska, Azerbejdżan, Iran, Turkmenistan i Kazachstan. Znacząco skomplikowało to międzynarodową politykę lokalną (np. sprawę prawno-administracyjnego podziału wód akwenu), ale, co ważniejsze, byłe republiki radzieckie zyskały w nowej sytuacji wolną rękę w kwestii posiadanych przez siebie relatywnie dużych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Z tej okazji szczególnie skorzystał Azerbejdżan, najmniejsze powierzchniowo państwo basenu M. Kaspijskiego. Baku szybko zaprosiło największe konsorcja wydobywczo-paliwowe do eksploatacji swych złóż naftowych, a późniejsze odkrycie znaczących złóż gazu ziemnego pod dnem akwenu doprowadziło do prawdziwej, surowcowej zimnej wojny pomiędzy mocarstwami. Azerbejdżan zyskał na tej sytuacji, znacząco wzmacniając swą międzynarodową pozycję, umiejętnie balansując pomiędzy zakusami Moskwy, Teheranu, w mniejszym stopniu Pekinu. Państwo, które jako republika radziecka w czasie II Wojny Światowej przodowało w światowej produkcji ropy naftowej, później zapomniane w drugiej połowie XX wieku w wyniku moskiewskiego zaniechania, na początku XXI wieku ponownie stało się jednym z najważniejszych petrokrajów świata.

Słowa kluczowe

PL

Morze Kaspijskie; Azerbejdżan; rurociąg; gaz ziemny; ropa naftowa; geopolityka

• Wydawca: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Ruchu Studenckiego
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 2
• Strony: 79--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz.

Twórcy

autor

Omelan G.

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• 1. Allnutt, L., Azerbejdżan-Iran: wiara, ropa i siła zagrażają historycznemu ‘braterstwu,’ http://stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,50,Azerbejdzan-Iran_wiara_ropa_i_sila_zagrazaja_historycznemu_braterstwu.html.
• 2. Altunisik, M. B., Tur, O., Turkey. Challenges of continuity and change, RoutlegeCurzon, Nowy Jork 2005.
• 3. Bahdat, G., American oil diplomacy in the Persian Gulf and the Caspian Sea, The University Press of Florida, Gainesville 2003.
• 4. Croissant, M. P., The Armenia Azerbaijan conflict. Causes and implications, Praeger Publishers, Westport 1988
• 5. Croissant, M. P., Aras, B., eds., Oil and geopolitics In the Caspian Searegion, Praeger Publishers, Westport 1999.
• 6. Dzisiów-Szuszczykiewicz, A., Polityka Iranu wobec Azerbejdżanu, [w:] Bezpieczeństwo Narodowe, nr 5-6/2007, http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/397/1182/Dokad_zmierza_Ameryka.html.
• 7. Farrar-Wellman, A., Caspian Sea States-Iran Foreign Relations, http://www.irantracker.org/foreign-relations/caspian-sea-states-iran-foreign-relations
• 8. Hrair Dekmejian, R., Simonian, H. H., Troubled waters. The geopolitics of the Caspian region, I. B. Tauris, London 2003.
• 9. Husejnow, A., The Third Phase of Russian-Azeri Diplomatic Relations: Bridging Two Countries by “Gas,” http://en.caspianweekly.org/center-for-energy-research/646-the-third-phase-of-russian-azeri-diplomatic-relations-bridging-two-countries-by-gas.html
• 10. Jackson, A., Integration and Division in the Caspian Sea, http://www.cria-online.org/CU_-_file_-_article_-_sid_-_35.html.
• 11. Jakóbik, W., USA naciskają na Azerbejdżan, by ten wybrał mniejszy rurociąg, http://ebe.org.pl/aktualnosci/europa/usa-naciskaja-na-azerbejdzan-by-ten-wybral-mniejszy-rurociag%E2%80%99%E2%80%99.html.
• 12. Jankowski, D., Geopolityczne znaczenie Turcji dla UE, http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/artykul,415,Geopolityczne_znaczenie_Turcji_dla_UE.
• 13. Janusz-Pawletta, B., Zasoby Morza Kaspijskiego. Wydobycie i transport do Europy. Aspekt prawno-międzynarodowy, www.bbn.gov.pl/download.php?s=1&id=918.
• 14. Khajehpour-Khouei, B., Survey of Iran’s interests in the Caspian, [w:] The Caspian region at a crossroad, H. Amirahmadi, ed. St. Martin’s Press, Nowy Jork 2000.
• 15. Kwiatkiewicz, P., Polityczne i ekonomiczne uwarunkowania eksportu ropy i gazu, [w:] Polityka energetyczna, tom 10, zeszyt 2 specjalny, Wyd. Instytutu GSMiE PAN, Kraków 2007.
• 16. Lin, C., The Caspian Sea: China’s Silk Road Strategy Converges with Damascus Http://www.jamestown.org/programs/chinabrief/single/?tx_ttnews[tt_news]=36771&tx_ttnews[backPid]=414&no_cache=1.
• 17. Molo, B., Polityka bezpieczeństwa energetycznego Federacji Rosyjskiej, [w:] Międzynarodowe bezpieczeństwo energetyczne w XXI wieku, E. Cziomer, red., Krakowska Szkoła Wyższa im. A.F. Modrzewskiego, Kraków 2008.
• 18. Oktav, O. Z., American policies towards the Caspian Sea and the Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline, http://www.sam.gov.tr/perceptions/Volume10/Spring2005/OzdenOktavson.pdf.
• 19. Omelan, G., Azerbejdżan rośnie w siłę, http://www.psz.pl/Azerbejdzan-rosnie-w-sile.
• 20. Pacuła, P., Interesy Stanów Zjednoczonych w regionie Azji Środkowej, [w:] Bezpieczeństwo Narodowe, nr 5-6/2007, http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/397/1182/Dokad_zmierza_Ameryka.html.
• 21. Paterek, A., Rola organów i instytucji Unii Europejskiej w kształtowaniu polityki bezpieczeństwa energetycznego, [w:] Międzynarodowe bezpieczeństwo energetyczne w XXI wieku, E. Cziomer, red., Krakowska Szkoła Wyższa im. A. F. Modrzewskiego, Kraków 2008.
• 22. Peuch, J. C., Private and national interests in the Caspian Region, [w:] The politics of the Caspian region, B. Gokay, ed., Palgrave Publishers, Nowy Jork 2001.
• 23. Potier, T., Conflict in Nagorno-Karabakh, Abhkazia and South Ossetia. A legal appraisal, Kluwer Law International, The Hague 2001.
• 24. Sajjadpour, s.k., Iran, the Caucasus and the Central Asia, [w:] The New politics of the Central Asia and its borderlands, A. Banuazizi, M. Weiner, eds, I. B. Tauris & Co Ltd, Londyn 1994.
• 25. Sikorski, T., Perspektywy realizacji gazociągu trans kaspijskiego, Biuletyn Polskiego Instytutu Spraw Zagranicznych, nr 50/2011, www.pism.pl/files/?id_plik=7259.
• 26. Staniul, M., W Górskim Karabachu strzały nie umilkną, http://www.psz.pl/tekst-16981/Michal-Staniul-W-Gorskim-Karabachu-strzaly-nie-umilkna.
• 27. Villalobos, A., Caspian region: The Great Game remake, http://www.opinion-maker.org/2011/11/caspian-region-the-great-game-remake/#.
• 28. Wakeman-Linn, J., et. al., Managing oil health. The case of Azerbaijan, IMF Multimedia Services Division, Waszyngton 2004.
• 29. Zakaria, F., Iran’s growing state desperation, http://www.washingtonpost.com/opinions/irans-growing-state-of-desperation/2012/01/04/gIQA6usPbP_story.html.
• Strony internetowe:
• www.ec.europa.eu
• www.bp.com
• www.forbes.pl
• www.inogate.org
• www.news.az
• www.offshore-technology.com
• www.onet.pl
• www.tvn24.pl

Uwagi

PL

2. Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).