Analiza dostępności zasobów w polskich złożach węgla brunatnego ze względu na ochronę przyrody i zagospodarowanie powierzchni terenu

• Autorzy: Naworyta W.

Warianty tytułu

EN

Analysis of the availability of resources in the Polish brown coal deposits due to conservation and management of the land surface

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule dokonano przeglądu polskich złóż węgla brunatnego pod kątem możliwości ich przyszłego zagospodarowania górniczego. We wstępie przedstawiono zasoby polskich złóż węgla brunatnego z uwzględnieniem wielkości poszczególnych złóż oraz stanu udokumentowania. Jako tło do analiz przedstawiono ustawowe formy ochrony przyrody w Polsce z oceną ich ilości oraz zajmowanej powierzchni. Przeanalizowano sposób zagospodarowania powierzchni terenu nad złożami oraz formy ochrony przyrody ustanowione nad złożami bądź w ich najbliższym otoczeniu. Zaproponowano weryfikację bilansu zasobów polskich złóż węgla brunatnego i wykreślenie tych złóż, których eksploatacja ze względu na zagospodarowania powierzchni i ochronę przyrody jest mało prawdopodobna. Oprócz wymienionych powodów natury przyrodniczej i zabudowy terenu zaproponowano, aby z bilansu wykreślić złoża o niewielkich zasobach (do 20 mln Mg). Samodzielna eksploatacja węgla z takich złóż ze względów ekonomicznych i ekologicznych nie jest uzasadniona. W artykule przedstawiono przykłady złóż, które ze względu na wartość przyrody oraz zabudowę prawdopodobnie nie będą w przyszłości eksploatowane. Efektem analiz jest krótka lista złóż węgla brunatnego, których przyszła eksploatacja przedstawia się jako mało konfliktowa i które jako baza zasobowa dostępnego krajowego surowca energetycznego powinny być przedmiotem szczególnej ochrony przed postępującą zabudową oraz przed niefrasobliwym ustanawianiem nowych form ochrony przyrody.

EN

The article reviews the Polish lignite deposits in terms of the possibility of their future exploitation. In the introduction, the resources of Polish lignite deposits have been presented, taking the size of individual deposits and the status of their documentation into account. As the background, statutory forms of nature protection in Poland have been shown together with the assessment of their number and area. The development of the land surface area and forms of environmental protection established over deposits and in their immediate vicinity have been analyzed. The verification of Polish lignite resources has been proposed and the removal from the balance sheet of those deposits, the exploitation of which is unlikely due to space development and the nature protection. In addition the removal from the balance sheet of deposits with small resources (under 20 million Mg) has been proposed because the independent exploitation of lignite from small deposits from the economic and ecological reasons is not justified. Some examples of lignite deposits have been presented, which, due to the value of nature and the surface management will not be exploited in the future. The result of the analysis is a short list of the lignite deposits, the future operation of which does not pose a threat to the special values of nature. Such deposits as a base of available and only domestic energy resource should be protected against progressive land development and the carefree establishment of new forms of nature conservation.

Słowa kluczowe

PL

węgiel brunatny; ochrona przyrody; ochrona złóż

EN

lignite; nature conservation; protection of deposits

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2016
• Tom: nr 95
• Strony: 23--33
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., tab.

Twórcy

autor

Naworyta W.

• Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• [1] Bilans 2016 – Bilans Zasobów Złóż Kopalin w Polsce według stanu na 31 XII 2015 r. Państwowy Instytut Geologiczny–Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
• [2] CRFOP 2016 – Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. [Online] Dostępne w: crfop.gdos.gov.pl [Dostęp: 8.02.2016].
• [3] Ciuk, E. i Piwocki, M. 1990. Map of brown-coal deposits and prospekt areas in Poland, 1:500 000. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [4] GeoLog. [Online] Dostępne w: http://m.bazagis.pgi.gov.pl/cbdg/ [Dostęp: 8.02.2016].
• [5] Georaport 2013 – Georaport, Surowce Mineralne w Polsce – węgiel brunatny, raport nr 2, Państwowa Służba Geologiczna, Państwowy Instytut Geologiczny–Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, listopad 2013
• [6] Geoserwis. [Online] Dostępne w: http://geoserwis.gdos.gov.pl [Dostęp: 8.02.2016].
• [7] Kasiński i in. 2006 – Kasiński, J.R., Mazurek, S. i Piwocki, M. 2006. Waloryzacja i ranking złóż węgla brunatnego w Polsce. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego CL XXXVII, Warszawa.
• [8] Kasiński, J.R. 2010. Potencjał zasobowy węgla brunatnego w Polsce i możliwości jego wykorzystania. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 439, s. 87–98.
• [9] KPZK 2011 – Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, – załącznik do Uchwały Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. Monitor Polski 2012, poz. 252.
• [10] Naworyta, W. i Badera, J. 2012. Diagnoza uwarunkowań społeczno-gospodarczych dla projektowanego zagospodarowania złoża Gubin. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 15, z. 3, s. 107–118.
• [11] Nieć i in. 2015 – Nieć, M., Galos, K., Saługa, P. i Uberman, R. 2015. The basic problems of mineral resources valuation methodologies within the framework of system of integrated environmental and economic accounts. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 31, z. 4, s. 5–20.
• [12] Nieć, M. i Radwanek-Bąk, B. 2010. Recent and future utilization of mineral deposits in Poland and threats to security of mineral Raw material supply. Aachen International Mining Simposia, 3 Mineral resources and mine development, Aachen, s. 137–147.
• [13] Nieć i in. 2014 – Nieć, M., Galos, K. i Szamałek, K. 2014. Main challenges of mineral resources Policy of Poland. Resources Policy 42, s. 93–103.
• [14] Ochrona Środowiska 2015, Informacje i opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny 2015 r.
• [15] Piwocki, M. i Kasiński, J.R. 1994. Mapa waloryzacji ekonomiczno-środowiskowej złóż węgla brunatnego w Polsce, skala 1: 750 000. 27 s., Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• [16] Polityka 2009 – Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z 10 listopada 2009 r. Warszawa
• [17] Uberman, R. 2011. Waloryzacja złóż węgla brunatnego dla prawnej ich ochrony. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 14, z. 2, s. 415–425.
• [18] Uberman, R. i Ostręga, A. 2008. Wykorzystanie metody analitycznego procesu hierarchicznego dla waloryzacji (rankingu) polskich złóż węgla brunatnego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 24, z. 2/4.
• [19] Uberman, R. i Naworyta, W. 2012. Eksploatacja złóż węgla brunatnego w warunkach ograniczeń przestrzennych i ekologicznych, studium przypadku złoże Gubin. Polityka Energetyczna – Energy Policy Journal t. 15, z. 4, s. 29–41.
• [20] Widera i in. 2016 – Widera, M., Kasztelewicz, Z. i Ptak, M. 2016. Lignite mining and electricity generation in Poland: The current state and future prospects, Energy Policy, Elsevier.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.