Rola tektoniki w oddziaływaniu na powierzchnię wysokoenergetycznej sejsmiczności w GZW

• Autorzy: Pilecka E.

Warianty tytułu

EN

Tectonics in the influence on the surface of high-energy seismic activity in the Upper Silesian Coal Basin

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na rolę tektoniki w skutkach na powierzchni terenu spowodowanych wysokoenergetyczną sejsmicznością indukowaną na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Liczne badania wykazały, że rozkład sejsmiczności indukowanej w GZW jest dwumodalny, co jest już powszechnie wykazane w sejsmologii górniczej [16, 10, 11, 12, 13, 27, 6, 4, 2, 3, 5 14]. Moda wysokoenergetyczna jest reprezentowana przez wstrząsy wysokoenergetyczne, powstające w wyniku współdziałania naprężeń eksploatacyjnych z naprężeniami tektonicznymi. Uskoki w GZW, zwłaszcza te, które wykazująnaprężenia tektoniczne, mogą być potencjalnymi miejscami wystąpienia wysokoenergetycznego wstrząsu. Zatem można określić rejony będące potencjalnymi rejonami epicentralnymi wysokoenergetycznych wstrząsów. Tektonika powoduje także zaburzenia rozchodzenia się fali sejsmicznej ze źródła wstrząsu. W artykule przeanalizowano oddziaływanie uskoku rydułtowskiego na przykładzie wstrząsu w KWK „Rydułtowy" z dnia 22.02.2013 roku.

EN

This paper is an attempt to attract one´s attention to the role of tectonics in the influence on the surface caused by high-energy induced seismic activity in the area of the Upper Silesian Coal Basin (USCB). Number of studies demonstrate that the distribution of induced seismic activity in the USCB is bimodal which is already proved in mining seismology [16, 10, 11, 12, 13,27, 6,4, 2, 3, 5 14]. The high-energy mode is represented by high-power tremors occurring as the result of "cooperation" between exploitation stress and tectonic stress. The faults in USCB, especially those of tectonic stress-related nature, may be potential locations of high-energy tremor occurrence. Thus, it is possible to locate the areas with potential epicenters of the high-energy tremors. Tectonics also leads to the disturbance in seismic wave propagation from the epicenter. This paper analyzes the influence of Rydułtowy fault on the example of the tremor in "Rydułtowy" from 22 February 2013.

Słowa kluczowe

PL

wysokoenergetyczne wstrząsy; szkody górnicze; tektonika; górnictwo węgla kamiennego

EN

high-energy tremors; mining damage; tectonics; hard coal mining

• Wydawca: Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
• Czasopismo: Przegląd Górniczy
• Rocznik: 2015
• Tom: T. 71, nr 2
• Strony: 43--48
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pilecka E.

• Politechnika Krakowska

Bibliografia

• 1. Drzewiecki J.: Movement dynamice of deteched roof strata ahead of coal mine longwall face. Proc. Ins. Syp."Rockbursts and seismicity in mines" 17-19 Semptember, RPA, 2001.
• 2. Dubiński J., Stec K.: Określenie zagrożenia sejsmicznego w oparciu o mechanizmy ognisk wstrząsów górniczych. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sc, M-19 (281), 1995 57-71.
• 3. Dubiński J., Stec K.: Modalność sejsmiczności górniczej w świetle badań mechanizmów ognisk wstrząsów górniczych. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. S.C., M-19(281), 2000 57-71.
• 4. Gibowicz S.J., Kijko A.: An introduction to mining seismology. Int. Geoph. San Diego-New York, Academic Press, 1994 399s.
• 5. Gibowicz S., Lasocki S:. Seismicity induced by mining: ten years later. Adv. Geophysics San Diego - San Francisco - New York, Academic Press, 2001 s. 39-181.
• 6. Idziak A.F., Sagan G., Zuberek W.M.: Analiza rozkładów energetycznych wstrząsów sejsmicznych z obszaru Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. In: Vysledky nowych studii v sejsmologii a inzenyrske deofyzice. Ed. A. Kalab. Ostrava - Poruba, Ustav Geoniky AVCR, 1991,s.l51-158.
• 7. Idziak A.F., Teper L., Zuberek W.M.: Sejsmiczność a tektonika Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wyd. Uniw. Śląskiego, Katowice, 1999.
• 8. Jura D.: Young Alpine Kłonica Failt scarps of the metacarpathian in the Silesian Upland. Tech. Posz. Geol. Geosynoptyka i Geotermia 1, Kraków 1999, 52-56.
• 9. Kidybiński A.: Stan naprężenia w jednorodnym silnie zwięzłym stropie pokładu tąpiącego w fazie jego ciągłości oraz w procesie blokowego osiadania. IV Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu, AGH/BZPW, Wisła, 1997.
• 10. Kijko A., Drzęźla B., Mendecki A.: Dlaczego rozkłady ekstremalnych zjawisk sejsmicznych w kopalniach mają charakter bimodalny. Acta Montana A971), 1985 s. 225-244.
• 11. Kijko A., Drzęźla B., Mendecki A.: Bimodalny charakter ekstremalnych rozkładów zjawisk sejsmicznych w kopalniach. Publ. Inst. Acad. Sci. M-8, 1986 s. 91-102.
• 12. Kijko A., Drzęźla B., Stankiewicz T.: Bimodal character of extremal seismic events in Polish mines, Acta Geph. Pol., 35, 1987 s. 1157-1168.
• 13. Kijko A., Drzęźla B.: Bimodalny charakter ekstremalnych rozkładów zjawisk sejsmicznych w kopalniach. Publ. Inst. Geophys. Pol. Acad. Sc, M-8 (191), 1986 91 - 101.
• 14. Konopko W.: Prognozowanie energii wstrząsów w kopalniach LGOM, [W:] Geotechnika w budownictwie i górnictwie, XXX Zimowa Szkoła Mechaniki Górotworu i Geoinżynierii, Szklarska Poręba, 11-16 marca 2007, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 2007, 349-360.
• 15. Kotas A.: Uwagi ewolucji strukturalnej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W:Trzepierczyński (red.) Tektonika Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, Mat. Konf. Nauk. Sosnowiec. Wyd. Uniw. Śl.Katowice, 1985 17-46.
• 16. Marcak H.: Geofizyczne modele rozwoju procesu niszczenia górotworu poprzedzające tąpnięcia i wstrząsy w kopalniach. Publ. Inst. Geoph. Pol. Acad. Sci. M-5, 1985 s.149-173.
• 17. Majcherczyk T., Olechowski S.: Oddziaływanie wstrząsów wywołanych eksploatacją W KWK „Rydułtowy-Anna" na obiekty powierzchniowe według skali GSI-GZWKW-V. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie nr 10, 2010.
• 18. Materiały archiwalne KWK „Rydułtowy-Anna".
• 19. Martinek R., Olechowski S., Porwolik M: Analiza aktywności sejsmicznej zaistniałej podczas eksploatacji pokładu 613/1-2 ścianą XV-W1 w KWK „Rydułtowy - Anna". Mat. Konf. Nauk. Szkoła Eksploatacji Podziemnej XXI. Kraków, 2012 s. 35-36.
• 20. Mirek J, Orlecka - Sikora B., Lasocki S.: Badanie kierunków migracji ognisk wstrząsów „tektonicznych" w celu wyjaśnienia uwarunkowań i mechanizmów ich powstawania. W: Zuberek, Jochymczyk (red.) Geneza i charakterystyka zagrożenia sejsmicznego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, Wyd.Uniw. Śl., 95, 2010.
• 21. Pilecka E., Piątkowska A., Stec K, Buła Z, Pilecki Z, Król M:. Związek lineamentów z sejsmicznością indukowaną na terenach górniczych Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków 2006.
• 22. Pilecka E:. Indukowane podziemną działalnością górniczą wysokoenergetyczne wstrząsy górotworu a lineamenty na obrazach satelitarnych. Wyd. IGSMiE PAN, Studia, Rozprawy, Monografie nr 144, 2008 147.
• 23. Pilecka E., Szermer-Zaucha R.: Analiza lokalnej tektoniki w powiązaniu z uszkodzeniami budynków wynikającymi z wystąpienia wysokoenergetycznego wstrząsu w dniu 9 lutego 2010 roku w KWK „Piast". Prace Naukowe GIG nr 4/2/2011, 2011 366-382.
• 24. Pilecka E., Szermer-Zaucha R.: Analiza rozkładu szkód górniczych po wysokoenergetycznych wstrząsach z dnia 21 kwietnia 2011 r. i 7 czerwca 2013 r. w kopalni „Rydułtowy -Anna" na tle lokalnej tektoniki. Górnicze Zagrożenia Naturalne 2013. GIG Katowice 2013, 353-367.
• 25. Raport roczny (2013) o stanie podstawowych zagrożeń naturalnych i technicznych w górnictwie węgla kamiennego. Praca zbiorowa pod kier. W. Konopko. Katowice, wyd. GIG 2014
• 26. Walaszczyk J., Drzewiecki J., Mutke G.: Model niszczenia skał stropowych górotworu będącego źródłem intensywnych zjawisk dynamicznych, Kraków, biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej, Seria z Lampką Górniczą a 10, 99, 2002.
• 27. Zuberek W.M.: Możliwość wykorzystania asymptotycznych rozkładów wartości ekstremalnych do oceny prawdopodobieństwa występowania wstrząsów indukowanych eksploracją górniczą: W: Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria Górnictwo. Z. 139. Gliwice, Politechnika Śląska, 1986 s. 243-254.
• 28. (http://www.grss.gig.eu/pl/)
• 29.(http://siIesia.org.pl/upload/Wplyw%20wstrzasow%20gorniczych%20na%20powierzchnie_K.Stec.pdf)