Reżim wydajności wybranych źródeł Austrii, Czech, Niemiec i Polski

• Autorzy: Moniewski P.

Warianty tytułu

EN

Regime of dischargein the selecte dsprings of Austria, Czech Republic,Germany and Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The long-term characteristics of the discharge regime in European springs are not well known yet. In presenting the springs, stress should be laid on their discharge variability and seasonality. The paper presents mean monthly discharges in 86 springs from four countries: Austria, the Czech Republic, Germany and Poland, measured over a period of several years. The analyses were based on discharge variability coefficients (V R, CV) and Markham's seasonality parameters: seasonality index and time of concentration. The results were interpreted with reference to three basic types of hydrogeological outflows: in karst, fissure and porous springs. The regime of most investigated springs is complex (57% of all springs), and nival supply clearly dominates over precipitation supply (49% vs.8 %). Nival supply dominates also among the springs with simple regimes, as a culmination of the discharge in 35% of these outflows was observed in the spring months. In the karst spring, characterized by higher seasonal discharge, it occurs on average about three weeks later than in the fissure springs. The seasonality index of the porous outflows is several times lower, and the discharge concentration time occurs at the beginning of May. Seasonal spring discharge wasfound to be correlated with the spring elevation; the discharge of springs located at higher elevations is characterized by greater seasonal variability and later concentration date.

Słowa kluczowe

PL

sprężyny; wydajność źródła; zmienność; sezonowość

EN

springs; spring discharge; variability; seasonality

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 64, nr 7
• Strony: 472--480
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Moniewski P.

• Katedra Hydrologii i Gospodarki Wodnej, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, ul. Narutowicza 88, 90-139 Łódź

Bibliografia

• 1. ANDERSON M.P. 2005 - Heat as a Ground Water Tracer. Ground Water, 43 (6): 951-968.
• 2. BANAŚ A. 2014 - Źródła centralnej części dorzecza górnej Szreniawy - wydajność i zmiany cech fizykochemicznych w latach 2000-2011. Prz. Geol., 62: 366-372.
• 3. BARCZYK G. 2003 - Karst and vaucluse springs from the polish Tatra Mts. Results of long-term stationary investigations. Acta Carsologica, 32/1 (11): 145-155.
• 4. BARCZYK G. 2008 - Wywierzyska tatrzanskie. Krasowe systemy wywierzyskowe Tatr Polskich. TPN, Zakopane: 1-178.
• 5. BARD A., RENARD B. & LANG M. 2011 - Observed trends in the hydrologic regimes of Alpine catchments. International Closing Conference July 6th 2011 Munich (www.adaptalp.org/index.php7op- tion=com_docman&task=doc_download&gid=360&Itemid=79).
• 6. BIRK S. & WAGNER T. 2011 - New directions in the application of hydrograph recession models to karst aquifers. IAMG, 5-9 September 2011, Salzburg. (http://www.cogeo.at/publications/iamg2011/IAMG2011_Sal- zburg_261.pdf).
• 7. CHEŁMICKI W., JOKIELP., MICHALCZYK Z. & MONIEWSKI P. 2010 - Rozmieszczenie i wydajność Zródeł w Polsce. [W:] A. Magnuszewski (red.), Hydrologia w ochronie i kształtowaniu krajobrazu, tom 2, Monografie PAN, 69: 244-256.
• 8. CHRISTE P. 2013 - Climatic dependency of mountain springs: challenges for a sustainable groundwater management in the (Swiss) Alps. EFG Workshop 22-23 November 2013, Brussels. (http://www.euroge- ologists.de/images/content/Workshops/Hydrogeology/Chri- ste_EFG%20Workshop_20131123.pdf).
• 9. DOLEŽAL F. & KVITEK T. 2004 - The role of recharge zones, discharge zones, springs and tile drainage systems in peneplains of Central European highlands with regard to water quality generation processes. Phys. Chem. Earth, 29 (11-12): 775-785.
• 10. EINSELE G. 1972 - Recharge, storage and discharge of groundwater in some sandstone areas in Central Europe. J. Hydrol., 16: 247-259.
• 11. http://ehyd.gv.at/
• 12. http://www.gkd.bayern.de/grundwasser/karten/index.php?gknr=0&thema=gkd&rubrik=grundwasser&produkt=quelle
• 13. HUMNICKI W. 2012 - Analiza recesji wydatku źródeł pienińskich w świetle obserwacji limnimetrycznych. Pieniny - Przyroda i Człowiek, 12: 13-31.
• 14. HYDROLOGICKÁ ROČENKA ČESKÉ REPUBLIKY 2004-2011 - Český Hydrometeorologický Ústav, Praha.
• 15. JOKIEL P. 1994 - Wieloletnie i sezonowe zmiany wydajności wybranych źródeł Polski. Wiad. IMGW, 17 (4): 117-130.
• 16. JOKIEL P. 1996 - Wzorcowe krzywe wysychania i potencjały zasobności kilkunastu źródeł karpackich. Wiad. IMGW, 19 (2): 67-77.
• 17. JUKIĆ D. & DENIĆ-JUKIĆ V. 2015 - Investigating relationships between rainfall and karst-spring discharge by higher-order partial correlation functions. J. Hydrol., 530: 24-36.
• 18. KLECZKOWSKI A.S. 1971 - Wydajność minimalna głównego źródła Prądnika i znaczenie ochrony jego wód dla Ojcowskiego Parku Narodowego. Ochr. Przyr., 36: 361-378.
• 19. KRESIČ N. & STEFANOWIČ Z. 2009 - Groundwater Hydrology of Springs. Butterworth-Heinemann: 1-592.
• 20. KRESIČ N. 2007 - Hydrogeology and Groundwater Modeling, Second Edition. CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton, Florida: 1-807.
• 21. KRIŽ H. 1973 - Processing of Results of Observations of Spring Discharge. Ground Water, 11 (5):1-14.
• 22. MAIR G. 2005 - Die Katzensteigquellen (Kasbachquellen), [W:] J. Eybl (red.), Quellbeobachtung im Hydrographischen Dienst in Österreich. Mitteilungen des Hydrographischen Zentralbüros, 70, Wien: 54-58.
• 23. MAŁECKA D. 1997 - Zmiany wydajności Niebieskich Źródeł. Przyczyny i skutki. Acta Univ. Lodz., Folia Geogr. Phys., 2: 95-114.
• 24. MARKHAM C.G. 1970 - Seasonality of precipitation in The United States. Ann. Assoc. Am. Geographers, 60 (3): 593-597.
• 25. MICHALCZYK Z. & CHABUDZIŃSKI Ł. 2013 - Zmiany wydajności źródeł w Wierzchowiskach w latach 1970-2012 (Roztocze Zachodnie). Biul. Państw. Inst. Geol., 456: 405-411.
• 26. MICHALCZYK Z. & TURCZYŃSKI M. 1999 - Charakterystyka hydrologiczna źródeł w Wąwolnicy na Wyżynie Lubelskiej. Ann. UMCS, sec. B., 54: 217-234.
• 27. MILANOVIČ P. 2002 - The environmental impacts of human activities and engineering constructions in karst regions. Episodes, 25 (1): 13-21.
• 28. MONIEWSKI P. 2014 - Sezonowe zmiany wybranych cech fizyczno-chemicznych wód małej rzeki podmiejskiej na przykładzie Dzierżąznej. Monogr. Komit. Gosp. Wod. PAN, 20, Warszawa: 407-416.
• 29. PIETRYGOWA Z. 1976 - Reżim źródeł stokowych i dolinowych w dorzeczu Skawy. Folia Geogr., Ser. Geogr.-Phys., 10: 59-86.
• 30. PFLEIDERER S., KLEIN P., REITNER H. & HEINRICH M. 2006 - The Hydrogeology of the Northern Calcareous Alps between the Rivers Enns and Ybbs. Austrian J. Earth Sci., 99: 4-10.
• 31. PULIDO-BOSCH A., PADILLA A., DIMITROV D. & MACHKOVA M. 1995 - The discharge variability of some karst springs in Bulgaria studied by time series analysis. J. Sci. Hydrolog., 40 (4): 517-532.
• 32. RANK D., WIESELTHALER F., PAPESCH W. & KUSCHNIG G. 2006 - Separation of discharge components at a karst spring on the basis of event investigations (Wasseralmquelle, Austria). Austrian J. Earth Sci., 99: 18-23.
• 33. ROCZNIK Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej 2003-2011 - Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 34. SZCZUCIŃSKA A.M. 2009 - Wypływy wód podziemnych w Rynnie Gryżyńsko-Grabińskiej. Wyd. Bogucki, Poznań: 1-117.
• 35. ZUECCO G., PENNA D., CARTURAN L., SEPPI R., MANTESE N., GOBBI A., ZANONER T., GABRIELI J., CARTON A., BORGA M. & DALLA FONTANA G. 2012 - Origin of surface and subsurface waters in a periglacial catchment analysed by means of environmental tracers (abs.). Geophysical Res. Abstracts, 14: 5738.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.