Basic Development Attributes of Modernist Architecture in Socialist Yugoslavia

• Autorzy: Zoranić Adnan

Identyfikatory

DOI

10.29227/IM-2024-02-76

Warianty tytułu

PL

Podstawowe atrybuty rozwojowe architektury modernistycznej w socjalistycznej Jugosławii

• Konferencja: 9th World Multidisciplinary Congress on Civil Engineering, Architecture, and Urban Planning - WMCCAU 2024 : 2-6.09.2024
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Strong economical growth and multileveled development of the entire society that marked 45 years of existence of former state Yugoslavia transformed social conditions of previously non-developed and neglected rural state to the middle developed European country with significant urban, industrial, infrastructural and cultural progress and permanent rise of life standard. Intensive urbanization and construction of hundreds of thousands of residential units and hundreds of new settlements were realized thanks to massive use of numerous of prefabricated systems created and developed in Yugoslavia, designed and built in accordance to established high standards for housing design and construction technology. Related to the modernist ideas, architects and architecture had important role in changing of society, life conditions and way of life in general. Architecture was understood as one of the most representative reflections of proclaimed ideas for creation of new socialist society oriented to the wide spectra of human needs and public interests of the community. Predominant modernist orientation in architectural, urban design and planning approach wasn’t uniform and boring, but characterized with freely defined individualism of architects and numerous architectural schools and directions of architectural thinking oriented to researches, innovations and different attitudes to tradition, internationalization, natural context, human-oriented design, art and visual expressions. Architecture of modernism was very often arrogant to context, urban and natural environment, but in case of Yugoslav modernism is significant and clear tendency of modernism to fully respect context of site topography, tradition of place, views, natural and climate conditions. Critical regionalism and organic modernism tendencies are legible from numerous examples, particularly in touristic architecture and existence of schools of architecture that were promoting modernist interpretation of traditional and vernacular architecture.

PL

Silny wzrost gospodarczy i wielopoziomowy rozwój całego społeczeństwa, które naznaczyły 45 lat istnienia byłego państwa Jugosławia, przekształciły warunki społeczne z wcześniej nierozwiniętego i zaniedbanego stanu wiejskiego w średnio rozwinięty kraj europejski z znaczącym postępem urbanistycznym, przemysłowym, infrastrukturalnym i kulturalnym oraz stałym wzrostem poziomu życia. Intensywna urbanizacja i budowa setek tysięcy jednostek mieszkalnych i setek nowych osiedli zrealizowano dzięki masowemu wykorzystaniu wielu systemów prefabrykowanych stworzonych i rozwiniętych w Jugosławii, zaprojektowanych i zbudowanych zgodnie z ustalonymi wysokimi standardami projektowania i technologii budownictwa mieszkaniowego. Odnosząc się do idei modernistycznych, architekci i architektura odegrali ważną rolę w zmianie społeczeństwa, warunków życia i sposobu życia w ogóle. Architektura była rozumiana jako jeden z najbardziej reprezentatywnych odbić głoszonych idei tworzenia nowego społecznego społeczeństwa skierowanego na szerokie spektrum ludzkich potrzeb i interesów publicznych społeczności. Przeważająca modernistyczna orientacja w podejściu architektonicznym, urbanistycznym i planistycznym nie była jednostajna i nudna, lecz charakteryzowała się swobodnie definiowanym indywidualizmem architektów i licznymi szkołami architektury oraz kierunkami myślenia architektonicznego ukierunkowanymi na badania, innowacje i różne postawy wobec tradycji, internacjonalizacji, kontekstu naturalnego, projektowania zorientowanego na człowieka, sztuki i wyrazu wizualnego. Architektura modernizmu była często arogancka wobec kontekstu, środowiska miejskiego i naturalnego, lecz w przypadku modernizmu jugosłowiańskiego jest znacząca i wyraźna tendencja do pełnego poszanowania kontekstu topografii miejsc, tradycji miejsc, widoków, warunków naturalnych i klimatycznych. Krytyczny regionalizm i tendencje modernizmu organicznego są czytelne z licznych przykładów, szczególnie w architekturze turystycznej i istnieniu szkół architektury, które promowały modernistyczną interpretację architektury tradycyjnej i wiejskiej.

Słowa kluczowe

EN

modernist architecture; urbanization; socialist Yugoslavia; social context

PL

architektura modernistyczna; urbanizacja; socjalistyczna Jugosławia; kontekst społeczny

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2024
• Tom: Vol. 2, no. 2
• Strony: art. no. 76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Zoranić Adnan

• Architecture Department, International University of Sarajevo, Hrasnička cesta 12, 71000 Sarajevo, Bosnia and Herzegovina

• https://orcid.org/0000-0002-7677-6636

Bibliografia

• 1. M. Mrduljaš, „U SFRJ arhitektura je bila sredstvo emancipacije“, in interview to B. Lazarin, Novosti 738, portalnovosti.com. http://arhiva.portalnovosti.com/2014/02/maroje-mrduljas-u-sfrj-arhitektura-je-bila-sredstvoemancipacije/, (accessed: 10/6/2019).
• 2. A. Zoranić, Residential architecture in the period of Late Modernism in Sarajevo (International University of Sarajevo, Sarajevo, 2023), pp. 172.
• 3. B. Bobovac, „Druga polovina dvadesetog stoljeća – redefiniranje vrijednosti“, korak.com.hr. https://korak.com.hr/korak037-ozujak-2012-druga-polovina-dvadesetog-stoljeca-redefiniranje-vrijednosti/, (accessed: 25/07/19).
• 4. Author’s private collection of photos and drawings.
• 5. A. Zoranić, „Kontekstualizacija modernističke kuće na Mediteranu“, Ph.D. thesis, Arhitektonski fakultet, Univerzitet u Sarajevu, 2013.
• 6. A. Burić, „Balkanski spomenici prazninama.“ klix.ba. https://www.klix.ba/vijesti/bih/balkanski-spomeniciprazninama/110709069, (accessed: 23/11/2023).
• 7. L. Lefaivre, A. Tzonis, „Lewis Mumfordś regionalism“, tzonis.com. www.tzonis.com, (accessed: 9/9/2011).
• 8. V. Kulić, M. Mrduljaš, W. Thaler, Modernism In-Between (Jovis, Berlin, 2012), pp. 77.
• 9. V. Kulić, (2018), „Vladimir Kulić: Arhitekti su u Jugoslaviji osvojili široko polje slobode“ in interview to Novosti, author D. Kunjikušić, portalnovosti.com. https://www.portalnovosti.com/vladimir-kulic-arhitekti-su-u-jugoslavijiosvojili-siroko-polje-slobode, (accessed: 16/01/2020).
• 10. S. Križić-Roban, „Obilježja modernosti na području arhitekture, urbanizma i unutrašnjeg uređenja nakon drugoga svjetskog rata“, in Socijalizam i modernost: umjetnost, kultura, politika 1950.–1974., edited by Lj. Kolešnik (Institut za povijest umjetnosti – Muzej suvremene umjetnosti, Zagreb, 2012), pp. 65.
• 11. V. Kulić, „The Scope of Socialist Modernism, Architecture and State Representation in Postwar Yugoslavia“, in Sanctioning Modernism: Architecture and the Making of Postwar Identities, edited by Vladimir Kulić, Timothy Parker, and Monica Penick Roger (University of Texas Press, Austin, 2014), pp. 38-42.
• 12. H. Redžić, Razvoj arhitekture – stari vijek (Univerzitet u Sarajevu, Sarajevo, 1979), pp. 9.
• 13. M. Čanak, „Pakovanje stana kao umetnička veština.“, in interview to G. Anđelković, designed.rs. https://www.designed.rs/blog/goran_andelkovic/pakovanje_stana_kao_umetnicka_vestina, (accessed: 12/09/2019), 2012.
• 14. T. Damljanović Conley, J. Jovanović, „Housing Architecture in Belgrade (1950-1980) and its Expansion to the Left Bank of the River Sava“, in Unfinished Modernisation Between Utopia and Pragmatism, edited by M.Mrduljaš, V. Kulić, (UHA/CCA, Zagreb, 2012), pp. 298.
• 15. H. W. Janson, Istorija umetnosti – Pregled razvoja likovnih umetnosti od praistorije do danas (Prosveta, Beograd, 1996), pp. 568.
• 16. B. Nestorović, Uvod u arhitekturu (Zavod za izdavanje udžbenika SR Srbije, Beograd, 1966), pp. 14 and 15. 17. D. Milenković, in interview to: Arhitektura No.83, a4a.info. http://www.a4a.info/ArticleView.asp?article_id=462, (accessed: 18/05/2015).
• 18. C. Jencks, Moderni pokreti u arhitekturi (Građevinska knjiga, Beograd, 1988), pp. 439-445.
• 19. D. Kuzović, Ž. Gligorijević, „De-modernization of the Architectural and Engineering Profession in Serbian Society at the End of the Twentieth Century”, in Neo-liberalism and the Architecture of the Post Professional Era, edited by H. Sadri (The Urban Book Series. Springer, Cham, 2018), pp. 57.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2025).