Wpływ rodzaju fazy zdyspergowanej na właściwości tribologiczne smarów plastycznych wytworzonych na oleju lnianym

• Autorzy: Kozdrach R.

Identyfikatory

DOI

10.18668/NG.2018.06.08

Warianty tytułu

EN

The influence of dispersed type phase on tribological properties of lubricating greases to form on the linseed oil

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu fazy zdyspergowanej na właściwości tribologiczne wybranych kompozycji smarowych. Do wytworzenia smarów plastycznych użyto oleju lnianego, który następnie zagęszczono stearynianem litu, stearynianem glinu, stearynianem wapnia, modyfikowaną krzemionką typu Aerosil® oraz montmorylonitem. Wykonano badania właściwości tribologicznych objęte normą dla smarów plastycznych za pomocą testera tribologicznego T-02, a uzyskane wyniki porównano ze sobą i oceniono wpływ rodzaju zagęszczacza na wartość badanych parametrów. Do oceny właściwości tribologicznych wykorzystano wyniki badań granicznego obciążenia zużycia, obciążenia zespawania, obciążenia zacierającego, granicznego obciążenia zatarcia oraz granicznego nacisku zatarcia. Na podstawie wyników badań tribologicznych wybranych kompozycji smarowych stwierdzono, że najkorzystniejszymi właściwościami przeciwzużyciowymi charakteryzują się kompozycje, w których jako fazę zdyspergowaną zastosowano stearynian wapnia oraz montmorylonit, natomiast najskuteczniejszą ochronę przeciwzatarciową pełnią kompozycje, w których fazą zdyspergowaną był montmorylonit oraz modyfikowana krzemionka amorficzna Aerosil®.

EN

The paper presents the results of investigations concerning the influence of dispersed phase on tribological properties of selected lubricating compositions. For the production lubricating greases linseed oil was used, which was then thickened with lithium stearate, aluminum stearate, calcium stearate, modified amorphous silica Aerosil® and montmorillonite. The investigations of tribological properties were carried out for lubricating greases using the tribology tester T-02 and the obtained results were compared with each other and the influence of thickener type on the values of tested parameters was evaluated. For the estimation of tribological properties, results of investigations limiting load of wear (Goz/40), welding load (Pz), scuffing load (Pt), limiting load of scuffing (Poz) and the limiting pressure of seizure (Poz) were used. Based on the obtained results of tribological investigations of selected lubricating compositions, it was concluded that the most favorable antiwear properties are compositions, wherein calcium stearate and montmorillonite were used as the dispersed phase, while the best antiscuffing protection have compositions, wherein as the dispersed phase was used montmorillonite and modified amorphous silica Aerosil®.

Słowa kluczowe

PL

smar plastyczny; olej bazowy; zagęszczacz; właściwości przeciwzużyciowe; właściwości przeciwzatarciowe; aparat czterokulowy

EN

lubricating grease; base oil; thickener; antiwear properties; antiscuffing properties; four-ball machine

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2018
• Tom: R. 74, nr 6
• Strony: 471--478
• Opis fizyczny: Bibliogr. 55 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kozdrach R.

• Instytut Technologii Eksploatacji - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom

Bibliografia

• [1] Bajer J.: Wpływ wymuszeń mechanicznych i wody na charakterystyki tribologiczne smaru plastycznego. Tribologia 2007, nr 6, s. 63–73.
• [2] Bajer J., Janecki J.: Syntetyczne smary plastyczne do różnych zastosowań. Problemy Eksploatacji 2004, nr 2, s. 199–206.
• [3] Bajer J., Janecki J.: Syntetyczny ekologiczny smar łożyskowy. Problemy Eksploatacji 2000, nr 4, s. 227–236.
• [4] Bartz W.J.: Ecotribology: environmentally acceptable tribological practices. Tribology International 2006, nr 39, s. 728–733.
• [5] Bartz W.J.: Lubricants and the environment. Tribology International 1998, nr 31, s. 35–47.
• [6] Beran E.: Experience with evaluating biodegrability of lubricating base oils. Tribology International 2008, nr 12, s. 1212–1218.
• [7] Bloch H.P.: Practical lubrication for industrial facilities. Fairmont Press, London 2000.
• [8] Cubberly W.H., Bakerjian R.: Tool and manufacturing engineers handbook. Society of Manufacturing Engineers, New York 1992.
• [9] Czarny R.: Smary plastyczne. WNT, Warszawa 2004.
• [10] Dąbrowski J.R.: Zagadnienia ekologiczne użytkowania substancji smarowych. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 1997.
• [11] Drabik J., Iłowska J., Gniady J., Kozupa M., Szmatoła M., Semeniuk I.: Wpływ bazy olejowej i składu zagęszczacza na właściwości użytkowe smarów plastycznych. Przemysł Chemiczny 2012, nr 10, s. 1922–1926.
• [12] Drabik J., Pawelec E., Janecki J.: Charakterystyka biodegradowalnych baz olejowych ekologicznych smarów plastycznych. Tribologia 2003, nr 5, s. 23–37.
• [13] Drabik J., Pawelec E., Janecki J.: Modelowanie właściwości oraz technologii ekologicznych smarów plastycznych. Problemy Eksploatacji 2001, nr 2, s. 67–79.
• [14] Erhan S.Z., Asadauskas S.: Lubricant basestocks from vegetable oils. Industrial Crops and Products 2000, vol. 11, nr 2–3, s. 277–282.
• [15] Fiszer S., Szałajko U.: Oleje roślinne jako substytuty środków smarowych pochodzenia naftowego. Nafta-Gaz 2000, nr 3, s. 181–188.
• [16] Fox N.J., Stachowiak G.W.: Boundary lubrication properties of oxidized sunflower oil. Journal of the Society of Tribologist and Lubrication Engineers 2003, nr 2, s. 15–20.
• [17] Grądkowski M., Rogoś E., Urbański A.: Właściwości smarne wybranych olejów roślinnych. Tribologia 2001, nr 3, s. 381–393.
• [18] Iłowska J., Bereska B., Drabik J., Kozdrach R.: Odporność oksydacyjna i właściwości smarne stabilizowanych roślinnych baz olejowych. Tribologia 2011, nr 5, s. 69–80.
• [19] Ishchuk Y.L.: Lubricating grease manufacturing technology. New Age International, New York 2008.
• [20] Janecki J., Bajer J., Drabik J., Pawelec E.: Wpływ syntetycznej fazy dyspersyjnej na charakterystyki tribologiczne plastycznego środka smarowego. POLTRIB ’99, Szczyrk 1999, s. 64–70.
• [21] Janecki J., Drabik J., Pawelec E., Bajer J.: Ocena możliwość stosowania olejów naturalnych i syntetycznych jako ciecze bazowe smarów plastycznych. Problemy Eksploatacji 1999, nr 4, s. 49–54.
• [22] Janecki J., Drabik J., Pawelec E., Bajer J.: Sprawozdanie z realizacji działalności statutowej „Badanie wpływu biodegradowalnych baz olejowych na właściwości smaru plastycznego”. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 1998.
• [23] Janecki J., Drabik J., Pawelec E., Bajer J.: Uruchomienie produkcji nietoksycznych środków smarowych przeznaczonych do maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego. Program celowy, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 1997–2000.
• [24] Janecki J., Pawelec E., Drabik J.: Wpływ rodzaju baz olejowych na właściwości tribologiczne smarów plastycznych. XXIII Jesienna Szkoła Tribologiczna, Zielona Góra–Lubiatów 1999, Tribologia 1999, nr 6, s. 809–815.
• [25] Kato N., Komiya H., Kimura A., Kimura H.: Lubrication life of biodegradable greases with rapeseed oil base. Journal of the Society of Tribologist and Lubrication Engineers 1998, nr 8, s. 19–25.
• [26] Kozdrach R.: The tribological properties of lubricating greases based on renewable oils. Tribologia 2016, nr 2, s. 61–72.
• [27] Kozdrach R.: Wpływ nanododatków ceramicznych na charakterystyki tribologiczne biodegradowalnych smarów plastycznych. Tribologia 2012, nr 4, s. 75–88.
• [28] Kozdrach R.: Wpływ rodzaju fazy dyspergującej na zmianę właściwości tribologicznych smarów plastycznych. Tribologia 2012, nr 6, s. 85–97.
• [29] Kozdrach R.: Wpływ synergizmu dodatków zawierających krzem na zmiany charakterystyk trybologicznych smaru plastycznego. Nafta-Gaz 2015, nr 2, s. 110–118.
• [30] Kozdrach R.: Wpływ wymuszeń mechanicznych na zmianę właściwości smarnych biodegradowalnego smaru plastycznego wytworzonego na bazie roślinnej. Nafta-Gaz 2012, nr 11, s. 868–876.
• [31] Kozdrach R.: Zastosowanie montmorylonitu jako dodatku modyfikującego właściwości tribologiczne smaru plastycznego wytworzonego na bazie roślinnej. Nafta-Gaz 2015, nr 12, s. 1029–1036, DOI: 10.18668/NG2015.12.12.
• [32] Kozdrach R., Bajer J., Drabik J.: Wpływ rodzaju zagęszczacza na charakterystyki tribologiczne smarów plastycznych. Tribologia 2011, nr 1, s. 73–83.
• [33] Kozdrach R., Drabik J., Pawelec E., Molenda J.: Wpływ dodatku modyfikującego AR na właściwości tribologiczne ekologicznych smarów plastycznych. Tribologia 2010, nr 1, s. 27–39.
• [34] Kozdrach R., Drabik J., Pawelec E., Molenda J.: Wpływ dodatku modyfikującego na bazie polimerowo-krzemionkowej oraz wymuszeń mechanicznych na właściwości fizykochemiczne ekologicznych smarów plastycznych. Tribologia 2010, nr 2, s. 35–46.
• [35] Kozdrach R., Molenda J.: Testowanie właściwości eksploatacyjnych ekologicznych smarów plastycznych modyfikowanych dodatkiem polimerowo-krzemionkowym. Tribologia 2012, nr 6, s. 99–111.
• [36] Łubiński J., Śliwiński P.: Multi parameter sliding test result evaluation for the selection of material pair for wear resistant components of a hydraulic motor dedicated for use with environmentally friendly working fluids. Solid State Phenomena 2015, nr 225, s. 115–122.
• [37] Molenda J., Grądkowski M., Urbański A.: Urządzenie do oceny konsystencji plastycznych środków smarowych. Problemy Eksploatacji 2001, nr 2, s. 155–165.
• [38] Molenda J., Samborski T., Wojutyński J.: Penetrometry do badania właściwości reologicznych smarów plastycznych. Problemy Eksploatacji 2003, nr 3, s. 111–125.
• [39] Mortier R.M., Fox M.F., Orszulik S.T.: Chemistry and technology of lubricants. Springer, Munchen 2009.
• [40] Mucha J., Stańkowski L.: Smary plastyczne – cz. 2. Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji 1993, nr 5, s. 22–23.
• [41] Pawelec E., Bajer J., Drabik J., Janecki J.: Biały smar plastyczny PB do łożysk tocznych i ślizgowych. VIII Krajowy Kongres Eksploatacji Urządzeń Technicznych, Krynica 1997.
• [42] Pawelec E., Drabik J., Bajer J., Janecki J.: Nietoksyczny środek smarowy — SMAR PB. IV Międzynarodowe Sympozjum Forum Chemiczne 98, Warszawa 1998.
• [43] Pawelec E., Drabik J.: Możliwość zastosowania nietoksycznych olejów do smarowania łożysk tocznych i ślizgowych. Tribologia 2006, nr 5, s. 57–66.
• [44] Pawelec E., Drabik J.: Wpływ komponentów na charakterystyki tribologiczne ekologicznego smaru plastycznego. Tribologia 2007, nr 5, s. 109–117.
• [45] Podniadło A.: Paliwa, oleje i smary w ekologicznej eksploatacji. WNT, Warszawa 2002.
• [46] Program Wieloletni PW-004 pn.: Doskonalenie systemów rozwoju innowacyjności w produkcji i eksploatacji w latach 2004–2008. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2009.
• [47] Rogoś E.: Badania olejów roślinnych jako składników bazowych olejów przemysłowych. Przemysł Chemiczny 2016, vol. 95, nr 1, s. 103–106.
• [48] Smary plastyczne: Wiadomości ogólne (cz. I). Paliwa, Oleje i Smary w Eksploatacji 1996, nr 30, s. 10–14.
• [49] Stachowiak G., Batchelor A.W.: Engineering tribology. Elsevier, Oxford 2007.
• [50] Szczerek M., Tuszyński W.: Badania tribologiczne. Zacieranie. Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2000.
• [51] Trzaska E.: Kompleksowe smary litowe. Nafta-Gaz 2003, nr 11, s. 528–535.
• [52] Tuszyński W., Szczerek M., Michalczewski R., Osuch-Słomka E., Rogoś E., Urbański A.: The potential of the application of biodegradable and nontoxic base oils for the formulation of gear oils – model and component scuffing tests. Lubrication Science 2014, vol. 26, nr 5, s. 327–346.
• [53] Wiggins G.: Biodegradable vegetable oil grease. Journal of Cleaner Production 1997, nr 1–2, s. 180–182.
• Akty prawne i normatywne
• [54] PN-76/C-04147 Przetwory naftowe. Badanie własności smarnych olejów i smarów, 1976.
• [55] WTWT-94/MPS-025 Wojskowe Tymczasowe Wymagania Techniczne. Badanie właściwości przeciwzużyciowych materiałów pędnyh i smarowych, 1994.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).