Bezpieczeństwo ruchu kolejowego w Polsce na tle europejskim w  latach 2010-2017 według wspólnych wskaźników bezpieczeństwa (CSI)

• Autorzy: Banaś Damian

Identyfikatory

DOI

10.4467/2543859XPKG.22.005.15965

Warianty tytułu

EN

Rail traffic safety in Poland against the European background in 2010-2017 according to Common Safety Indicators (CSIs)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono zróżnicowanie przestrzenne oraz zmienność liczby znaczących wypadków (z podziałem na kolizje, wykolejenia, wypadki na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach, wypadki z udziałem osób i poruszających się pojazdów kolejowych oraz pożary) w odniesieniu do pracy eksploatacyjnej w wybranych krajach Europy w latach 2010- 2017, przy wykorzystaniu wskaźników CSI. Wskaźniki CSI (Common Safety Indicators, wspólne wskaźniki bezpieczeństwa) to informacje statystyczne odnoszące się do bezpieczeństwa kolei, gromadzone i  udostępniane przez Agencję Kolejową Unii Europejskiej (European Union Agency for Railways, EUAR), która pozyskuje je od państw członkowskich Unii Europejskiej, jak również od Norwegii i Szwajcarii. Analiza wykazała obecność dużej dysproporcji w liczbie wypadków pomiędzy krajami Europy Zachodniej i Wschodniej, przy generalnym spadku ich liczby pomiędzy 2010 a 2017 r. w obu grupach. Zbadano także strukturę znaczących wypadków – większość stanowiły wypadki z udziałem osób i poruszających się pojazdów kolejowych, a dużym udziałem charakteryzowały się także wypadki na przejazdach kolejowo-drogowych i przejściach, co sugeruje, że na wypadkowość kolei w  badanym okresie w  dużej mierze oddziaływały czynniki zewnętrzne (znajdujące się poza systemem kolejowym). Szczególną uwagę poświęcono w artykule Polsce, która na początku badanego okresu negatywnie wyróżniała się pod względem liczby znaczących wypadków, liczby wykolejeń oraz liczby wypadków z udziałem osób i poruszających się pojazdów kolejowych nie tylko na tle krajów Europy Zachodniej, ale także krajów Europy Wschodniej, by pod koniec okresu w każdej z kategorii osiągnąć niższe wartości wskaźnika niż ta druga grupa krajów.

EN

This paper presents the spatial differentiation and the variation in the number of significant accidents (divided into: collisions, derailments, level-crossing accidents, accidents to persons caused by rolling stock in motion and fires) in relation to operation work in selected European countries from 2010 to 2017, using CSIs. CSIs (Common Safety Indicators) are statistical information relating to rail safety collected and made available by the European Union Agency for Railways (EUAR), which obtains them from European Union member states as well as from Norway and Switzerland. The analysis revealed the presence of a large disproportion in the number of accidents between Western and Eastern European countries, with a general decrease between 2010 and 2017 in both groups. The structure of significant accidents was also examined – accidents to persons caused by rolling stock in motion accounted for the majority, while level-crossing accidents also had a high proportion, suggesting that external factors (outside the railway system) largely influenced railway accident rates during the studied period. Particular attention was paid in the article to Poland, which at the beginning of the period under study was negatively distinguished in terms of the number of significant accidents, the number of derailments and the number of accidents to persons caused by rolling stock in motion not only in comparison with Western European countries, but also Eastern European countries, and at the end of the period in each category reached lower values than the latter group of countries.

Słowa kluczowe

PL

transport kolejowy; wypadek kolejowy; wspólne wskaźniki bezpieczeństwa; Polska; Europa

EN

rail transport; railway accident; common safety indicators; Poland; Europe

• Wydawca: Komisja Geografii Komunikacji Polskiego Towarzystwa Geograficznego ; Uniwersytet Gdański. Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego
• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG
• Rocznik: 2022
• Tom: nr 25(1)
• Strony: 41--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Banaś Damian

• Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Gronostajowa 7, 30-387 Kraków

Bibliografia

• [1] Cieślakowski S., Rudzki P., 2016, Analiza i ocena bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych, Autobusy: technika, eksploatacja, systemy transportowe, 6, 117-124.
• [2] Cieślakowski S.J., 2009, Ocena bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych w Polsce, TTS Technika Transportu Szynowego, 3, 21-23.
• [3] Clarke S., 1998, Safety culture on the UK railway network, Work & Stress, 12(3), 285-292.
• [4] Drózd P., 2011, Bezpieczeństwo na przejazdach kolejowo- -drogowych, Czasopismo Logistyka, 4, 190-198.
• [5] Dyrektywa 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 95/18/ WE w sprawie przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, oraz dyrektywę 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikację w zakresie bezpieczeństwa (Dz.U. L 164 z 30.4.2004).
• [6] ERAIL-CSI Tutorial. Version 3, 2014, European Railway Agency.
• [7] Evans A. W., 2007, Rail safety and rail privatisation in Britain, Accident Analysis & Prevention, 39(3), 510-523.
• [8] Evans A. W., 2010, Rail safety and rail privatisation in Japan, Accident Analysis & Prevention, 42(4), 1296-1301.
• [9] Evans A. W., 2011, Fatal accidents at railway level crossings in Great Britain: 1946-2009, Accident Analysis & Prevention, 43(5), 1837-1845.
• [10] Evans A. W., 2013, The economics of railway safety, Research in Transportation Economics, 43, 137-147.
• [11] Farrington-Darby T., Pickup L., Wilson J. R., 2005, Safety culture in railway maintenance, Safety Science, 43(1), 39-60.
• [12] Garlikowska M., Gondek P., 2015, Metody zapobiegania przechodzeniu przez tory w miejscach niedozwolonych, Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK RP, oddział w Krakowie, 3(107), 49-57.
• [13] Gill A., Kobaszyńska-Twardowska A., Lipiński T., 2015, Analiza zdarzeń niepożądanych na przejazdach kolejowych kategorii A z wykorzystaniem drzewa błędów, Czasopismo Logistyka, 6, 1036-1046.
• [14] Harrington R., 2007, The railway accident: trains, trauma and technological crisis in nineteenth century Britain, University of York, York.
• [15] Implementation guidance for CSIs. Annex I of Directive 2004/49/ EC as amended by directive 2014/88/EU, https://www.era. europa.eu/sites/default/files/activities/docs/implementation_guidance_for_csis_en.pdf [dostęp: 10.05.2022].
• [16] Intermediate report on the development of railway safety in the European Union, 2013, European Railway Agency.
• [17] Kobaszyńska-Twardowska A., 2017, Zarządzanie ryzykiem zagrożeń na przejazdach kolejowych, Politechnika Poznańska, Poznań.
• [18] Markowska K., 2018, Uwarunkowania w zakresie bezpieczeństwa transportu kolejowego – zarys teoretyczny, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, (121), 315-325.
• [19] Mok S. C., Savage I., 2005, Why has safety improved at rail- -highway grade crossings?, Risk Analysis, 25(4), 867-879.
• [20] Railway Safety in the European Union. Safety overview 2017, 2017, European Union Agency for Railways, Luxembourg.
• [21] Report on Railway Safety and Interoperability in the EU 2018, 2018, European Union Agency for Railways, Luxembourg.
• [22] Romański M., 2017, Współczesne aspekty bezpieczeństwa kolejowego w Polsce, Politechnika Rzeszowska, Rzeszów.
• [23] Rosa K., 2012, (Nie)wiarygodność danych statystycznych dotyczących zachowań samobójczych. Perspektywa teoretyczna i praktyka społeczna, Przegląd Socjologiczny, 61(2), 265-290.
• [24] Rozporządzenie (WE) nr 881/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające Europejską Agencję Kolejową (Dz.U. L 164 z 30.04.2004).
• [25] Ryś T., Sitarz M. (red.), 2012, Bezpieczeństwo w transporcie kolejowym. Analiza zdarzeń kolejowych w Polsce (2009- 2010). Raport o stanie bezpieczeństwa – ERA (2012), Politechnika Śląska, Katowice.
• [26] Seweryn A., Piwowarski J., 2013, Kampanie społeczne w mediach a kultura bezpieczeństwa, Kultura Bezpieczeństwa. Nauka – Praktyka – Refleksje, 13(13), 98-115.
• [27] Silla A., Kallberg V.-P., 2012, The development of railway safety in Finland, Accident Analysis & Prevention, 45, 737-744.
• [28] Sitarz M., 2012a, Zintegrowany system zarządzania bezpieczeństwem transportu kolejowego w Polsce, Mechanika. Czasopismo Techniczne, 7-M (14), 233-242.
• [29] Sitarz M., 2012b, Bezpieczeństwo na polskich kolejach – teoria i praktyka, TTS Technika Transportu Szynowego, 5-6, 56-61.
• [30] Sitarz M., Chruzik K., 2010, Zintegrowany system zarządzania bezpieczeństwem w transporcie kolejowym (2). Wymagania w zakresie bezpieczeństwa stawiane przewoźnikom kolejowym i zarządcom infrastruktury, TTS Technika Transportu Szynowego, 4, 32-37.
• [31] Sitarz M., Chruzik K., Graboń M., Gamon W., 2013, Stan bezpieczeństwa na kolei w Unii Europejskiej 2013, TTS Technika Transportu Szynowego, 9, 45-55.
• [32] Sitarz M., Chruzik K., Wachnik A., 2012, Bezpieczeństwo w transporcie kolejowym Unii Europejskiej. Raport 2012, TTS Technika Transportu Szynowego, 5-6, 62-69.
• [33] Sitarz M., Graboń M., 2016, Stan bezpieczeństwa na kolei w Polsce w 2015 roku, TTS Technika Transportu Szynowego, 11, 21-28.
• [34] Sitarz M., Graboń-Chałupczak M., 2019, Stan bezpieczeństwa na kolei w Polsce i Europie, TTS Technika Transportu Szynowego, 1-2, 30-35.
• [35] Sitarz M., Mańka A., Chruzik K., 2010, Zintegrowany system zarządzania bezpieczeństwem w transporcie kolejowym (1). Podmioty zaangażowane w system bezpieczeństwa transportu, TTS Technika Transportu Szynowego, 1-2, 43-49.
• [36] Sprawozdanie ze stanu bezpieczeństwa ruchu kolejowego w 2016 r., 2017, Urząd Transportu Kolejowego, Warszawa.
• [37] Stanecki Ł., 2018, Problematyka kryminalistyczna wypadków kolejowych z udziałem pojazdów mechanicznych i pieszych. Analiza wybranych przypadków, KPP Monografie, Olsztyn.
• [38] Tomaszewski F., Tomaszewski S., 2017, Analiza statystyczna wypadków kolejowych i drogowych oraz ich kosztów, Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, 119, 467-476.
• [39] Urbaniak M., Licow R., 2015, Wybrane aspekty wpływu modernizacji i rewitalizacji infrastruktury kolejowej na środowisko, Zeszyty Naukowo-Techniczne SITK RP, oddział w Krakowie, 3(107), 133-145.
• [40] Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 1727, z późn. zm.).
• [41] Vuilleumier F., Weatherill A., Crausaz B., 2002, Safety aspects of railway and road tunnel: example of the Lötschberg railway tunnel and Mont-Blanc road tunel, Tunnelling and Underground Space Technology, 17.2, 153-158.
• [42] Wypadki drogowe w Polsce w 2017 roku, 2018, Komenda Główna Policji. Biuro Ruchu Drogowego, Warszawa.
• Źródła internetowe
• [43] Góra I., 2016, Statystyki problemu tzw. „dzikich przejść” są niepokojące, Rynek Kolejowy, https://www.rynek-kolejowy. pl/mobile/statystyki-problemu-tzw-dzikich-przejsc-sa-bardzo-niepokojace-79469.html [dostęp: 29.06.2020].
• [44] Kampania Bezpieczny przejazd. PKP Polskie Linie Kolejowe, https://www.plk-sa.pl/files/_migrated/news_uploads/Kampania_Bezpieczny_Przejazd_2.pdf [dostęp: 29.05.2022].
• [45] Międzynarodowy Związek Kolei, https://uic-stats.uic.org/ [dostęp: 04.10.2019].
• [46] Safety indicators. European Union Agency for Railways, https://erail.era.europa.eu/safety-indicators.aspx [dostęp: 20.01.2019].
• [47] Systemy zarządzania bezpieczeństwem i utrzymaniem, Urząd Transportu Kolejowego, https://www.utk.gov.pl/pl/ bezpieczenstwo-systemy/14722,Bezpieczenstwo-i-nadzor.html [dostęp: 17.08.2020].