W poszukiwaniu śladów materialnych dawnego szpitala bożogrobców w Bytomiu. Obiecujące wyniki badań archeologicznych z 1998 r. i ich konfrontacja z najnowszymi odkryciami

• Autorzy: Adamczyk-Bomersbach Teresa

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.8551

Warianty tytułu

EN

In search of material traces of the former holy sepulcher hospital in Bytom. Promising results of archaeological research from 1998 and their confrontation with the latest discoveries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł jest próbą zebrania i zestawienia ze sobą danych historycznych oraz wyników prac archeologicznych przeprowadzonych w miejscu dawnego szpitala bożogrobców w Bytomiu. Historia powstania i działalności tegoż szpitala sięga końca XIII w., została udokumentowana przez źródła archiwalne oraz literaturę przedmiotu, natomiast do lat 90. XX w. nie potwierdzały jej żadne ślady materialne z wyjątkiem istniejącej, lecz wzniesionej dopiero w 1721 r. kaplicy św. Ducha. Przy okazji przeprowadzania niezbędnych remontów wskazanej kaplicy udało się archeologom dwukrotnie przeprowadzić wyrywkowe badania wykopaliskowe - w 1998 r. we wnętrzu i ostatnio w 2020 r. na zewnątrz. Zaprezentowanie, zestawienie oraz analiza ich wyników pokazuje, iż efektem pierwszych badań było m.in. odkrycie reliktów działalności budowlanej bożogrobców w postaci śladów obiektu drewnianego oraz fragmentu kamiennego fundamentu, natomiast ostatnie, ograniczone obszarowo do dwóch wykopów sondażowych, niewiele wniosły do rozpoznania dawnego zespołu. Temat wymaga dalszych badań, obejmujących szerszy zakres terenu, gdyż mogą być tam ukryte cenne relikty pozwalające na wzbogacenie wiedzy o charakterze i rozplanowaniu dawnego założenia.

EN

The article is an attempt to collect and compare historical data and the results of archaeological works carried out at the site of the former Holy Sepulcher Hospital in Bytom. The history of the establishment and operation of this hospital dates back to the end of the 13th century and was documented by archival sources and literature on the subject, while until the 1990s it was not confirmed by any material traces, except for the existing, but erected only in 1721, St. The spirit. While carrying out the necessary repairs of the aforementioned chapel, archaeologists managed to conduct two random excavations - in 1998 inside and recently in 2020 outside. The presentation, comparison and analysis of their results shows that the result of the first studies was, among others. the discovery of relics of the construction activity of the Holy Sepulchers, in the form of traces of a wooden object and a fragment of a stone foundation, while the last, limited in area to two survey excavations, contributed little to the recognition of the former complex. The subject requires further research, covering a wider range of the area, as there may be hidden valuable relics, allowing for the enrichment of knowledge about the nature and layout of the former site.

Słowa kluczowe

PL

Bytom; badanie archeologiczne; szpital bożogrobców; Kaplica św. Ducha

EN

Bytom; archaeological research; holy sepulcher hospital; Holy Spirit Chapel

• Wydawca: BUILDER CORP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Builder
• Rocznik: 2022
• Tom: R.26, nr 6
• Strony: 12--15
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz., il.

Twórcy

autor

Adamczyk-Bomersbach Teresa

• Politechnika Śląska, Wydział Architektury, RAr3, Gliwice

• https://orcid.org/0000-0001-6027-5944

Bibliografia

• [1] Drabina J., Historia Bytomia, Bytom 1994.
• [2] Święcicki J., Sprawozdanie z badań archeologicznych w charakterze nadzoru prowadzonych przy kościele pw. św. Ducha w Bytomiu, ul. Krakowska 19 (pozwolenie nr K/748/2018 oraz K/129/2020), Bytom 2020 [materiały niepublikowane], Muzeum Górnośląskie w Bytomiu.
• [3] Szydłowski J., Bytom. Pradzieje i początki miasta, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”, z. 4, Bytom 1966.
• [4] Paczyna A., Extra muros...: kilka słów o katolickiej kaplicy Św. Ducha w Bytomiu, nakł. aut., Bytom 2009.
• [5] Kopiec J., Nekropolia książęca w Bytomiu, w: Sacrum w mieście. 1. Średniowiecze i wczesna epoka nowożytna. Wymiar religijny, kulturalny i społeczny., red. Quirini-Popławska D., Burkiewicz Ł., Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków 2016, s. 177-187.
• [6] Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, Kaplica rzymskokatolicka pw. Św. Ducha, Bytom, Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, 1992.
• [7] Kosmala T., Sprawozdanie z badań archeologicznych. Kościół św. Ducha, ul. Krakowska 19, Bytom [materiały niepublikowane], Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Bytom 1998.
• [8] Materiały geodezyjne oraz dokumentacja fotograficzna ilustrująca przebieg prac prowadzonych w 2020 roku (J. Święcicki) znajdujące się w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.

Uwagi

Artykuł umieszczony w części "Builder Science"

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).