Artefacts from Krakow-Nowa Huta as an illustration of selected issues of research into prehistoric and mediaeval casting

• Autorzy: Garbacz-Klempka A. , Rzadkosz S. , Górski J.

Identyfikatory

DOI

10.7494/mafe.2013.39.2.23

Warianty tytułu

PL

Wybrane zagadnienia badań nad odlewnictwem prehistorycznym i średniowiecznym na przykładzie zabytków z Krakowa-Nowej Huty

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

An attempt to examine the earliest traces of non-ferrous metal metallurgy and casting in present-day Krakow has been made. The preparatory investigation has centred around a group of finds coming from a small section of the eastern part of the city, the area of Nowa Huta. The paper gives an overall view of objects ranging from the first copper artefacts from the territory of Poland in the 4th millennium BC through Lusatian bronzes and Celtic products to modern slag from Jan Thurzo’s copper smelter. The analysis, involving diverse copper or copper alloy artefacts, ornaments and tools – both imports and local products – has been aimed at preliminary identification of Krakow’s earliest metal artefacts in terms of their materials and methods of production, and at preparing the ground for further study. This multifaceted research is intended to result in a comparison of materials and techniques used in metallurgy and casting during the timespan of 5000 years.

PL

Podjęto próbę zbadania najstarszych śladów metalurgii i odlewnictwa metali nieżelaznych na terenie dzisiejszego Krakowa. Do pierwszych badań wybrano znaleziska z niewielkiego obszaru we wschodniej części Krakowa, obejmującego rejon Nowej Huty. Przedstawiono pierwsze zabytki miedziane z ziem polskich z IV tysiąclecia p.n.e., brązy kultury łużyckiej, wyroby celtyckie, aż po nowożytny żużel z huty miedzi Jana Thurzo. Do analizy wybrano zabytki miedziane i wykonane ze stopów miedzi, ozdoby i narzędzia, będące zarówno importami, jak i przedmiotami wykonanymi na miejscu. Celem pracy była wstępna identyfikacja materiałów, z których wykonano najstarsze zabytki metalowe odnalezione na terenie Krakowa, ustalenie technik wytwórczych, dzięki którym powstały, a także przygotowanie dalszych badań w tym zakresie. Rezultatem wielopłaszczyznowych badań będzie porównanie stosowanych surowców i materiałów oraz technik metalurgicz nych i odlewniczych na przestrzeni pięciu tysięcy lat.

Słowa kluczowe

EN

archaeometallurgy; casting of non-ferrous metals; copper; bronze; brass

PL

archaeometalurgia; odlewnictwo metali nieżelaznych; miedź; brąz; mosiądz

• Wydawca: AGH University of Science and Technology Press
• Czasopismo: Metallurgy and Foundry Engineering
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 39, no. 2
• Strony: 23--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Garbacz-Klempka A.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Foundry Engineering, Krakow

autor

Rzadkosz S.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Foundry Engineering, Krakow

autor

Górski J.

• Archaeological Museum in Krakow

Bibliografia

• [1] Górski J.: Osadnictwo prahistoryczne i wczesnośredniowieczne na terenie Nowej Huty – 6000 lat tradycji [Prehistoric and early mediaeval settlement in Nowa Huta: 6000-year-old traditions]. Materiały 2. Forum Naukowego 2008, Nawarstwienia Historyczne Miast. Krakow 2012
• [2] Górski J., Garbacz-Klempka A., Rzadkosz S.: Nowa Huta – nawarstwienia metalurgiczne i odlewnicze od czasów prahistorycznych do dziś [Nowa Huta: Metallurgic and moulding layers since prehistoric times to the present]. 3. Forum Naukowe 2012 Conference, Nawarstwienia Historyczne Miast Europy Środkowej [Historical Layers of Central-European Cities]. Krakow, November 15–17, 2012
• [3] Piaskowski J.: Technologia dawnych odlewów artystycznych [Technology of artistic casts in the past]. Krakow 1981
• [4] Schejbal-Dereń K., Garbacz-Klempka A.: Działalność krakowskiej Wielkiej Wagi w kontekście badań metaloznawczych [Krakow’s Great Scales in the context of metal science]. Krzysztofory, Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, 28, 2, 2010, pp. 31–50
• [5] Garbacz-Klempka A., Rzadkosz S., Karwan T.: From the bloomeries of Casimir the Great to the copper foundry of Jan Turzo. Copper metallurgy in the Middle Ages [Od topni Kazimierza Wielkiego do huty miedzi Jana Turzo. Metalurgia miedzi w średniowieczu], Rudy i metale nieżelazne, 12, 2013 (in press)