Zawartość gamma radionuklidów pochodzenia naturalnego i sztucznego w glebach w powiecie puławskim

• Autorzy: Isajenko K. A. , Łukaszek-Chmielewska A. , Bednarek M. , Zielicz A. , Smolarkiewicz M. , Zwęgliński T.

Warianty tytułu

EN

Concentration of the Radionuclides of Natural Origin and Due to Human Activity in the Soil in the Powiat Puławski (Pulawski District)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Środowisko przyrodnicze ulega zanieczyszczeniom chemicznym, w tym także pierwiastkami promieniotwórczymi. Pewna grupa pierwiastków obecna jest w skorupie ziemskiej od momentu jej powstania i towarzyszy nam do dnia dzisiejszego. Pierwiastki te stanowią grupę naturalnych izotopów promieniotwórczych, do których zalicza się m.in. 40K, 238U, 235U i 232Th. Oprócz tego typu pierwiastków promieniotwórczych, środowisko przyrodnicze może ulegać skażeniom radioizotopami, takimi jak: 137Cs, 134Cs, 90Sr, 239+240 Pu lub 241Am itp., powstającymi wskutek działalności człowieka. Głównym źródłem ich obecności są awarie reaktorów jądrowych, przeróbka i składowanie paliwa jądrowego oraz zastosowanie metod jądrowych w przemyśle i medycynie. Zanieczyszczenia antropogeniczne środowiska przyrodniczego są jednym z głównych zagrożeń gleb Polski, ponieważ gleba pełni rolę buforu gromadzącego substancje chemiczne zarówno pochodzenia naturalnego, jak i antropogenicznego. Jak wynika z danych przedstawionych w Raporcie Rocznym z 2011 roku, przygotowanym przez Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR) średnie stężenie 137Cs w powierzchniowej warstwie gleby w Polsce jest ciągle podwyższone (powyżej 1 kBq/m2) i wynosi 1,93 kBq/m2 w związku z powyższym wymaga stałego monitorowania. W artykule przedstawiono zachowanie się radionuklidów naturalnych i sztucznych w glebach w okolicy Zakładów Azotowych Puławy. Do tej pory gleby na tym obszarze badane były pod kątem skażeń chemicznych, a nie radiologicznych. Omówiono również koncentracje radionuklidów naturalnych i sztucznych takich jak: 210Pb, 137Cs, 40K, 228Ac w pionowym profilu glebowym, metodą spektrometrii promieniowania gamma przy użyciu detektora germanowego. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów stwierdzono, że stężenie sztucznego izotopu 137Cs w glebie jest niższe od zawartości naturalnych izotopów 40K czy 210Pb.

EN

The natural environment is exposed to pollution with chemical substances including radioactive elements. Certain class of elements has been in the earth’s crust since its formation and they have been up to this day. These elements form a group of natural radioactive isotopes which include 40K, 238U, 235U and 232Th. In addition to this type of radioactive elements the natural environment can be polluted with radioisotopes such as 137Cs, 134Cs, 90Sr, 239+240Pu or 241Am, which are released as a consequence of human activity. The main source of these elements are nuclear reactor incidents, processing and storing nuclear fuels as well as the use of nuclear methods in the industry and in medicine. The pollution due to human activity is one of the main hazards to the soil in Poland, because soil serves as a buffer which stores chemical substances both of natural origin and of anthropogenic origin. The data in the Annual Report from year 2011 prepared by the Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR, Central Laboratory for Radiological Protection) shows that the average concentration of 137Cs in the surface layer of soil in Poland is still elevated (over 1 kBq/m2) and equal 1,93 kBq/m2 thus requiring constant monitoring. That is why the paper describes the behavior of radionuclides of natural origin and of anthropogenic origin in the soil surrounding the Zakłady Azotowe Puławy (factory of nitrogen derivatives near Puławy, Poland). So far the soil in this area has been examined in terms of chemical pollution but not in terms of radiological pollution. In this article we present the results about the concentration of radionuclides of natural and anthropogenic origin such as 210Pb, 137Cs, 40K, 228Ac in the vertical soil structure using the method of gamma radiation spectroscopy and a germanium detector. Our data has shown that the concentration of the artificial isotope 137Cs in the examined soil is lower than the concentration of the natural isotopes 40K or 210Pb.

Słowa kluczowe

PL

radionuklidy; promieniowanie gamma; gleba; szeregi naturalne; promieniowanie jonizacyjne

EN

radionuclides; gamma radiation; soil; natural series; ionising radiation

• Wydawca: Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe SGSP / Szkoła Główna Służby Pożarniczej
• Rocznik: 2016
• Tom: Nr 60 (4)
• Strony: 41--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Isajenko K. A.

• Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie

autor

Łukaszek-Chmielewska A.

• Katedra Nauk Ścisłych Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego Szkoła Główna Służby Pożarniczej

autor

Bednarek M.

• Katedra Nauk Ścisłych Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego Szkoła Główna Służby Pożarniczej

autor

Zielicz A.

• Katedra Nauk Ścisłych Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Pożarowego Szkoła Główna Służby Pożarniczej

autor

Smolarkiewicz M.

• Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa, Szkoła Główna Służby Pożarniczej

autor

Zwęgliński T.

• Katedra Bezpieczeństwa Wewnętrznego Wydział Inżynierii Bezpieczeństwa Cywilnego, SGSP Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Bibliografia

• [1] Bergeijk K.E., Nordijk K., Lembrechts J., Frissel M.J., Influence of pH, sol type and soil organic matter content on soil- to- plant transfer of radiocaesium and radiostrontium as analysed by a nonparametric method., J. Environ. Rad. 15, 1992, pp. 265 –276.
• [2] Isajenko K., Piotrowska B., Fujak M., Kardaś M., Atlas Radiologiczny Polski 2011. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2012.
• [3] Isajenko K., Piotrowska B., Fujak M., Kuczbajska M., Kiełbasińska A., Monitoring stężenia 137Cs w glebie w latach 2010 –2011, etap IV, raport roczny. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej, Zakład Dozymetrii, Warszawa, maj 2012.
• [4] Jagielak J., Biernacka M., Henschke J., Radiologiczny Atlas Polski 1997. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1998.
• [5] Kubica B., Pilotażowe badania zawartości 137Cs, 239+240Pu i 40K w próbkach gleby z Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych 2002, t. 51, nr 4 (257), str. 407 –413.
• [6] Krajewski P., Opracowanie i weryfikacja modelu dla oceny dawek od izotopów promieniotwórczych jodu i cezu uwalnianych do środowiska, praca doktorska wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. Zofii Pietrzak-Flis w Zakładzie Higieny Radiacyjnej CLOR, Warszawa 1999.
• [7] Kopron H., Rewitalizacja terenów leśnych w otoczeniu Zakładów Azotowych w Puławach, Towarzystwo Przyjaciół Puław – Sekcja Ochrony Środowiska, Puławy 2007.
• [8] Kossakowski S., Promieniotwórcze skażenie środowiska. PIW, Puławy 1995
• [9] Niesiobędzka K., Specjacja radionuklidu 137Cs w glebach. Chem. Inż. Ekol. 2000, 7(3), 237 –247.
• [10] Praca magisterska Anety Łukaszek – Analiza zachowania się radionuklidów pochodzenia naturalnego i antropogenicznego w glebach w okolicy Zakładów Azotowych – Puławy, Uniwersytet Warszawski, Wydział Fizyki, Warszawa 2006.
• [11] Raport Środowiskowy 2004, Zakłady Azotowe „Puławy” Spółka Akcyjna.
• [12] Skiba S., Szymański W., Zawartość γ -radionuklidów 137Cs I 40K w glebach Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Roczniki Bieszczadzkie 2008, 16, str. 301 –308.
• [13] Skłodowski P., Bielska A., Właściwości i urodzajność gleb Polski – podstawą kształtowania relacji rolno- środowiskowych. Woda -Środowisko-Obszary Wiejskie 2009, t. 9, z. 4(28), s. 203 –214.
• [14] Strzelecki R., Wołowicz S., Mapy radiologiczne Polski część 1. PIG, Warszawa 1993.
• [15] Wołkowicz S., Strzelecki R., Geochemia poczarnobylskiego cezu w glebach i roślinach anomalii opolskiej. Przegląd Geologiczny 2002, vol. 50, nr 10/2, str. 941–944.
• [16] Wróbel Ł., Dołhańczuk- Śródka A., Kłos A., Wacławek M., Promieniowanie gamma na wybranych zwałowiskach kopalnianych Górnego Śląska. Proceedings of ECOpole 2012,6(2), str. 799 –803, DOI: 10.2429/ proc.2012.6(2)111.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę.