Zastosowanie wielokryterialnej metody hierarchicznej analizy problemów decyzyjnych do wyboru kierunku rekultywacji

• Autorzy: Kos Wojciech , Szyłak-Szydłowski Mirosław

Identyfikatory

DOI

10.15199/17.2023.6.7

Warianty tytułu

EN

Application of multi-criteria method of hierarchical analysis of decision-making problems to select the direction of reclamation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rekultywacja to proces przywracania funkcji i jakości zdegradowanych obszarów naturalnych lub zniszczonych terenów. W przypadku terenów zdegradowanych działalnością górniczą, podlegają one rekultywacji oraz zagospodarowaniu, których głównym celem jest nadanie lub przywrócenie wartości użytkowych lub przyrodniczych. Najpopularniejszą formą rekultywacji jest wypełnienie wyrobisk wodą lub - w przypadku zwałowisk i terenów przyległych - kierunek leśny lub rekreacyjny. Przed dokonaniem wyboru optymalnego kierunku rekultywacji, należy szczegółowo przeanalizować czynniki charakteryzujące zdegradowany obszar, a także wziąć pod uwagę m.in. czynniki ekonomiczne, społeczne, geologiczno-inżynierskie, formalno-prawne i środowiskowe. W niniejszej pracy wykazano, iż metody analizy wielokryterialnej do których można zaliczyć metody hierarchicznej analizy problemu (AHP) mogą być narzędziem, które z powodzeniem można zastosować do optymalnego wyboru kierunku rekultywacji terenów zdegradowanych działalnością górniczą.

EN

Reclamation is the process of restoring the function and quality of degraded natural areas or damaged land. In the case of areas degraded by mining activities, they are subject to reclamation and development, the main purpose of which is to impart or restore use or natural values. The most common form of reclamation is the filling of pits with water or, in the case of dumps and adjacent areas, a forest or recreational direction. Before choosing the optimal direction for reclamation, the factors characterising the degraded area should be analysed in detail and economic, social, geological-engineering, formal-legal and environmental factors, among others, should be taken into account. This paper demonstrates that methods of multi-criteria analysis, which include the hierarchical problem analysis (AHP) method, can be a tool that can be successfully applied to the optimal selection of the direction of reclamation of land degraded by mining activities.

Słowa kluczowe

PL

analiza wielokryterialna; kierunki rekultywacji; metody hierarchiczne; wyrobiska; zagospodarowanie terenu

EN

multi-criteria analysis; reclamation directions; hierarchical methods; excavation; land development

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gaz, Woda i Technika Sanitarna
• Rocznik: 2023
• Tom: Nr 6
• Strony: 25--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Kos Wojciech

• Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w m.st. Warszawie, ul. Obozowa 43, 01-161 Warszawa

autor

Szyłak-Szydłowski Mirosław

• Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska, Politechnika Warszawska, ul. Nowowiejska 20, 00-653 Warszawa

Bibliografia

• [1] Beria P., Maltese I., Mariotti I. 2012.: Multicriteria versus Cost Benefit Analysis: a comparetive perspective in the assessment of sustainable mobility. European Transport Research, (4): 137-152.
• [2] Chodak M. 2013.: Metody Rekultywacji i zagospodarowania obszarów poeksploatacyjnych w górnictwie skalnym. Poltegor-Instytut, Instytut Górnictwa Odkrywkowego, Kraków - Wrocław.
• [3] Cymerman R. 1988.: Rekultywacja gruntów zdewastowanych. Skrypt Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie. Wydawnictwo ART.
• [4] Goldbach S. G., Leleur S. 2004.: Cost-Benefit Analysis (CBA) and alternative approaches from the Centre for Logistics and Goods (CLG) study of evaluation techniques.
• [5] Goldbach, S. G. 2002.: Cost benefit analysis. Centre for Traffic and Transport, CTT, Memorandum prepared in the course Traffic System Analysis.
• [6] Gołda T. 2005.: Rekultywacja. Skrypty uczelniane Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Skrypt nr 1678. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne.
• [7] Grabański S. 2015.: Wyznaczanie lokalizacji centrum dystrybucji. Modelowanie z wykorzystaniem systemów geoinformacji UEP. Praca doktorska, Poznań.
• [8] Kos W. 2020. Uwarunkowanie prawne i środowiskowe rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych z wykorzystaniem odpadów. Warszawa: Politechnika Warszawska, Praca inżynierska.
• [9] Kruszyński. M. 2014.: Metodyka wielokryterialnego wspomagania decyzji w problematyce zarządzania transportem miejskim. Politechnika Poznańska, Rozprawa doktorska, Poznań, luty .
• [10] Maciejewska A. 2000.: Rekultywacja i ochrona środowiska w górnictwie odkrywkowym. Politechnika Warszawska.
• [11] Malewski J. (red.). 1999.: Zagospodarowanie wyrobisk. Technologiczne, przyrodnicze i gospodarcze uwarunkowania zagospodarowania wyrobisk poeksploatacyjnych surowców skalnych Dolnego Śląska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, s.225.
• [12] Malewski J. 1998.: Górnictwo i gospodarka zasobami ziemi. Górnictwo-Odkrywkowe, 2-3.
• [13] Malewski J., Kaźmierczak U. 2001.: Koncepcja systematyki kierunków rekultywacji. Kopaliny Pospolite, nr 7.
• [14] Mousseau V., Roy B. 2005.: Multiple Criteria Decision Analysis. State of the Art Surveys, Springer Science +Business Media, Inc.
• [15] Nowak M. 2004.: Metody ELECTRE w deterministycznych i stochastycznych problemach decyzyjnych. Decyzje nr 2, grudzień.
• [16] Ostega A., Uberman R. 2010.: Kierunki rekultywacji i zagospodarowania - sposób wyboru, klasyfikacja i przykłady. Górnictwo i Geoinżynieria, Rok 34, Zeszyt 4.
• [17] Ostręga A. 2004.: Sposoby zagospodarowania wyrobisk i terenów po eksploatacji złóż surowców węglanowych na przykładzie Krzemionek Podgórskich w Krakowie. Biblioteka Główna AGH w Krakowie, Rozprawa doktorska.
• [18] Saaty T. L. 2001.: Decision-Making for Leaders. The Analytic Hierarchy Process for Decision in a Complex world. Vol. II. RWS Publications, Pittsburgh.
• [19] Saaty, T. L. 1980.: The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill: New York.
• [20] Saracoglu, Burak Omer. 2015.: An Ahp Application in the Investment Selection Problem of Small Hydropower Plants in Turkey. International Journal of the Analytic Hierarchy Process.
• [21] Strona internetowa: notatek.pl, dostępu: 13.03.2022, https://notatek.pl/kryteria-ilosciowe-i-jakosciowe-wyklad-sem-iv.
• [22] Szczepiński J.: Wpływ odkrywkowej eksploatacji kopalin na środowisko. Poltegor - Instytut. Instytut Górnictwa Odkrywkowego.
• [23] Szczepiński J. 2003.: Rekultywacja wodna wyrobisk poeksploatacyjnych. Materiały XI Sympozjum Współczesne Problemy Hydrogeologii. Cz. I, Gdańsk, 439-445.
• [24] Żak J. 2005.: Wielokryterialne wspomaganie decyzji w transporcie drogowym. Politechnika Poznańska, Poznań.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2024).