The implementation of the “Clear air” Programme in Poland including voivodeships

• Autorzy: Rajchel Dariusz , Rajchel Anna

Identyfikatory

DOI

10.34659/eis.2024.88.1.614

Warianty tytułu

PL

Realizacja programu „Czyste powietrze” w Polsce z uwzględnieniem województw

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Air pollution is a global problem affecting millions of people worldwide. Climate warming, increasingly difficult access to drinking water resources, and desertification of areas have all resulted in population migrations in search of better areas to live and work. High mortality rates due to smog and crop, soil, and water pollution are just some of the problems facing the whole civilised world. In 2019, in response to these and other climate challenges, the EU adopted the Green Deal, a strategy whereby the EU member states have committed to an energy transition. Climate neutrality, according to the document, should be achieved by 2050. From 2018 to 2029, the government program “Clean Air” will be implemented in Poland with the aim of reducing environmentally damaging emissions from heating single-family houses with harmful fuel in old and polluting stoves. The article presents the program's assumptions in relation to the priorities of the European Green Deal and statistical data concerning the replacement of boilers under the “Clean Air” program by province, the use of various heat sources in Poland, as well as the demand for each heat source based on the number of applications submitted. The paper highlights two aspects related to the functioning of the “Clean Air” program, the first of which is economic in character and pertains to heat source replacement costs, whilst the second concerns the management of renewable energy sources. Statistical data referred to in this article were finalised as of December 2022.

PL

Zanieczyszczenie powietrza jest problemem globalnym, dotykającym miliony ludzi na całym świecie. Ocieplenie klimatu, coraz trudniejszy dostęp do zasobów wody pitnej i pustynnienie obszarów wpłynęło na migracje ludności w poszukiwaniu lepszych terenów do życia i pracy. Wysoki wskaźnik śmiertelności spowodowany smogiem oraz zanieczyszczenie upraw, gleby i wody to tylko niektóre z problemów, z którymi musi się zmierzyć cały cywilizowany świat. W 2019 r. w odpowiedzi na te i inne wyzwania klimatyczne UE przyjęła Zielony Ład, czyli strategię, w ramach której państwa członkowskie UE zobowiązały się do transformacji energetycznej. Zgodnie z dokumentem neutralność klimatyczna powinna zostać osiągnięta do 2050 r. W latach 2018-2029 w Polsce realizowany będzie rządowy program „Czyste Powietrze”, którego celem jest ograniczenie emisji szkodliwych dla środowiska substancji powstających w skutek ogrzewania domów jednorodzinnych szkodliwym paliwem w starych i nieekologicznych piecach. W artykule przedstawiono założenia programu w odniesieniu do priorytetów Europejskiego Zielonego Ładu oraz dane statystyczne dotyczące wymiany kotłów w ramach programu „Czyste Powietrze” z podziałem na województwa, wykorzystania różnych źródeł ciepła w Polsce, zapotrzebowanie na poszczególne źródła ciepła na podstawie złożonych wniosków. W artykule zwrócono uwagę na dwa aspekty związane z funkcjonowaniem programwu „Czyste Powietrze”, z których pierwszy ma charakter ekonomiczny i dotyczy kosztów wymiany źródeł ciepła, natomiast drugi dotyczy zarządzania odnawialnymi źródłami energii. Dane statystyczne, na które powołano się w artykule, dotyczyły stanu na grudzień 2022 r.

Słowa kluczowe

EN

alternative heat source; energy management; energy transition cost; green investments; sustainable development

PL

alternatywne źródło ciepła; zarządzanie energią; koszt transformacji energetycznej; zielone inwestycje; zrównoważony rozwój

• Wydawca: Polskie Stowarzyszenie Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych
• Czasopismo: Economics and Environment
• Rocznik: 2024
• Tom: No. 1
• Strony: art. no. 614
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Rajchel Dariusz

• Faculty of Economics and Management, Opole University of Technology, Prószkowska Street 76, 45-758 Opole, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-9858-6334

autor

Rajchel Anna

• Faculty of Economics and Management, Opole University of Technology, Prószkowska Street 76, 45-758 Opole, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-9354-1927

Bibliografia

• Act from 9 March 2023. Act amending the Wind Farm Investment Act and certain other laws. Journal of Laws 2023, item 533. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20230000553 (in Polish).
• Airly. (2022). Ranking zanieczyszczenia powietrza europejskich miast – Marzec 2022. https://airly.org/pl/ranking-zanieczyszczenia-powietrza-europejskich-miast-marzec-2022/ (in Polish).
• BIP. (2023). Uchwały antysmogowe. https://bip.pomorskie.eu/m,505,uchwaly-antysmogowe.html (in Polish).
• Bodalska, B. (2019). Polska bez „Czystego powietrza”? https://www.euractiv.pl/section/energia-i-srodowisko/news/polska-bez-czystego-powietrza/ (in Polish).
• Buczkowska, E., Tomalkiewicz, K., Szcześniak, M., Rdzanek, K., Jagiełło, A., Ciszewska-Brierre, B., Roszczyńska, I., Wiącek, R., & Anton, P. (2021). Europejski Zielony Ład w pytaniach i odpowiedziach. https://www.pois.gov.pl/media/98573/zielony_lad_broszura_wersja_dostepna.pdf (in Polish).
• EEA. (2020). Air quality in Europe — 2020 Report. https://www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2020-report
• EY. (2022, December 12). Centrum Kompetencyjne Europejskiego Zielonego Ładu. https://www.ey.com/pl_pl/law/centrum-kompetencyjne-europejskiego-zielonego-ladu-ey (in Polish).
• Farrow, A., Miller, K. A., & Myllyvirta, L. (2020). Toxic air: The price of fossil fuels. https://www.greenpeace.to/greenpeace/wp-content/uploads/2020/02/21b480fa-toxic-air-report-110220.pdf
• Gładysz, J., Grzesiak, A., Nieradko-Iwanicka, B., & Borzęcki, A. (2010). Wpływ zanieczyszczenia powietrza na stan zdrowia i spodziewaną długość życia ludzi. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(2), 178-180. (in Polish).
• Gmina Góra. (2023). Uchwała antysmogowa dla województwa dolnośląskiego. https://gora.com.pl/aktualnosci/uchwala-antysmogowa-dla-wojewodztwa-dolnoslaskiego.html (in Polish).
• Hou, X., Zhong, S., & Zhao, J. (2022). Critical Review on Decarbonizing Heating in China: Pathway Exploration for Technology with Multi-Sector Applications. Energies, 15(3), 1183. https://doi.org/10.3390/en15031183
• Infor. (2023a, January 2). Od 3 stycznia 2023 r. 135 tys. zł dotacji na wymianę pieca i termomodernizację [Czyste Powietrze, audyt]. https://samorzad.infor.pl/sektor/zadania/bezpieczenstwo/5640837,od-3-stycznia-2023-r-135-tys-dotacji-piec-termomodernizacja-czyste-powietrze-audyt-energetyczny.html (in Polish).
• Infor. (2023b, December 4). Kontrowersyjna ustawa "wiatrakowa". O co chodzi? Marszałek Hołownia: intencje były dobre. https://samorzad.infor.pl/wiadomosci/6402415,kontrowersyjna-ustawa-wiatrakowa-o-co-chodzi-marszalek-holownia-intencje-byly-dobre.html (in Polish).
• Kasztelan, A. (2022). Europejski Zielony Ład – wnioski dla Polski. Przegląd literatury. Facta Simonidis, 15(1), 203-221. https://doi.org/10.56583/fs.2002 (in Polish).
• Komisja Europejska. (2022a). Realizacja Europejskiego Zielonego Ładu. https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_pl (in Polish).
• Komisja Europejska. (2022b, December 15). Energia i Zielony Ład. https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal/energy-and-green-deal (in Polish).
• Kwinta, W. (2022). PAS – smog w Polsce. Nowa Ruda najbardziej zanieczyszczona. https://inzynieria.com/energetyka/rankingi/65367,pas-smog-w-polsce-nowa-ruda-najbardziej-zanieczyszczona (in Polish).
• Laskowska, D. (2019). Kosztowna walka ze smogiem. „Polska ma poważny problem”. https://holistic.news/kosztowna-walka-ze-smogiem-polska-ma-powazny-problem/ (in Polish).
• Majewska, M. (2020). Smog w Polsce: coraz więcej zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza. https://pulsmedycyny.pl/smog-w-polsce-coraz-wiecej-zgonow-z-powodu-zanieczyszczenia-powietrza-1101815 (in Polish).
• Manisalidis, I., Stavropoulou, E., Stavropoulos, A., & Bezirtzoglou, E. (2020). Environmental and Health Impacts of Air Pollution: A Review. Frontiers in Public Health, 18(4). https://doi.org/10.3389/fpubh.2020.00014
• Matos, D., Lassio, J. G., Castelo Branco, D., & Júnior Pereira, A. O. (2022). Perspectives for Expansion of Concentrating Solar Power (CSP) Generation Technologies in Brazil. Energies, 15(24), 9286. https://doi.org/10.3390/en15249286
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2022a, December 15). Czyste Powietrze. Program priorytetowy. https://czystepowietrze.gov.pl/wez-dofinansowanie/dokumenty-programowe/dokumenty-obowiazujace/program_priorytetowy_czyste_powietrze.pdf (in Polish).
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2022b). Czyste powietrze. https://czystepowietrze.gov.pl (in Polish).
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2022c, December 15). Czyste powietrze w liczbach. https://czystepowietrze.gov.pl/efekty-programu/czyste-powietrze-w-liczbach (in Polish).
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2023a, February 23). Czyste Powietrze w liczbach dane od 19.09.2018r. do 17.02.2023r. (aktualizacja co tydzień). https://czystepowietrze.gov.pl/ (in Polish).
• Ministerstwo Klimatu i Środowiska. (2023b, December 27). GREENEVO VII/VIII edycja. https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwid2rKdnrCDAxW8efEDHZzoCMcQFnoECA4QAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.gov.pl%2Fattachment%2F984cc542-4418-4c43-bf5d-0d38bf22f3bb&usg=AOvVaw32y9tapC8K8CE4kAcJL_D5&opi=89978449 (in Polish).
• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. (2022). Znamy wyniki rocznego rankingu gmin w programie „Czyste Powietrze”. 625 samorządów zyska dodatkowe fundusze na promocję wymiany „kopciuchów” i termomodernizacji domów. https://www.gov.pl/web/nfosigw/znamy-wyniki-rocznego-rankingu-gmin-w-programie-czyste-powietrze-625-samorzadow-zyska-dodatkowe-fundusze-na-promocje-wymiany-kopciuchow-i-termomodernizacji-domow (in Polish).
• NIK. (2021). Wdrażanie Programu Priorytetowego „Czyste powietrze”. Informacja o wynikach kontroli. https://www.nik.gov.pl/plik/id,26690,vp,29488.pdf (in Polish).
• Obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 2 marca 2021 r. w sprawie polityki energetycznej państwa do 2040 r. (Monitor Polski z 2021 r., poz. 264). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20210000264/O/M20210264.pdf (in Polish).
• Osman, A. I., Chen, L., Yang, M., Msigwa, G., Farghali, M., Fawzy, S., Rooney, D. W., & Yap, P.-S. (2023). Cost, environmental impact, and resilience of renewable energy under a changing climate: a review. Environmental Chemistry Letters, 21, 741-764. https://doi.org/10.1007/s10311-022-01532-8
• Petruška, I., Litavcová, E., & Chovancová, J. (2022). Impact of Renewable Energy Sources and Nuclear Energy on CO2 Emissions Reductions—The Case of the EU Countries. Energies, 15(24), 9563. https://doi.org/10.3390/en15249563
• Polski alarm smogowy. (2022a). Wymiana kotłów w ramach Programu Czyste Powietrze. https://polskialarmsmogowy.pl/statystyki (in Polish).
• Polski alarm smogowy. (2022b, November 3). Smogowy ranking miast – Polski Alarm Smogowy wskazuje liderów zanieczyszczenia. https://polskialarmsmogowy.pl/2022/11/smogowy-ranking-miast-polski-alarm-smogowy-wskazuje-liderow-zanieczyszczenia// (in Polish).
• Polski alarm smogowy. (2022c, December 15). Popularność poszczególnych źródeł ciepła w ujęciu regionalnym Programu „Czyste Powietrze” od początku programu do końca listopada 2022 roku wg województw. https://polskialarmsmogowy.pl/statystyki (in Polish).
• Radelczuk, H. (2017). Sposoby redukcji emisji CO2 w przemyśle cementowym na przykładzie Cementowni “Chełm” – Cemex Polska. Prace Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych, 10(30), 107-116. (in Polish).
• Rudziński, L. (2022). Pełnomocnik premiera Paweł Mirowski odpowiada na zarzuty NIK: Program „Czyste Powietrze” zrealizowany w 25 proc. https://strefabiznesu.pl/pelnomocnik-premiera-pawel-mirowski-odpowiada-na-zarzuty-nik-program-czyste-powietrze-zrealizowany-w-25-proc/ar/c3-17029695 (in Polish).
• Rzeczpospolita. (2019, July 12). Walka ze smogiem na szczeblu Unii. https://archiwum.rp.pl/artykul/1407524-Walka-ze-smogiem-na-szczeblu-Unii.html (in Polish).
• Soliński, I., Soliński, B., & Solińska, M. (2008). Rola i znaczenie energetyki wiatrowej w sektorze energetyki odnawialnej. Polityka Energetyczna, 11(1), 451-464. (in Polish).
• Sowa, S. (2018). Odnawialne źródła energii jako czynnik wpływający na poprawę efektywności energetycznej. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk, 105, 187-196. https://doi.org/10.24425/124381 (in Polish).
• Sowiński, J. (2014). Koszty energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Przegląd Elektrotechniczny, 90(8), 127-131. https://doi.org/10.12915/pe.2014.08.30. (in Polish).
• Succetti, F., Rosato, A., Araneo, R., Di Lorenzo, G., & Panella, M. (2023). Challenges and Perspectives of Smart Grid Systems in Islands: A Real Case Study. Energies, 16(2), 583. https://doi.org/10.3390/en16020583
• Syrtsova, E., Pyzhev, A., & Zander, E. (2023). Social, Economic, and Environmental Effects of Electricity and Heat Generation in Yenisei Siberia: Is there an Alternative to Coal? Energies, 16(1), 212. https://doi.org/10.3390/en16010212
• Taghizadeh-Hesary, F., & Taghizadeh-Hesary, F. (2020). The Impacts of Air Pollution on Health and Economyin Southeast Asia. Energies, 13(7), 1812. https://doi.org/10.3390/en13071812
• Termo Modernizacja. (2022, September 22). Kolejne zmiany w programie Czyste Powietrze – co nas czeka? https://termomodernizacja.pl/kolejne-zmiany-w-programie-czyste-powietrze-co-nas-czeka/ (in Polish).
• Thomaidis, N. S., & Moukas, A.-I. (2022). Designing Efficient Renewable Energy Portfolios for Optimal Coverage of European Power Demand under Transmission Constraints. Energies, 15(24), 9375. https://doi.org/10.3390/en15249375
• Tomaszewski, K., & Sekściński, A. (2020). Odnawialne źródła energii w Polsce-perspektywa lokalna i regionalna. Rynek Energii, 149(4), 10-19. (in Polish).
• Vandyck, T., Keramidas, K., Kitous, A., Spadaro, J. V., Van Dingenen, R., Holland, M., & Saveyn, B. (2018). Air quality co-benefits for human health and agriculture counterbalance costs to meet Paris Agreement pledges. Nature Communications, 9(1), 4939. https://doi.org/10.1038/s41467-018-06885-9