Między historyzmem a modułem. Powojenna architektura modernistyczna w przestrzeni Kołobrzegu

• Autorzy: Brechelke Adrianna

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.2658-2619.2023.16.4

Warianty tytułu

EN

Between historicism and modularsim. Postwar modernist architecture in the space of Kołobrzeg

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kołobrzeg jest nadmorskim kurortem o niezwykle bogatej i burzliwej historii. Dotknięty zniszczeniami wojennymi utracił znaczną część swojej ilustracji architektonicznej i spójności struktury przestrzennej swój dawny, uzdrowiskowy charakter. Uwarunkowania polityczne i skomplikowana sytuacja tzw. Ziem Odzyskanych opóźniły proces odbudowy miasta. W konsekwencji prace nad zagospodarowaniem zniszczonych kwartałów ruszyły dopiero w latach 60. XX w. wraz z ukierunkowaniem rozwoju Kołobrzegu na ośrodek uzdrowiskowo-wypoczynkowy. Stopniowo wzrastająca ranga miasta oraz międzynarodowe kontakty zaowocowały licznymi realizacjami architektonicznymi o wysokiej jakości, odbiegającymi od stypizowanej architektury modułowej socjalistycznego modernizmu. W artykule przedstawiono unikalne rozwiązania architektoniczne w kontekście kształtowania tkanki miejskiej Kołobrzegu oraz dokonano ich krytycznej analizy.

EN

Kolobrzeg is a seaside resort with an extremely rich and turbulent history. Affected by the destruction of war, it has lost much of its architectural illustration and the coherence of its spatial structure. Its former resort character. Political conditions and the complicated situation of the so-called Recovered Territories delayed the process of rebuilding the city. As a result, work on the development of the destroyed quarters did not begin until the 1960s with the orientation of Kolobrzeg’s development as a spa and resort center. The city’s gradually increasing prominence and international contacts resulted in numerous architectural realizations of high quality, deviating from the stylized modular architecture of socialist modernism. The article presents unique architectural solutions in the context of shaping the urban fabric of Kolobrzeg and critically analyzes them.

Słowa kluczowe

PL

planowanie przestrzenne; Kołobrzeg; historyczna struktura urbanistyczna; powojenny modernizm

EN

urban planning; Kolobrzeg; historical urban structure; post-war modernism

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz
• Rocznik: 2023
• Tom: Z. 16
• Strony: 53--66
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz., rys.

Twórcy

autor

Brechelke Adrianna

• Politechnika Poznańska, Wydział Architektury, Instytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa

• https://orcid.org/0000-0002-3921-6277

Bibliografia

• 1. Bal W., Dawidowski R., Raczyński M., Sietnicki M., Szymski A., 2022a, Architektura polska lat 1945-1960 na obszarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź.
• 2. Bal W., Dawidowski R., Raczyński M., Sietnicki M., Szymski A., 2022b, Architektura polska lat 1961-1975 na obszarze Pomorza Zachodniego, Wydawnictwo Księży Młyn, Łódź.
• 3. Brechelke A., 2022, Powojenne kształtowanie arterii komunikacyjnych w odbudowywanym Kołobrzegu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej”, nr 11, s. 121-134.
• 4. Dziemba R., 2020, Historia Kołobrzegu dla średniozaawansowanych, Wydawnictwo Kamera, Kołobrzeg.
• 5. Kozłowska I., Rek-Lipczyńska A., 2017, Protection of architectural assets of modern culture in the West Pomerania, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation”, nr 49, s. 63-78.
• 6. Kroczyński H., 2020, Jedenaście wieków Kołobrzegu. Zapiski kronikarskie, Wydawnictwo Kamera, Kołobrzeg.
• 7. Marciniak P., 2018, Konteksty i modernizacje. Studia z dziejów architektury i urbanistyki w PRL, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
• 8. Plan miasta około 1880 r. AP Szczecin ZB. Kart., sygn. 521.
• 9. Portyk Zakładu Przyrodoleczniczego nr 1, portyk Sanatorium Mewa V, Wojewódzka Ewidencja Zabytków DZ.K.5135.11.2017.AT z dnia 21 czerwca 2017 r.
• 10. Rybicki H., 1965, Początki życia polskiego w Kołobrzegu, w: Dzieje Kołobrzegu, red. H. Lesiński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• 11. SARP, Dobra kultury współczesnej w Stolicy i zasady ich ochrony w polityce przestrzennej m.st. Warszawy oraz ich realizacja w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, Seminarium z 13 czerwca 2005.
• 12. Sekula B., Orlińska H., 1965, Charakterystyka rozwoju przestrzennego Kołobrzegu (1945-1965), w: Dzieje Kołobrzegu, red. H. Lesiński, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• 13. Uchwała nr 12 w sprawie kontynuowania akcji rozbiórkowych w celu uzyskania cegły rozbiórkowej na pokrycie potrzeb państwowego planu inwestycyjnego obejmującego głównie odbudowę Warszawy.
• 14. Uchwała nr 285 Rady Ministrów z dnia 2 lipca 1959 w sprawie przyjęcia tez dotyczących typizacji w budownictwie. Uchwała nr 450/57 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 13 listopada 1957 r. o odbudowie miasta Kołobrzegu, Uchwała nr 221/58 Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 1958 r. w sprawie kierunków i środków związanych z odbudową Miasta Kołobrzegu.
• 15. Wojskowe Biuro Historyczne, mapa lotnicza N33068-1951-21000-003-8244, N33068-1957-10000-015-3751.
• 16. Załącznik nr 2 do uchwały 450/57 KERM z dnia listopada 1957 r.
• 17. https://fotopolska.eu/Hotel_Strandschloss_Kolobrzeg?map_z=18&f=362758-foto (dostęp: 28.08.2023).
• 18. https://fotopolska.eu/4317,obiekt.html?map_z=18&f=1100005-foto (dostęp: 28.08.2023).
• 19. https://fotopolska.eu/30045,obiekt.html?map_z=18 (dostęp: 28.08.2023).
• 20. https://fotopolska.eu/92361,obiekt.html?map_z=18 (dostęp: 28.08.2023).
• 21. https://fotopolska.eu/4313,obiekt.html?map_z=18 (dostęp: 28.08.2023).
• 22. https://fotopolska.eu/279251,obiekt.html?map_z=18 (dostęp: 28.08.2023).
• 23. [mapster] GOV.pl, https://dane.gov.pl/pl/dataset/2508,gminna-ewidencja-zabytkow-miasta-kolobrzeg (dostęp: 28.08.2023).
• 24. Igrek,http://igrek.amzp.pl/result.php?cmd=pt&locsys=1&uni=723916&box=0.0001&hideempty=on (dostęp: 28.08.2023).
• 25. NAC, https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/10861709 (dostęp: 28.08.2023).
• 26. SJP, https://mapy.gis.kolobrzeg.pl/imapclient/?gpmap=gpPlanyHistoryczne (dostęp: 28.08.2023).