PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
Tytuł artykułu

Tradycja, nowoczesność i pułapki modelowania złóż

Treść / Zawartość
Identyfikatory
Warianty tytułu
EN
Tradition, modernity and deposit modelling problems
Języki publikacji
PL
Abstrakty
PL
„Model złoża” i „modelowanie złóż” – to pojęcia powszechnie stosowane, ale niedookreślone (niejednoznaczne). Często są rozumiane prawie wyłącznie jako stosowanie technik komputerowych do przedstawiania złóż, w szczególności na potrzeby projektowania górniczego. Modelowanie złoża jest tworzeniem jego obrazu, który w przekonaniu twórcy, możliwie najlepiej przedstawia sposób występowania naturalnego nagromadzenia kopaliny i jej właściwości w obszarze między punktami, w których wykonane były obserwacje. Przedstawianie złóż kopalin za pomocą ich „modeli” ma bardzo długą tradycję, sięgającą XVI–XVIII wieku, chociaż ten termin nie był wówczas stosowany. Opracowano wiele metod kartograficznej prezentacji złóż oraz ich zmienności, a prace te traktowano od XIX wieku jako zadanie miernictwa górniczego (markszajderii). Postęp w przedstawianiu ułożenia złoża w przestrzeni za pomocą map izolinii skłonił później do wyodrębnienia metod geometryzacji złóż. W XX wieku zastosowano do opisu parametrów złożowych najpierw proste metody statystyki matematycznej, a następnie metody geostatystyczne. Niektóre z nich nie były jednak szerzej stosowane ze względu na pracochłonność. Zastosowanie techniki komputerowej, automatyzacja szeregu działań, mimo niewątpliwych korzyści, niesie ze sobą niebezpieczeństwo niewłaściwej, sformalizowanej i błędnej interpretacji danych geologicznych. Prawidłowe modelowanie złóż powinno obejmować kolejno sformułowanie modelu pojęciowego (opisowego) i graficznego złoża, zgodnie z zasadami wiedzy geologicznej, następnie wybór odpowiedniego algorytmu opracowania danych i modelowanie komputerowe złoża oraz weryfikację modelu i jego korektę stosownie do posiadanego stanu wiedzy geologicznej. Tworzenie modeli złóż pozostaje zadaniem koncepcyjnym i nie może być w pełni zautomatyzowane.
EN
“Mineral deposit model”, “deposit modelling” are the terms commonly used, although imprecise. This is often identified as the application of computerized methods to the elaboration and presentation of geological infomation, in particular for the mining design. Deposit modelling is the mode of presentation of deposit features, which in the meaning of the authors of such presentation, describes the deposit features between the points of observations as best as possible. Deposit modelling has a long history (XVI-XVII centuries), however such a term was not used. Varied methods of cartographic presentation of deposits and their features were proposed. The progress in the presentation of the deposit in space using isolines maps has led to the separation of methods of deposits geometrisation. Over time, a simple mathematical statistics method was used to describe the deposit parameters, followed by geostatistical methods. Some of them were however not commonly used as too troublesome. The computer based approach to the presentation of geological data has an unquestionable value but is ac- companied by the possibility of inappropriate formalized and erroneous interpretations and a presentation as to whether the basic rules of geological knowledge were neglected. Deposits modeling is a conceptual task and cannot be fully automated.
Twórcy
autor
  • AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków
autor
  • AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków
autor
  • Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Kraków
Bibliografia
  • 1. Agricola, G., De Re Metallica. Libri XII. 1556. Reprint i tłumaczenie: Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra 2000.
  • 2. Borowicz i in. 2014 – Borowicz, A., Duczmal, M., Ślusarczyk, G. i Frankowski, R. 2014. Wykorzystanie Jednolitej Bazy Danych Geologicznych do tworzenia cyfrowego modelu geologicznego złoża węgla brunatnego Złoczew. Górnictwo Odkrywkowe 2–3, s. 111–115.
  • 3. Bukrinskij, W.A. 1985. Geometrija niedr. Niedra, Moskwa.
  • 4. Frankowski, R. i Gądek, A. 2006. Cyfrowy model stratygraficzny i jakościowy złoża węgla brunatnego utworzony przy użyciu oprogramowania górniczego „Minescape” firmy Mincom. Górnictwo Odkrywkowe 1–2, s. 96–102.
  • 5. Gondek, A. 2013 – Modelowanie tektoniki na przykładzie złoża węgla brunatnego „Solntsewskoye”. Górnictwo Odkrywkowe 54, 2, s. 180–190.
  • 6. Każdan, A.B. 1974. Metodiczeskije osnowy razwiedki poleznych iskopajemych. Niedra, Moskwa.
  • 7. Kallistow, P.Ł. 1956. Izmiencziwost orudienienija i płotnost nabludienij pri razwiedkie i oprobowanii. Sowietskaja Geołogija 53.
  • 8. Koch, G.S. i Link, R.F. 1970. Statistical analysis of geological data. J. Willey a. Sons inc. New York.
  • 9. Kokesz, Z. 2010. Sporządzanie map izoliniowych procedura krigingu zwyczajnego – korzyści i ograniczenia. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 79, s. 363–382.
  • 10. Kokesz, Z. i Mucha, J. 1992. Metody geostatystyczne w rozpoznawaniu i dokumentowaniu złóż oraz w ochronie środowiska. Studia i Rozprawy nr 19, Kraków: CPPGSMiE PAN.
  • 11. Krige, D.S. i Ueckermann, H.J. 1963. Value contours and improved regression techniques for ore reserve valuations. Journ. South African inst. Min. Met. 63.
  • 12. Krumbein, W. i Graybill E., 1965. An Introduction To Statistical Models In Geology. New York.
  • 13. Matheron, G. 1962. Traitè de geostatistique. Mem. BRGM nr 14. Paris.
  • 14. McKinstry, H.E. 1957. Mining geology. Prentice Hall, Englewood.
  • 15. Mielimąka, R. 1991. Effect of the observed variability of a topographical surface on the precision of its realization at different densities of recognition points in the network. Proceedings of the Mining and Geodesy Commission Polish Academy of Science-Kraków Sectio. Geodesy 36, s. 91–117.
  • 16. Naworyta, W. 2016. Zastosowanie symulacji geostatystycznej do oceny deficytów rozpoznania złoża. Górnictwo Odkrywkowe 3, s. 21–28.
  • 17. Naworyta, W. 2017. Meandry modelowania złóż – na podstawie doświadczeń i obserwacji. Górnictwo Odkrywkowe 4, s. 4–9.
  • 18. Nemec, V. 1986. The development of space and time models of solid mineral deposits. 19 APCOM, SME Littleton, s. 43–47.
  • 19. Nieć, M. 1985. Model zmienności zawartości metali w gnieździe rudy Zn-Pb w kopalni Bolesław koło Olkusza. Rocznik PTG 53, 4, s. 177–186.
  • 20. Nieć, M. 1990. Komputeryzacja geologiczno-złożowych prac dokumentacyjnych. Zakres i możliwości. Przegląd Geologiczny 38, 7–8, s. 300–302.
  • 21. Nieć, M. red. 2012. Metodyka dokumentowania złóż kopalin stałych. Kraków: Wyd. IGSMiE PAN.
  • 22. Nieć, M. 1990. Geologia kopalniana. Warszawa: Wyd. Geologiczne.
  • 23. Nieć, M. 2016. Wczoraj i dziś dokumentowania geologicznego złóż kopalin i problemy prawa geologicznego i górniczego. Górnictwo Odkrywkowe nr 2, s. 5–11.
  • 24. Nieć i in. 1989 – Nieć, M., Blajda, R., Górecki, J., Kokesz, Z. i Mucha, J. 1989. Modelowanie złóż dla udoskonalenia metodyki rozpoznawania i dokumentowania. Zeszyty Naukowe AGH, Geologia z. 44, s. 67–69.
  • 25. Poborski, J. 1954. Podziemne kartowanie geologiczne. Przegląd Geologiczny nr 6, s. 240–246.
  • 26. Ryżow, P.A. 1956. Rzuty stosowane w geometrii i miernictwie górniczym. Warszawa: Wyd. Geologiczne.
  • 27. Ryżow, P.A. 1964. Geometrija niedr. Moskwa: Niedra.
  • 28. Sermet i in. 2016 – Sermet, E., Musiał, A. i Paszek, M., 2016. Programy komputerowe – błogosławieństwo czy przekleństwo. Problem wizualizacji danych geologicznych. Górnictwo Odkrywkowe nr 2, s. 12–16.
  • 29. Siembab, J., 1972. Geometryzacja złóż [W:] Poradnik górnika t. 1, Katowice: Wyd. „Śląsk”, s. 1274–1297.
  • 30. Sobolewskij, P.K. 1932. Sowremennaja gornaja geometria. Żurnał „SRiN” nr 7.
  • 31. Uszakow, I.N. 1979. Gornaja geometria. Moskwa: Niedra.
  • 32. Trofimow, A.A. 1970. Osnowy marksziejdierskogo dieła i geometryzacji niedr. Moskwa: Niedra.
  • 33. Wijs, H.J. de. 1951. Statistics of ore distribution. Part I – Frequency distribution of assay values. Geologie en Mijnbouw. 30, s. 365–375.
  • 34. Zubrzycki, S. 1957. O szacowaniu parametrów złóż geologicznych. Zastosowania Matematyki III, 2, s. 105–152.
  • 35. Zubrzycki, S. 1962. Uwagi o probabilistycznym opisie złóż osadowych. Zastosowania Matematyki VI, s. 199–208.
Uwagi
Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-5df86353-8a23-413b-9fcb-0187600ba095
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.