Zasady konstruowania kwestionariusza ankiety

• Autorzy: Zagańczyk A.

Warianty tytułu

EN

Principles of Questionnaire Construction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Cel poznawczy sprowadza się do wzbogacenia teorii o wiedzę dotyczącą zasad konstruowania kwestionariusza ankiety i odpowiedzi na pytanie "jakich zasad powinni przestrzegać badacze konstruując kwestionariusz ankiety”. Natomiast celem utylitarnym jest ustalenie niedomagań – wskazanie problemów z jakimi mogą spotkać się badacze podczas budowania kwestionariusza ankiety oraz przedstawienie możliwego wpływu zaniechania stosowania zasad konstrukcji kwestionariusza ankiety na jakość badań. Wprowadzenie: Najważniejszym elementem decydującym o sukcesie badania jest odpowiednie przygotowanie kwestionariusza ankiety. Gdy ankieta jest nudna, męcząca, czy niezrozumiała respondenci są mniej zaangażowani przy jej wypełnianiu. Zdarza się, że aby jak najszybciej skończyć, udzielają przypadkowych odpowiedzi. Zbyt długie kwestionariusze, zła kolejność pytań, brak istotnych pytań, które mogą być potrzebne do pełnego nakreślenia problemu to tylko niektóre z błędów możliwych do popełnienia przy konstruowaniu kwestionariusza ankiety. By części z tych błędów uniknąć należy stosować się do zasad tworzenia kwestionariuszy. Metodologia: W etapie wstępnym dokonana została identyfikacja oraz sprecyzowanie problemu badawczego. Analiza literatury, przykładów ankiet oraz inny zgromadzony materiał badawczy były podstawą doboru metod i technik badawczych. W drugim etapie, który stanowił zasadniczą część realizowanej procedury badawczej, badania prowadzone były z wykorzystaniem niżej wymienionych metod, technik i narzędzi badawczych. Analiza stosowana była głównie w badaniach dokumentów oraz literatury. Objęto nią opracowania naukowo-badawcze i dydaktyczne, przykładowe kwestionariusze ankiet. Syntezą objęte zostały przede wszystkim wyniki badań z obserwacji pośredniej i uczestniczącej. Na wszystkich etapach prac badawczych, których istotą była identyfikacja cech wspólnych, podobieństw oraz różnic poszczególnych zagadnień badawczych, zwłaszcza w zakresie porównania przykładów błędnych kwestionariuszy ankiet ze wzorcowymi stosowano porównanie. Do ujawniania cech i powiązań, możliwości ich łączenia, stosownie do przyjętych kryteriów oraz formułowania na ich podstawie uniwersalnych założeń zastosowano uogólnienie. Metoda wnioskowania w drodze analogii posłużyła do formułowania wniosków i propozycji w przypadkach występowania podobieństw wybranych elementów. Metody indukcji i dedukcji, umożliwiły generowanie nowych twierdzeń i wniosków. Końcowy trzeci etap prac badawczych polegał na zebraniu wyników przeprowadzonych badań w całość, dokonaniu ich logicznego uogólnienia oraz systematyzacji. Wnioski: W artykule zaprezentowano zestaw zasad, których należy przestrzegać przy budowaniu kwestionariusza ankiety ze szczególnym uwzględnieniem błędów, jakie można popełnić przy jego konstrukcji. Zwrócono również uwagę na znaczenie najczęściej popełnianych błędów w ankietach w odniesieniu do jakości i rzetelności całego procesu badawczego.

EN

Purpose: The cognitive goal of this article is to enrich the knowledge of the principles for constructing survey questionnaires and answer the question “what principles should researchers obey while constructing a questionnaire”. The utilitarian goal consists in the indication of errors and problems that researchers may face while creating a questionnaire as well as presentation of the possible effects of failing to obey the principles of questionnaire design in relation to the quality of research. Introduction: Appropriate preparation of a questionnaire is the most important factor which determines the success of the study. Some examples of the mistakes that can be made by a questionnaire designer are: too long questionnaires, wrong order of the questions and the lack of significant questions that may be needed to outline the problem comprehensively. If a survey is boring, tedious or confusing the respondents are less engaged in fulfilling it. Sometimes, in order to complete it faster, they give random answers. To avoid these errors the researchers should follow the principles of designing questionnaires. Methodology: At the initial stage, the research problem was identified and clarified. An analysis of literature, examples of surveys and other research materials formed the basis for the selection of research methods and techniques. In the main part of the executive research procedure, the research was conducted using the following research methods, techniques and tools. The analysis has been applied mainly in the research of documents and literature. It covered scientific, research and didactic works and sample questionnaires. The results from indirect and participatory observations were mainly synthesised. At all stages of the research which aim was to identify common denominators, similarities and differences between research topics, especially in the comparison of erroneous questionnaires and a model ones, a comparison was used. To reveal the characteristics and relationships, the possibility of combining them according to adopted criteria and formulation on that basis universal principles, the authors applied generalization. The method of inference by analogy was used to formulate conclusions and proposals in cases where the similarities between selected items were noticeable. The methods of induction and deduction helped to generate new assertions and conclusions. The final, third stage of the research, consisted in gathering research results together, making of them a logical generalization and systematization. Conclusions: The article presents a set of principles to be followed in the construction of a questionnaire, with a particular focus on errors that can be made during its design. The authors of this article also drew attention to the most common mistakes in questionnaire and their impact on the quality and reliability of the whole research process.

Słowa kluczowe

PL

kwestionariusz ankiety; zasady budowy kwestionariusza; błędy ankiet; struktura kwestionariusza ankiety; respondent

EN

questionnaire; principles of questionnaire construction; survey errors; structure of questionnaire; respondent

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 1
• Strony: 37--43
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz.

Twórcy

autor

Zagańczyk A.

• Akademia Obrony Narodowej; Aleja gen. Antoniego Chruściela „Montera” 103, 00-910 Warszawa

Bibliografia

• 1. Maszke A. W., Metody i techniki badań pedagogicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008.
• 2. Gruszczyński L. A., Kwestionariusze w socjologii. Budowa narzędzi do badań surveyowych., Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
• 3. Sołoma L., Metody i techniki badań socjologicznych, UWM Olsztyn, 2005.
• 4. Lutyńska K., Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzanie narzędzia badawczego, Ossolineum, Wrocław, 1984.
• 5. Wejland A. P., Czy rozumiemy się z respondentami? Elementarne zastosowania psycholingwistyki w badaniach socjologicznych. W: Szkice metodologiczne, pod red. K. Lutyńskiej. Warszawa — Łódź 1981.
• 6. Apanowicz J., Metodologia ogólna, Gdynia 2002.
• 7. Koniarek J., Reguły poprawnego formułowania pytań kwestionariuszowych, Wrocław 1983.
• 8. Lutyńska K., Wejland A. P. (red.), Wywiad kwestionariuszowy. Analizy teoretyczne i badania empiryczne, Wrocław 1983.