Działalność geologiczna Polaków w zaborze pruskim w drugiej połowie XIX w. na przykładzie Brunona Józefa Szafarkiewicza (1821-1892)

• Autorzy: Skoczylas Janusz

Warianty tytułu

EN

Geological activity of Poles in the Prussian partition in the second half of the 19th century as exemplified by the life of Brunon Józef Szafarkiewicz (1821-1892)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

By presenting Dr B.J. Szafarkiewicz, a well-known scientist of the second half of the 19th century, the present author set himself the goal of dealing with the view that Poles were not interested in natural sciences, and geological in particular, in the Grand Duchy of Poznań at that time. It was not allowed in the Prussian partition to found a university. Thus, there were no institutional and economic conditions for the development of geology. Only the establishment of the PTPN (Poznań Society of Friends of Learning) created a substitute for a scientific centre that also included mineralogical, palaeontological and geological sciences. However, except for R. May, no one had a geological background. Prominent representatives of other professions, suchas B.J. Szafarkiewicz and F. Chłapowski, and earth science enthusiasts tried to bring the benefits of studying and practicing geology to the society of Greater Poland. While F. Chłapowski is known and appreciated today, the memory of the pioneering, geological activity of B.J. Szafarkiewicz is becoming increasingly blurred.

Słowa kluczowe

PL

Szafarkiewicz; historia geologii; historia nauk przyrodniczych

EN

Szafarkiewicz; history of geology; history of natural sciences

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Przegląd Geologiczny
• Rocznik: 2021
• Tom: Vol. 69, nr 1
• Strony: 55--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 pz., fot., rys.

Twórcy

autor

Skoczylas Janusz

• Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Bogumiła Krygowskiego 12, 60-680 Poznań

Bibliografia

• 1. CHŁAPOWSKI F. 1892 - Wspomnienie poświęcone śp. Brunona Józefa Szafarkiewicza. Roczniki PTPN, 19: 637-647.
• 2. DANYSZ-FLESZAROWA R., MAROSZ J. 1971 - Nauki geologiczne na Zjazdach Lekarzy i Przyrodników w latach 1869-1937. Pr. Muz. Ziemi, 18 (1): 349-37.
• 3. DZIĘCZKOWSKI A. 1983 - Szafarkiewicz Brunon, Józef. Wielkopolski słownik biograficzny. PWN, Warszawa-Poznań: 724-725.
• 4. JAKÓBCZYK W. 1985 - Towarzystwo Naukowej Pomocy w Wielkopolsce. Wyd. Poznańskie.
• 5. JANKOWIAK S. 1985 - Kasyno Gostyńskie. 1835-1846. Gostyńskie Towarzystwo Kulturalne i Muzeum w Gostyniu, Poznań.
• 6. LABUDA G. (red.) 1973 - Nauka w Wielkopolsce. Wyd. Poznańskie.
• 7. MICHALSKI J. 1977 - Zabór pruski w latach 1831-1862. [W:] Suchodolski B. (red.), Historia nauki polskiej, t. III, 1795-1862. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
• 8. SKOCZYLAS J. 1985 - Rozwój poznania budowy geologicznej Polski w latach 1918-1939. Badania geologiczne, ich organizacja i związane z nimi problemy ochrony przyrody nieożywionej. Monografie z Dziejów Nauki i Techniki, t. 133. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• 9. SKOCZYLAS J. 2009 - Dzieje wielkopolskich kolekcji geologicznych. Prz. Geol., 57 (7): 572-575.
• 10. SKOCZYLAS J. 2011 - Dzieje badań geologicznych w Wielkopolsce do roku 1939. Wyd. UAM, Poznań.
• 11. SKOCZYLAS J. 2012 - Początki geologii. [W:] Marciniak M. (red.), Dzieje nauk geograficznych i geologicznych na Uniwersytecie w Poznaniu, t. 1. Wyd. PTPN, Poznań: 46-64.
• 12. SKOCZYLAS J. 2016 - Wpływ Ziemiorodztwa Karpatow Stanisława Staszica na podręczniki Jana Chrzciciela Mottego. Zesz. Staszicowskie, 10: 37-47.
• 13. SKOCZYLAS J. 2018 - O początkach terminu geologia. Prz. Geol., 66 (2): 102-106.
• 14. WOJTKOWSKI A. 1928 - Historia Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu. Roczniki PTPN, 50.
• 15. WYKŁADY prof. Szafarkiewicza o stosunkach geologicznych W. Ks. Poznańskiego na posiedzeniach wydziału przyrodników Towarzystwa przyjaciół nauk. Dziennik Poznański z 28.11.1883 r., vol. 25 nr 271: 3.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).