Czynniki synergistyczne i antagonistyczne różnych odpadów stosowanych w procesach rekultywacji odpadów górnictwa węgla kamiennego

• Autorzy: Strzyszcz Z.

Warianty tytułu

EN

Synergistic and antagonistic factors of different waste material applying in processes of coal mining wastes reclamation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W województwie śląskim (katowickim) wśród odpadów przemysłowych zdecydowanie przeważają odpady górnicze. Mniej jest odpadów energetycznych, hutnictwa żelaza i metali kolorowych, a także odpadów górniczych i poflotacyjnych związanych z wydobyciem rud cynku i ołowiu oraz żelaza. Przeważająca część odpadów lokowana jest na składowiskach, przy czym każda branża dąży do posiadania własnych składowisk niezależnie od tego, jak uciążliwe dla środowiska są deponowane odpady. Prawie wcale nie rozważano możliwości wykorzystania odpadów jednej branży do rekultywacji składowisk innych branż, np. popiołów elektrownianych do rekultywacji odpadów górniczych, ani też użycia tych ostatnich do przeciwdziałania erozji wietrznej tych pierwszych. To samo można powiedzieć o wykorzystaniu odpadów górniczych do rekultywacji odpadów hutnictwa żelaza i stali oraz odpadów poflotacyjnych związanych z kopalnictwem i przetwórstwem rud cynku i ołowiu. Nie bierze się pod uwagę faktu, że wiele odpadów pochodzenia przemysłowego stanowi zagrożenie, gdy zgromadzone są w dużej ilości na małej powierzchni. Natomiast wiele z nich w małej ilości można traktować jako nawóz lub substancje ulepszające właściwości fizykochemiczne gleb lub rekultywowanych odpadów. Do czynników synergistycznych zaliczyć należy skład granulometryczny, alkaliczność, właściwości buforowe małe zasolenie, zawartość składników pokarmowych (NPK), w tym formy azotu. Czynniki synergistyczne mogą wpłynąć na skrócenie cyklu rekultywacji, poprawić retencję wodną oraz zapobiegać erozji utworzonych składowisk odpadów górniczych, zmniejszyć zapotrzebowanie na tereny przeznaczone pod nowe składowiska. Czynniki antagonistyczne to zawartość różnych form siarki i ich podatność na wietrzenie, hydrofobowość - zwłaszcza odpadów bogatych w substancje organiczne - zagrożenie termiczne składowisk, zawartość różnych form metali ciężkich.

EN

In Silesian province (Katowice province) mining wastes outnumber total waste material produced there. There are less of metallurgical, power industry wastes, and also mining or flotation wastes connected with lead, zinc and iron ores processing. Overwhelming part of wastes is located on heaps. Usually it was not consider the possibilities of using the waste material produced by one branch of industry for reclamation the wastes produced by another one (for example use the power plant ashes for reclamation the mining wastes, or also use the mining wastes to prevent the windy erosion of fly ashes). The same situation is in case of using the mining wastes to reclaim metallurgical wastes and Zn-Pb flotation wastes. Is not taken into consideration, that many waste materials of industrial origin are ecologically hazardous, especially when they are concentrated in large quantities on a small area. However, many of them, but in small quantities could be used as a fertilizer or substance improving the physico-chemical properties of soils or reclaimed wastes. Such factors like granulometric composition, alkalinity, buffer-properties, low salinity, considerable high nutrient content, including nitrogen forms can be consider as synergistic. The synergistic factors can influence on shortening of the reclamation cycle and on the improvement in water retention. They can also prevent erosion of formed mining waste heaps and decrease the demand for grounds designed for new waste heaps. Antagonistic factors are following: content of different sulphur forms and their susceptibility to weathering, the water repellence, especially in case of wastes rich in organic matter. The others antagonistic factors are thermal hazard of heaps and heavy metal contents.

Słowa kluczowe

PL

odpady górnicze; składowiska; rekultywacja

EN

mining wastes; waste heaps; land reclamation

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN ; Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN
• Czasopismo: Gospodarka Surowcami Mineralnymi
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 19, z. sp.
• Strony: 51--73
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., tab.

Twórcy

autor

Strzyszcz Z.

• Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk, Zabrze

Bibliografia

• [1] Aldag R., Strzyszcz Z. 1980 - Inorganic and Organic Nitrogen Compounds in Carbonaceous Phyllosilicates on Spoils with Regard to Forest Reclamation, Reclamation Rev. 3, 2, s. 69-73.
• [2] Boroń M. Kondek S., 1995 - Metody rekultywacji zwałowiska odpadów pogórniczych z kopalni „Janina" Wiadomości Górnicze 6, Katowice, s. 259-263.
• [3] Bzowski Z. 1993 - Kryteria oceny skal karbońskich GZW dla potrzeb rekultywacji biologicznej zwałowisk, Praca doktorska IPIŚ PAN, Zabrze.
• [4] Cebulak G. Dembowski Z., 1964 - Charakterystyka petrograficzna i problemy sedymentologiczne karbonu produktywnego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Materiały na XXXVII Zjazd PTG, cz. 1, Katowice.
• [5] Chmura K. 1970 - Własności fizykochemiczne skał niektórych polskich zagłębi górniczych, Wyd. 1. Katów Wyd. Śląsk.
• [6] Dembowski Z., 1972 - Ogólne dane o Górnośląskim Zagłębiu Węglowym, Karbon Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Inst. Geol., LXI, s. 9-16.
• [7] Dembowski Z., 1972 - Krakowska seria piaskowcowa Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, Karbon Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Pr. Inst. Geol. LXI, s. 509-531.
• [8] Erlauterungen zur Verordnung von 9 Juni 1986 Über Schadstoffe im Bódcn (VSBo). Bundesamt für Umweltschutz, Bem 1987.
• [9] Góra E., 1986 - Wpływy popiołów z węgla kamiennego na plonowanie roślin. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej. Rozprawa Habilitacyjna nr 101, Kraków.
• [10] Hermann J., 1989 - Uwalnianie się boru z krzemianowych popiołów lotnych po wniesieniu ich do gleby. Prace Komisji Naukowych Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego nr 113, Warszawa.
• [11] Kuhl J., 1955 - Petrograficzna klasyfikacja skał towarzyszących pokładom węgla w zagłębiu Górnego Śląska. Pr. GIG, ser. A., Wyd. 1. Katowice, Wyd. Górniczo-Hutnicze.
• [12] Łączny J., 1983 - Model emisji zanieczyszczeń ze zwałowisk odpadów energetycznych do wód podziemnych. IKŚ. Warszawa.
• [13] Maciak F., Liwski S., Biernacka E., 1974 - Właściwości fizyko-chemiczne i biochemiczne utworów ze zwałowisk popiołu po węglu brunatnym i kamiennym. Rocz. Glebozn. 25/3.
• [14] Ochrona Środowiska 1993. Katowice, WUS, 1993.
• [15] Siuta J., 1995 - Gleba - diagnozowanie stanu i zagrożenia. Wyd. 1. Warszawa, IOŚ.
• [16] Stan środowiska w województwie śląskim w 2001 roku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Katowice 2002.
• [17] Strzyszcz Z., 1978 - Chemiczne przemiany utworów karbońskich w aspekcie biologicznej rekultywacji i zagospodarowania centralnych zwałowisk. Pr. i Stud. IPIŚ PAN 19, Zabrze.
• [18] Strzyszcz Z., 1980 - Właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne odpadów poflotacyjnych md cynku i ołowiu w aspekcie ich biologicznej rekultywacji. Arch. Ochr. Śród. 3-4, s. 19-50.
• [19] Strzyszcz Z., 1982 - Erfahrung, Móglichkeiten und Anwendung kunstlicher Diingung auf Halden des Stcinkohlenbergbaues in Oberschlesicn. Symposium „Recultivation and integration of wastc tips of the mining industry in the landscape”, SVR, Essen.
• [20] Strzyszcz Z., 1985 - Verwitterungsprozesse und Verwitterungsprognostik in Bergbau - Halden fur die Rekultivierung. Mitteilungen der DBG, 43, s. 897-901.
• [21] Strzyszcz Z., 1989 - Ocena przydatności odpadów górniczych GZW do rekultywacji biol. Arch. Ochr. Śród. 1-2, s. 91-124.
• [22] Strzyszcz Z., 1995 - Bezglebowa metoda rekultywacji biologicznej zwałowisk odpadów górnictwa węgla kamiennego. Wiadomości Górnicze 6, s. 253-258.
• [23] Strzyszcz Z., Harabin Z., Klein T., 1974 - Der Einfluss der Stick Stoff-Formen aus das Wachstum und die Entwicklung mancher Baumarten auf Stcinkohlenhalden. Mater. Internationale Fachtagung: Halden im Ruhrgebiet und ihre Integrierung in die Landschaft, Essen, SVR, Essen.
• [24] Strzyszcz Z., Harabin Z., 1976 - Wytyczne leśnego oraz zadrzewionego zagospodarowania zwałowisk towarzyszących górnictwu węgla kamiennego. Naczelny Zarząd Lasów Państwowych, IPIŚ PAN, Warszawa.
• [25] Strzyszcz Z., Heinkele T., 2002 - Ecological Aspects of Remediated Post-mining Areas after Zinc and Lead Exploitation in Southern Poland. Archiwum Ochrony Środowiska, 28/3, s. 113-120.
• [26] Twardowska I., 1981 - Mechanizm i dynamika ługowania odpadów karbońskich na zwałowiskach. Pr. i Stud. IPIŚ PAN 25.
• [27] Wiggering H., Kerth M., 1991 - Bergehalden des Steinkohlenbergbaus. Beanspruchung und Veränderung eines industriellen Ballungsraumes. Vieweg.