Ochrona dziedzictwa urbanistyki i architektury Nowej Huty z lat 1949–1959

• Autorzy: Komorowski W.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK49CONSERVATION

Warianty tytułu

EN

Heritage conservation for urban planning and architecture of Nowa Huta of the years 1949–1959

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Autor omawia problemy związane z ochroną dziedzictwa epoki socrealizmu i pierwszych etapów modernizmu w Nowej Hucie. Późniejsze zmiany miały charakter negatywny. Zacierały wartość dzieła, nie dodając walorów współbrzmiących harmonijnie z dziedzictwem. Wynikało to zarówno z ignorancji i braku wiedzy, jak i z działań podejmowanych dla „uwspółcześnienia” niechcianego spadku po negatywnie ocenianej epoce historycznej. W 2004 r. inwestycje powodujące dewastację pejzażu kulturowego zostały wstrzymane, nadal jednak trwa proces naturalnej destrukcji, także wskutek zaniedbań, jak w przypadku istotnego składnika przestrzeni miejskiej, jakim jest zieleń. Układ urbanistyczny Nowej Huty to dzieło zamknięte, choć nieskończone – kreacja, która nie powinna być dopełniana, gdyż w zachowanej postaci stanowi świadectwo minionej epoki, rządzącej się innymi niż dziś zasadami. Niezależnie od oceny estetycznej (niekiedy także etycznej) winna być szanowana jako wartość historyczna. To samo odnosi się do architektury.

EN

The author discusses issues related to protection of the era of socialist realism and early stages of modernism in Nowa Huta. Subsequent changes thereof have had a negative character. They obliterated the value of the work, without adding qualities of consonant harmony with the heritage. This resulted both from ignorance and lack of knowledge, as well as actions taken to “modernize” unwanted legacy of the negatively evaluated historical period. In 2004 development projects causing devastation of the cultural landscape were suspended, but the process of natural destruction still persists, also due to negligence, as was the case of an essential component of the urban space, which is green areas. The urban layout of Nowa Huta is a complete work, though not finished – a creation, which should not be complemented since in its preserved form it bears testimony to a bygone era, ruled by principles different than today. Regardless of aesthetic evaluation (sometimes also the ethical one) what must be respected is historical value. The same applies to the architecture.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kulturowe; socrealizm; modernizm; urbanistyka; architektura

EN

cultural heritage; socialist realism; modernism; urban planning; architecture

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 49
• Strony: 153--162
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Komorowski W.

• Muzeum Narodowe w Krakowie

Bibliografia

• [1] Beiersdorf Z., Komorowski W. Nowa Huta lat pięćdziesiątych. Dziedzictwo – zagrożenia i perspektywy. in: Zabytki drugiej połowy XX wieku – waloryzacja, ochrona, konserwacja. Szmygin B., Haspel J. (ed.), Warszawa–Berlin, 2010, 17–28.
• [2] Juchnowicz S. Nowa Huta – z doświadczeń warsztatu projektowego. In: Nowa Huta, architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty. Kraków, 2006, 25–34.
• [3] Komorowski W. Nowa Huta – zabytek socrealizmu. Krakowska Teka Konserwatorska 2000;1: 63–84.
• [4] Komorowski W. Urbanistyka i architektura Nowej Huty 1949–1959. Rocznik Krakowski 2005;71: 189–214.
• [5] Komorowski W. Urbanistyka Nowej Huty – problem konserwatorski. Beiträge zur Denkmalpfl ege in Berlin 2012;38:172–180.
• [6] Lorek A. Koncepcja przestrzenna Nowej Huty w kontekście teorii i praktyki urbanistycznej socrealizmu. Rola Krakowa w Dziejach Narodu 1999;18: 121–135.
• [7] Rojkowska-Tasak H., Ciepiela W. Zabytkowe centrum Nowej Huty – ochrona a modernizacja. Beiträge zur Denkmalpfl ege in Berlin 2012;38: 181–187.
• [8] Rojkowska-Tasak H., Hiżycka J. Odnawianie zabytkowych elewacji na obszarach ochrony konserwatorskiej w Krakowie. In: Kolorystyka zabytkowych elewacji od średniowiecza do współczesności. Historia i konserwacja. Warszawa, 2010, 371–385.
• [9] Sibila L.J. Nowa Huta – architektura i twórcy miasta idealnego. In: Nowa Huta, architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty. Kraków, 2006, 35–50.
• [10] Sibila L.J. Historia wnętrz i ich twórcy w latach 1949– 1959 In: Nowohucki design. Kraków, 2007, 11–21.
• [11] Skoczek A. Uwagi o konkursie na plac Ratuszowy w Nowej Hucie. Architektura 1966;3:119–124.