Szczątki nosorożca (Stephanorhinus sp.) oraz daniela (Dama dama) odkryte w osadach kopalnego jeziora eemskiego na Równinie Gorzowskiej

Badura, J.; Ciszek, D.; Kotowski, A.; Przybylski, B.; Ratajczak, U.; Stefaniak, K.; Urbański, K.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Szczątki nosorożca (Stephanorhinus sp.) oraz daniela (Dama dama) odkryte w osadach kopalnego jeziora eemskiego na Równinie Gorzowskiej

Autorzy

Badura J. , Ciszek D. , Kotowski A. , Przybylski B. , Ratajczak U. , Stefaniak K. , Urbański K.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Remains of rhinoceros (Stephanorhinus sp.) and fallowdeer (Dama dama) discovered in Eemian lake sediments in the Gorzów Plain (NW Poland).

Języki publikacji

Abstrakty

Erthwork during rebuilding of the S3 route in Gorzów Wielkopolski exposed sediments of a palaeolake. The thickness of the sediment complex reaches 11 m. Two gyttja layers are separated by peats and fluvial sands and muds. The sequence reflects a multiphase development of the lake. Lacustrine sediments overlie Odranian (Saalian) (MOIS 6) glaciofluvial deposits and are covered by Vistulian glacial sediments (MOIS 2). At present, the stratigraphic position of the palaeolake is dated to the Eemian (MOIS 5e), with a probable continuation of the deposition into the early Vistulian (MOIS 5d-4). Rhinoceros bones (more than 100 pieces), including a skull with 24 well-preserved teeth, were discovered in the lower part of the palaeolake sediments. The preliminary expertise report, based mainly on the teeth analysis, allows assigning the rhinoceros remains into the genus Stephanorhinus. The finding of so many pieces of the skeleton of Stephanorhinus sp. in situ is unique on the scale of European scale. Apart from the rhinoceros remains, a single metacarpal bone of fallow deer (Dama dama) was found in the site. This is the first record of extant fallow deer in the Pleistocene of Poland. The palaeolake sediments were sampled and multidisciplinary research is planned to reconstruct the history of the development of this basin. The relationship between the rhinoceros andfallow deer remains with the palaeoenvironment will make it possible to ascertain the conditions in which those animals lived at higher latitudes during the Eemian Interglacial.

Słowa kluczowe

nosorożec fauna plejstoceńska zlodowacenie eemskie Gorzów Wielkopolski NW Polska

Rhinocerotidae Pleistocene fauna Eemian Interglacial Gorzów Wielkopolski NW Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2017

Tom

Vol. 65, nr 4

Strony

219--226

Opis fizyczny

Bibliogr. 40 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Badura J.

janusz.badura@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, 53-122 Wrocław, al. Jaworowa 19

autor

Ciszek D.

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, 53-122 Wrocław, al. Jaworowa 19

autor

Kotowski A.

adamkotowski123@gmail.com

Zakład Paleozoologii, Instytut Biologii Środowiskowej, Uniwersytet Wrocławski, 50-335 Wrocław, ul. Sienkiewicza 21

autor

Przybylski B.

boguslaw.przybylski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, 53-122 Wrocław, al. Jaworowa 19

autor

Ratajczak U.

urszula.ratajczak@uwr.edu.pl

Zakład Paleozoologii, Instytut Biologii Środowiskowej, Uniwersytet Wrocławski, 50-335 Wrocław, ul. Sienkiewicza 21

autor

Stefaniak K.

stefaniak@uwr.edu.pl

Zakład Paleozoologii, Instytut Biologii Środowiskowej, Uniwersytet Wrocławski, 50-335 Wrocław, ul. Sienkiewicza 21

autor

Urbański K.

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, 53-122 Wrocław, al. Jaworowa 19

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ W.P. 2008 - Fauna mięczaków z osadów interglacjału eemskiego w Pile. Pr. Kom. Paleogeografii Czwartorzędu PAU, 6: 49-57.
2. ALEXANDROWICZ S.W. & ALEKSANDROWICZ P. 2005 - Zespoły mięczaków w jeziornych osadach interglacjału eemskiego w Polsce. Pr. Kom. Paleogeografii Czwartorzędu PAU, 3: 81-90.
3. BILIA E.M.E. 2011 - Occurences of Stephanorhinus kirchbergensis (Jäger, 1839) (Mammalia, Rhinocerotidae) in Eurasia - an account. Acta Paleont. Romaniae, 7: 17-40.
4. BILIA E.M.E. & PETRONIO C. 2009 - Selected records of Stephanorhinus kirchbergensis (Jäger, 1839) (Mammalia, Rhinocerotidae) in Italy. Boll. Soc. Paleont. Italiana, 48 (1): 21-32.
5. BORSUK-BIAŁYNICKA M. 1973 - Studies on the Pleistocene rhinoceros Coelodonta antiquitatis (Blumenbach). Palaeont. Pol., 29: 1-95.
6. BROSE F., LUCKERT J., MULLER H., SCHULZ R., STRAHL J. & THIEKE H.U. 2006 - Das Eem von Vevais ein bedeutendes Geotop in Ostbrandenburg [The Eemian of Vevais - an important geotope of the Eastern Brandenburg area]. Brandenburg. Geowiss. Beit., 13 (1/2): 155-164.
7. BRUJ M. & ROMAN M. 2007 - Zasięg pojezierza z interglacjału eemskiego w Polsce a pozycja stratygraficzna lądolodów zlodowaceń środkowopolskich. Biul. Państw. Inst. Geol., 425: 27-34.
8. CZYŻEWSKA T. 1962 - Uzębienie górnej szczęki Dicerorhinus mercki (Jäger) ze Szczęśliwic koło Warszawy. Acta Palaeont. Pol., 7 (1/2): 223-234.
9. DOBOSZ T., BADURA J., BARTCZAK E. & PRZYBYLSKI B. 2008 - Profil osadów czwartorzędowych w otworze Piła 2. Pr. Kom. Paleogeografii Czwartorzędu PAU, 6: 29-39.
10. EISSMANN L. 2002 - Quaternary geology of eastern Germany (Saxony, Saxon-Anhalt, South Brandenburg, Thuringia), type area of the Elsterian and Saalian Stages in Europe. Quater. Sci. Rev., 21: 1275-1346.
11. GUÉRIN C. 1980 - Les Rhinoceros (Mammalia, Perissodactyla) du Miocene terminal au Pléistocnee supérieur en Europe Occidentale. Comparison avec le especes actuelles. Documents des Laboratoires de Geologie, Departement des Sciences de la Terre, Lyon, 79 (2): 423-783.
12. GUÉRIN C. 1996 - Ordre des Périssodactyles. [W:] Guérin C., Patou-Mathis M. (red.), Les grands mammiefres plio-pléistoecnes d’Europe. Paris, éditions Masson, collection „Préhistoire”: 105-131.
13. GURICH G. 1908 - Der Scheckenmergel von Ingramsdorf und andere Quartärfunde in Schlesien. Jahrb. Konig. Preuss. Geol. Landesanst., 26: 43-57.
14. HERMSDORF N. & STRAHL J. 2008 - Karte der Eem-Vorkommen des Landes Brandenburg [Eemian deposits in the Brandenburg area]. Brandenburg. Geowiss. Beit., 15 (1/2): 23-55.
15. JAKUBOWSKI G. 1996 - Forest elephant Palaeoloxodon antiquus (Falconer & Cautley, 1847) from Poland. Pr. Muz. Ziemi, 43: 85-109.
16. KOWALSKI K. 1959 - Katalog ssaków plejstocenu Polski. PWN. Warszawa-Wrocław, s. 247.
17. KOZARSKI S., NOWACZYK B. & TOBOLSKI K. 1980 - Wstępne wyniki badań osadów stanowiska interstadiału Brarup w Starym Kurowie koło Drezdenka. Prz. Geol., 28 (4): 210-214.
18. KUSZELL T. 1997 - Palinostratygrafia osadów interglacjału eemskiego i wczesnego vistulianu w południowej Wielkopolsce i na Dolnym Śląsku. Pr. Geol.-Min., 60: 1-68.
19. KUSZELL T. & MALKIEWICZ M. 1999 - Palynological profiles of the Eemian and Early Vistulian in south-western Poland. Acta Palaeobot. Suppl.,2: 487-490.
20. LACOMBAT F. 2009 - Biochronologie et grands mammiefres au Pléistocene moyen et supérieur en Europe occidentale: l’apport des Rhinocerotidae (genre Stephanorhinus). Quaternaire, 20 (4): 429-435.
21. LOOSE H. 1975 - Pleistocene Rhinocerotidae of W Europe with reference to the recent two-horned species of Africa and S.E. Asia. Scripta Geologica, 33: 1-59.
22. MADE J. VAN DER 2010 - The rhinos from the Middle Pleistocene of Neumark Nord (Saxony-Anhalt). Veroffentlichung. Landesamt. Archeologie, 62: 432-527.
23. MIROSŁAW-GRABOWSKA J. 2008 - Reconstruction of lake evolution at Rzecino (NW Poland) during the Eemian Interglacial and Early Vistulian on the basis of stable isotope analysis. Annual Report Pol. Acad. Sci.: 90-92.
24. NISKA M. & MIROSŁAW-GRABOWSKA J. 2015 - Eemian environmental changes recorded in lake deposits from Rzecino (NW Poland): Cladocera, isotopic and selected geochemical data. J. Paleolimnol., 53: 89-105.
25. NORYŚKIEWICZ B. 1978 - Interglacjał eemski w Nakle nad Notecią. Acta Palaeobot., 19 (1): 67-112.
26. PFEIFFER TH. 1998 - Die fossileien Damhirsche on Neumark-Nord (Sachsen-Anhalt) -D. damageiselana n.ssp. Eiszeitalt. Ggw., 48: 72-86.
27. PIETRZYKOWSKI P. 2011 - Eemskie gytie i kreda jeziorna z Warszawy jako przykład „mocnych” gruntów organicznych. Biul. Państw. Inst. Geol., 446: 385-396.
28. PIOTROWSKI A. & SOCHAN A. 2008 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000, ark. Gorzów Wielkopolski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
29. PIOTROWSKI A. & SOCHAN A. 2009 - Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000, ark. Gorzów Wielkopolski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
30. PIOTROWSKI A., KRUPIŃSKI K. & KRZYMIŃSKA J. 2010 - Osady organiczne interglacjału eemskiego w Racławiu koło Gorzowa Wielkopolskiego. [W:] Karnkowski P., Piotrowski A. (red.), Budowa geologiczna, geologia naftowa, wody geotermalne i ochrona środowiska bloku Gorzowa - Pojezierza Myśliborskiego. 80 Zjazd Naukowy Pol. Tow. Geol., Szczecin 11-14 września 2010 r.: 37-41.
31. SKOMPSKI S. 1980 - Nowe stanowiska mięczaków z osadów interglacjalnych w zachodniej Polsce. Biul. Inst. Geol., 322: 5-29.
32. STARK P., FIRBAS F. & OVERBECK F. 1932 - Die Vegetationsentwic-klung des Interglazials von Rinnersdorf in der ostlichen Mark Brandenburg. Abh. Nat. Ver. Bremen, 28: 105-130.
33. STEFANIAK K. 2015 - Neogene and Quaternary Cervidae from Poland. Inst. Systemat. Evol.. Animals Pol. Acad. Sci., Kraków: s. 204.
34. STRASZEWSKA K. & STUPNICKAE. 1979 - Sites of the Quaternary lacustrine and peaty deposits in Poland. Bull. Acad. Pol. Sci., 27 ( 3/4): 169-177.
35. SZTROMWASSER G., URBAŃSKI K., HORBOWYK. & RÓŻAŃSKI P. 2007-Dokumentowanie profili geologicznych wzdłuż liniowych inwestycji infrastrukturalnych w Polsce, cz. 2 Obwodnice miejscowości województwa lubuskiego (maszynopis). Nar. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
36. ŚRODOŃ A. 1954-Interglacjalny torf ze Śmielinakoło Nakłana Pomorzu (opracowanie botaniczne). Z badań czwartorzędu w Polsce. Biul. Inst. Geol., 5 (69): 153-156.
37. URBAŃSKI K. & WINTER H. 2005 - Stanowisko interglacjału eemskiego w Radówku (Pojezierze Łagowskie, zachodnia Polska) i jego implikacje dla litostratygrafii glin zwałowych. Prz. Geol., 53 (5): 418-424.
38. Von KOENIGSWALD W. 2007 - Mammalian faunas from the Eemian. [W:] Sirocko F., Claussen M., Sanchez-Goni M.F., Litt T. (red.), The climate of past interglacials. Elsevier: 450-453.
39. WINTER H., DOBRACKA E. & CISZEK D. 2008 - Multiproxy studies of Eemian and early Vistulian sediments at Rzecino site (Łobez Upland, Western Pomerania Lakeland). Biul. Państ. Inst. Geol., 428: 93-110.
40. WIŚNIEWSKI A., STEFANIAK K., WOJTAL P., ZYCH J., NADACHOWSKI A., MUSIL R., BADURA J. & PRZYBYLSKI B. 2009 - Archaeofauna or palaeontological record? Remarks on Pleistocene fauna from Silesia. Sprawozdania Archeologiczne, 61: 1-62.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5c9a3b3b-f23c-4e8c-9c60-a89fc9ac6772