Potencjalne zagrożenie stosowania hydrazyny w systemie awaryjnego zasilania samolotów F-16

Janeba-Bartoszewicz, E.; Kiciński, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Potencjalne zagrożenie stosowania hydrazyny w systemie awaryjnego zasilania samolotów F-16

Autorzy

Janeba-Bartoszewicz E. , Kiciński M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

37_149_BiE_JANEBA-BARTOSZEWICZ_KICINSKI.pdf

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

Possible threat the use of hydrazine on emergency power F-16 aircraft

Języki publikacji

Abstrakty

W artykule przedstawiono zagadnienie bezpieczeństwa związanego z eksploatowanymi w Siłach Powietrznych RP samolotów wielozadaniowych F-16. Autorzy zwrócili uwagę na kwestię wykorzystywanego paliwa do systemu awaryjnego zasilania tych statków powietrznych. W tym miejscu podkreślono fakt, iż samoloty te wymagają specjalnego paliwa o oznaczaniu H-70, który jest wodnym roztworem toksycznej hydrazynę. Z tego też względu służby ratownicze polskich baz lotnictwa wojskowego, w których stacjonują F-16 musiały zostać odpowiednio dostosowane. Nie mniej zwrócono uwagę, że w przypadku wystąpienia konieczności awaryjnego lądowania tego statku powietrznego na innych lotniskach mogą pojawić się trudności związane z ewentualnym wyciekiem hydrazyny, czy jej neutralizacji z uwagi na brak wyspecjalizowanych zespołów HRT (ang. Hydrazine Response Team), będących częścią Grupy Ratownictwa Lotniskowego (ang. Aircraft rescue and firefighting).

The article presents the safety issue bonded to the Polish Air Force F-16 multirole aircraft. The authors pointed out the issue of fuel used for emergency supply system of these aircrafts. The paper emphasized the fact that these aircrafts require special fuel with designation H-70, which is 70% aqueous solution of toxic hydrazine. For this reason, the rescue services of Polish Air Force bases where Polish F-16 are stationed had to be adjusted accordingly. Just as importantly authors noticed that in the event of an emergency landing of this aircraft at different airports can receive difficulties associated with the possible leakage of hydrazine, or its neutralization in the absence of specialized Hydrazine Response Team, which are part of the Rescue Group (Aircraft rescue and firefighting – ARFF).

Słowa kluczowe

bezpieczeństwo F-16 hydrazyna obsługa techniczna

safety F-16 hydrazine technical support

Wydawca

Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM". sp. z o.o.

Czasopismo

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

Rocznik

2017

Tom

R. 18, nr 6

Strony

230--235, CD

Opis fizyczny

Bibliogr. 32 poz., il., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Janeba-Bartoszewicz E.

edyta.janebabartoszewicz@onet.pl

Politechnika Poznańska, Wielkopolskie Samorządowe Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 w Poznaniu

autor

Kiciński M.

marcin.kicinski@put.poznan.pl

Politechnika Poznańska, Wydział Maszyn Roboczych i Transportu, Instytut Maszyn Roboczych i Pojazdów Samochodowych, Zakład Systemów Transportowych

Bibliografia

1. Aggarwal R., Patel I., Sharma P.B, Green Propellant: A Study, “International Journal of Latest Trends in Engineering and Technology” 2015, Vol. 6, Issue 1 (September), pp. 83-87.
2. Bartoszewicz J., Kiciński M., Nygard A., Specyfika gospodarki paliwami w bazach lotnictwa wojskowego (BLW), W: Sulima Z., Szramowiat K., Sornek K., Rzepoka K. (red.), Energia i paliwa, WSTN, Kraków 2016, s. 7-14.
3. Christensen W. D., Martone J. A., The F-16 Aircraft and Hydrazine – An Industrial Hygene Perspective, SAE Technical Paper Series 851971, California (USA) 1985.
4. Christensen W.D., Hydrazine as a Monopropellant for the F-16 Emergency Power Unit, The Second Conference of the Environmental Chemistry of Hydrazine Fuels: 15 February 1979.
5. Ciołek Z.J., Demel S., Hydrazyna – procedury jej przechowywania, wykonywania obsług na samolotach F-16 oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, Przegląd Sił Powietrznych, listopad/2008, s. 42-71.
6. F-16 Technical Order 00-105 E-9, 2006.
7. Flight Manual F-16C/D Blocks 50 and 52+. T.O.GR1F-16CJ-1, 15 June 2003.
8. Gniewek A., Trzeciak A.M., Nanocząsteczki metali przejściowych – synteza i aktywność katalityczna, „Wiadomości chemiczne” 2009 (63), nr 11-12, s. 953-984.
9. Hazardous Materials Guide to Fire Protection, Federgal Emeregency Managament Agency United States Fire Administration, http://www.d.umn.edu/ehso/hazguide.pdf [dostęp 22.02.2017].
10. http://dictionnaire.sensagent.leparisien.fr [dostęp 22.02.2017].
11. Hydrazine MSDS. ScienceLab.com, 11.06.2008 [dostęp 22.02.2017].
12. Hydrazine, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov [dostęp 22.02.2017].
13. Hydrazyna: klasyfikacja i oznakowanie, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, https://www.ciop.pl [dostęp 23.02.2017].
14. Ignatowicz K., Uzdatnianie wody kotłowej z zastosowaniem Kotaminy C, „Ochrona Środowiska” 2004 (26), nr 3, s. 25-27.
15. Jakubowski M., Kupczewska-Dobecka M., Hydrazyna. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, „Podstawy i Metody Ochrony Środowiska Pracy” 2015, nr 3(85), s. 35-65.
16. Karta charakterystyki substancji/preparatu: hydrazyny wodzian r-r 80% nr cz-476023429, POCH S.A., 05.01.2010.
17. Karta charakterystyki: wodzian hydrazyny 60% nr 048400, Ciech Trading SA, wydanie 8, 13.03.2013.
18. Karta: Hydrazine, National Oceanic and Atmospheric Administration U.S. Department of Commerce, https://cameochemicals.noaa.gov/chris/HDZ.pdf [dostęp 22.02.2017].
19. Nawrocki J., Biłozor S. (red.), Uzdatnianie wody. Procesy chemiczne i biologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000.
20. O’Neil N.J., Smith A., Heckelman P. E. (eds.), The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals, Royal Society of Chemistry, Cambridge 2013.
21. Pohanish R.P., Sittig's Handbook of Pesticides and Agricultural Chemicals (Second Edition), Elsevier Inc 2015.
22. Pośniak M., Bartoszko D.D., Analiza I ocean zagrożeń chemicznych w procesie produkcji leków, CIOP-PIB, Warszawa 2009.
23. Safety Management System, Anex 19 International Civil Aviation Organization – ICAO 2013.
24. Satkowski W., Bartoszewicz J., Kiciński M., Hydrazyna jako paliwo systemu awaryjnego zasilania wielozadaniowych samolotów F-16, Materiały konferencyjne „Poznań - Lotnictwo dla obronności”, Politechnika Poznańska, Poznań 26.08.2016 r.
25. Satkowski W., Gospodarka materiałami niebezpiecznymi w bazach lotnictwa wojskowego w zmiennych warunkach działania, rozprawa doktorska, Politechnika Poznańska, Poznań 2016.
26. Substance information: Hydrazine, European Chemicals Agency https://echa.europa.eu/substance-information/substanceinfo/100.005.560 [dostęp 23.02.2017].
27. Suggs H.J., Luskus L.J., Kilian H.J., Mokry J.W., Exhaust Gas Composition of the F-16 Emergency Power Unit, Report SAMTR-79-2, USAF School of Aerospace Medicine Texas 1979.
28. Szala M., Szymańczyk L., Dziura R., Wysokoazotowe materiały wybuchowe do zadań specjalnych, „Biuletyn WAT” 2009, vol. LVIII, nr 3, s. 37-55.
29. Szymański G.M., Misztal W., Orczyk M., Komorski P., Modelowanie propagacji hałasu podczas startu statku powietrznego, „Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej – Transport” 2016, z. 114, s. 349-358.
30. Toth B., Hydrazines and Cancer: A Guidebook on the Carciognic Activities of Hydrazines, Related Chemicals, and Hydrazine Containing Natural Products, Harwood Academic Publishers, 2005.
31. Wykaz substancji zaklasyfikowanych jako substancje o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy na podstawie klasyfikacji zharmonizowanej, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera w Łodzi, http://www.imp.lodz.pl/upload/centra/wykaz%20substancji%202015.pdf [dostęp 23.02.2017].
32. Zboina J. (red.), Bezpieczeństwo na lądzie, morzu i w powietrzu w XXI wieku, Wydawnictwo CNBOP-PIB, Józefów 2014.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5c037e85-8fbb-4bb2-adb9-43834a4ddc9e