Biotic typology of polish marine areas based on bottom macrofauna communities

Błeńska, M.; Osowiecki, A.

doi:10.5604/12307424.1186449

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Biotic typology of polish marine areas based on bottom macrofauna communities

Autorzy

Błeńska M. , Osowiecki A.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5604/12307424.1186449

Warianty tytułu

Typologia biotyczna polskich obszarów morskich na podstawie zespołów makrofauny dennej

Języki publikacji

Abstrakty

The aim of this study was to develop methodological assumptions of the biotic typology and, based on these assumptions, determine the biotic types in the Polish Marine Areas. The biotic typology proposed in this paper is based on the analysis of the structure and the classification of macrozoobenthos. This group of organisms can be regarded as the main component structuring the biotic types due to their sedentary way of life and less susceptibility to spatial and seasonal changes compared with pelagic biota. Soft and hard bottom sediments occurring in the Polish Marine Areas were taken into consideration. The basic criterion of the biotic typology was to identify the predominant components of the seabed zoocoenoses – animal species and communities, from which the biotic type takes its name. As a result of the classification process the Polish Marine Areas were divided into six sub-areas of different environmental characteristics (a type of sediment, salinity and water dynamics); each of them inhabited by different macrozoobenthos communities. Consequently, the following biotic types were determined: I) Chironomidae-Oligochaeta, II) Macoma balthica-Marenzelleria sp., III) Bylgides sarsi-Macoma balthica, IV) Hydrobiidae-Cerastoderma glaucum, V) Pygospio elegans-Hydrobiidae, VI) Mytilus trossulus-Gammaridae. The proposed typology is the first comprehensive attempt at classification of the Polish Marine Areas taking into account both biotic and abiotic elements of the marine environment.

Celem pracy było przygotowanie założeń metodycznych typologii biotycznej oraz, na podstawie tych założeń, wyznaczenie typów biotycznych w polskich obszarach morskich. Proponowaną w niniejszej pracy typologię biotyczną oparto na wynikach analizy struktury i klasyfikacji zbiorowisk makrozoobentosu będących głównym składnikiem nadającym charakter typom biotycznym ze względu na trwałe związanie z miejscem występowania i nie podleganie zmianom przestrzennym i sezonowym w takim stopniu, jak biocenozy toni wodnej (pelagialu). Analizą objęto dno miękkie (piaszczyste i muliste) oraz twarde (kamieniste) polskich obszarów morskich. Podstawowym kryterium zaproponowanej typologii biotycznej było określenie dominujących składników zoocenoz dna morskiego – gatunków i zbiorowisk, od których dany typ biotyczny bierze swą nazwę. W wyniku przeprowadzonej klasyfikacji dokonano podziału polskich obszarów morskich w oparciu o te składniki środowiska, które w głównym stopniu kształtują biotop (siedlisko) i wpływają istotnie na strukturę gatunkową zamieszkujących go zbiorowisk makrozoobentosu (tj. rodzaj osadu, zasolenie i dynamika wód). W rezultacie wyróżniono następujące typy biotyczne: I) Chironomidae-Oligochaeta, II) Macoma balthica-Marenzelleria sp., III) Bylgides sarsi-Macoma balthica, IV) Hydrobiidae- -Cerastoderma glaucum, V) Pygospio elegans-Hydrobiidae, VI) Mytilus trossulus-Gammaridae. Zaproponowana w niniejszej pracy typologia jest pierwszą kompleksową próbą klasyfikacji polskich obszarów morskich uwzględniającą zarówno elementy ożywione, jak i nieożywione środowiska morskiego.

Słowa kluczowe

biotic typology macrozoobenthos Baltic Sea Polish Marine Areas

typologia biotyczna makrozoobentos Morze Bałtyckie polskie obszary morskie

Wydawca

Instytut Morski w Gdańsku

Czasopismo

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

Rocznik

2015

Tom

Vol. 30, No. 1

Strony

167--173

Opis fizyczny

Bibliogr. 46 poz., rys.

Twórcy

autor

Błeńska M.

Magdalena.Blenska@im.gda.pl

Zakład Ekologii Wód, Instytut Morski w Gdańsku, Polska

autor

Osowiecki A.

Zakład Ekologii Wód, Instytut Morski w Gdańsku, Polska

Bibliografia

1. Andrulewicz E., Kruk-Dowgiałło L., Osowiecki A. 2004, Phytobenthos and macrozoobenthos of the Slupsk Bank stony reefs, Baltic Sea. Hydrobiologia, 514, 163–170.
2. Andrulewicz E., Kruk-Dowgiałło L., Osowiecki A. 2004. An expert judgement approach to designating ecosystem typology and assessing the health of the Gulf of Gdansk, 53–61, [in:] G. Schernewski, N. Löser (eds.), Managing the Baltic Sea. Coastline Reports 2.
3. Blomqvist M., Cederwall H., Leonardsson K., Rosenberg R. 2006. Bedömningsgrunder för kust och hav. Bentiska evertebrater 2006. Rapport ttill Naturvårdsverket 2006-03-14: 70 p.
4. Borja A., Josefson A. B., Miles A., Muxika I., Olsgard F., Philips G., Rodriguez J. G., Rygg B. 2007. An approach to the Intercalibration of benthic ecological status assessment in the North Atlantic ecoregion, according to the Water Framework Directive. Marine Pollution Bulletin, 55, 42-52.
5. Burakowska B., Drgas N., Lewandowski Ł., Łysiak-Pastuszak E. 2013. Oxygen in seawater, 82-88, [in:] E. Jakusik, Krzymiński W., Łysiak-Pastuszak E., Zalewska T. (eds.) Bałtyk Południowy w 2012 roku Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB.
6. Cederwall H., Elmgren R. 1990. Biological effects of eutrophication in the Baltic Sea, particularly the coastal zone, Ambio, 19, 109-112.
7. Demel K. 1927. Zbiorowiska zwierzęce na dnie morza polskiego. Część I. Studia jakościowe. Spraw. Kom. Fizjogr. Pol. Akad. Umiejętności, 61, 113-146.
8. Demel K., Mańkowski W. 1950. Studia nad fauną denną Bałtyku Południowego. Prace MIR, 5, Gdynia, 52-73.
9. Demel K., Mańkowski W. 1951. Ilościowe studia nad fauną denną Bałtyku Południowego. Prace MIR, 6.
10. Demel. K. 1935. Studia nad fauną denną i jej rozsiedleniem w polskich wodach Bałtyku. Arch. Hydrob. Ryb. IX. 3/4, 237-311.
11. Demel. K., Z. Mulicki. 1954. Studia ilościowe nad wydajnością biologiczną dna Południowego Bałtyku. Prace MIR, 6, 57-82.
12. Diaz R. J., Rosenberg R. 1995. Marine benthic hypoxia: a review of its ecological effects and the behaviour responses of benthic macrofauna. Oceanogr. Mar. Biol. Ann. Rev., 33, 245-303.
13. Directive 2000/60/EC of the European Parliament and the Council Establishing a Framework for Community Action in the Field of Water Policy. Legislative Acts and other instruments, ENV221 CODEC 513, European Union.
14. Directive 2008/56/EC of the European Parliament and of the Council of 17 June 2008 establishing a framework for community action in the field of marine environmental policy (Marine Strategy Framework Directive).
15. Elmgren R. 1978. Structure and dynamics of Baltic benthos communities, with particular reference to the relationship between macro- and meiofauna. Kieler Meeresf. Sonderheft, 4, 1–22.
16. Field J., G. 1971. A numerical analysis of changes in the soft bottom fauna along a transect across False Bay, South Africa. J. Exp. Mar. Biol. Ecol., 7, 215–253.
17. Gic-Grusza, G, Kryla-Staszewska, L., Urbański, J., Warzocha, J., Węsławski, JM (eds.). 2009. Atlas siedlisk dna polskich obszarów morskich. Waloryzacja przyrodnicza siedlisk morskich, Sopot: IO PAN.
18. Gray J. S. 1974. Animal-sediment relationships. Oceanogr. Mar. Biol. A. Rev., 12, 223-261.
19. Kraśniewski W. 2012. Makrobezkręgowce bentosowe, 133-135, [in:] T. Zalewska, Łysiak-Pastuszak E., Krzymiński W. (eds.) Bałtyk Południowy w 2010 roku. Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB.
20. Kraśniewski W. 2012. Makrobezkręgowce bentosowe, 128-131, [in]: T. Zalewska, Jakusik E., Łysiak- Pastuszak E., Krzymiński W. (eds.), Bałtyk Południowy w 2011 roku. Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB.
21. Kraśniewski W. 2013. Makrobezkręgowce bentosowe, 134-137 [in:] E. Jakusik, Krzymiński W., Łysiak-Pastuszak E., Zalewska T. (eds.) Bałtyk Południowy w 2012 roku Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB.
22. Kruk-Dowgiałło L., Kramarska R., Gajewski J. (eds.) 2011. Siedliska przyrodnicze polskiej strefy Bałtyku. Głazowisko Ławicy Słupskiej. Gdańsk – Warszawa: Instytut Morski w Gdańsku i Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy.
23. Krzymiński W., Kruk-Dowgiałło L., Zawadzka-Kahlau E., Dubrawski R., Kamińska M., Łysiak- Pastuszak E. Typology of Polish marine waters. 2004, 38-48, [in:] G. Schernewski, Wielgat M (eds.). Baltic Sea Typology. Coastline Reports 4, EUCC – The Coastal Union, EUCC – Die Küsten Union Deutschland e.V., Warnemünde.
24. Łysiak-Pastuszak E., Drgas N., Lewandowski Ł., Piątkowska Z. 2011. Oxygen in seawater, 88-97 [in:] M. Miętus, Sztobryn M. (eds.) Stan środowiska polskiej strefy przybrzeżnej Bałtyku w latach 1986-2005 wybrane zagadnienia. Warszawa: IMGW PIB.
25. Michałek M., Osowiecki A., Błeńska M. 2012. Struktura makrozoobentosu Zalewu Wiślanego na tle warunków środowiskowych. Nr WW 6731, 18 p.
26. Mills E. L. 1969. The community concept in marine zoology, with comments on continua and instability in some marine communities. J. Fish. Res. Bd. Can., 26., 1415–1428.
27. Morin P. J. 1999. Community Ecology. Blackwell Science Ltd. England.
28. Mulicki Z., Żmudziński L. 1969. Zasoby zoobentosu Południowego Bałtyku (w latach 1956-1957). Gdynia: Prace MIR., 15 A, 77-101.
29. Odum E. 1982. Podstawy ekologii. Wydanie III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.
30. Osowiecki A. 2000. Kierunki wieloletnich zmian w strukturze makrozoobentosu Zatoki Puckiej. Gdynia: CRANGON 3. CBM PAN.
31. Osowiecki A., Kruk-Dowgiałło 2006. Różnorodność biologiczna przybrzeżnego refugialnego głazowiska Rowy przy Słowińskim Parku Narodowym. Gdańsk: Instytut Morski w Gdańsku.
32. Osowiecki A., Łysiak-Pastuszak E., Kruk-Dowgiałło L., Błeńska M., Brzeska P., Kraśniewski W., Lewandowski Ł., Krzymiński W. 2012. Development of tools for ecological quality assessment in the Polish marine areas according to the water Framework Directive. Part IV – Preliminary assess¬ment. Oceanological and Hydrobiological Studies, 41 (3), 1-10.
33. Persson L. E. 1982. Macrozoobenthos associations of the Hano Bight, Southern Baltic. Sarsia. 67, 93–106.
34. Piesik Z. 1998. Macrozoobenthos of the coastal zone in the region of Słowiński National Park. Balt. Coastal Zone, 2, 47–60.
35. Radziejewska T., Wawrzyniak-Wydrowska B., Osowiecki A. 2012. Makrobezkręgowce bentosowe. [in:] M. Miętus, Łysiak-Pastuszak E., Zalewska T., Krzymiński W. (eds.) Bałtyk Południowy w 2009 roku. Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB. 132-142.
36. Radziejewska T., Wawrzyniak-Wydrowska B., Piatkowska Z. 2012. Makrobezkręgowce bento¬sowe. [in:] M. Miętus, Łysiak-Pastuszak E., Zalewska T., Krzymiński W. (eds.), Bałtyk Południowy w 2008 roku Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB. 117-121.
37. Regulation of the Minister of Environment of 9 November, 2011 establishing assessment of the ecological status and classification of surface water bodies and environmental quality standards for priority substances (Journal of Laws 2011, No. 257, pos.1545).
38. Rosenberg R., Agrenius S., Hellman B., Nilsson H. C., Norling K. 2002. Recovery of benthic habitats and fauna in a Swedish fjord following improved oxygen conditions. Mar. Ecol. Prog. Ser., 234, 43-53.
39. Rosenberg R., Blomqvist M., Nilsson H. C., Cedrewall H., Dimming A. 2004. Marine quality assessment by use of benthic species-abundance distributions: a proposed new protocol within European Union Water Framework Directive. Marine Pollution Bulletin 49, 728-739.
40. Rumohr H., Bonsdorf E., Pearson T. H. 1996. Zoobenthic successions in Baltic sedimentary habitats. Arch. Fish. Mar. Res. 44 (3), 179-214.
41. Saniewski M. 2013, Fitobentos, 128-134, [in:] E. Jakusik, Krzymiński W., Łysiak-Pastuszak E., Zalewska T. (eds.) Bałtyk Południowy w 2012 roku Charakterystyka wybranych elementów środowiska. Warszawa: IMGW PIB.
42. Stephenson W. 1973. The validity of the community concept in marine biology. Proc. R. Soc. 84. 73–86.
43. Urbański J., Grusza G., Chlebus N., Kryla L. A GIS-based WFD oriented typology of shallow micro-tidal soft bottom using wave exposure and turbidity mapping. 2008. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 78 (1), 27–37.
44. Warzocha J. 1995. Classification and structure of macrofaunal communities In the southern Baltic. Arch. Fish. Mar. Res. 42 (3), 225-237.
45. Wiktor K. 1993. Makrozoobentos [in:] K. Korzeniewski (ed.), Zatoka Pucka, 442–454, Gdańsk: Inst. Oceanografii Uniw. Gdańskiego,.
46. Żmudziński L. 1990. Świat zwierzęcy Bałtyku. Warszawa: Wyd. Szkol. i Pedagog.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5bd9d246-b838-46e0-8ddc-81ece24b6f26