Hydrogeologiczny model regionalny jako stałe narzędzie w rozwiązywaniu różnoskalowych zadań – doświadczenia z rejonu Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM)

• Autorzy: Gurwin J. , Wcisło M.

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0012.4738

Warianty tytułu

EN

Hydrogeological regional model as a permanent tool in solving various-scale tasks – experience from the Legnica-Głogów Copper Region (LGOM)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Modele regionalne, obejmujące kilka tysięcy kilometrów kwadratowych, zazwyczaj tworzy się w celu odzwierciedlenia funkcjonowania systemów hydrogeologicznych, których warunki wewnętrzne wywierają wpływy sięgające na znaczne odległości. Należą do nich: rzeki (model obejmuje zlewnię), zbiorniki wód podziemnych (model obejmuje obszary zasilania), duże ujęcia oraz zakłady górnicze (model obejmuje zasięg wpływu odwadniania). Ze względu na sposób formułowania zadania hydrogeologicznego oraz dokładność podyktowaną skalą, tego typu modele przestają być wykorzystywane zaraz po zweryfikowaniu, zarchiwizowaniu i wprowadzeniu wyników do dokumentów planistycznych i opracowań, którym służyły. W niniejszej pracy zaprezentowano model o powierzchni ok. 3 tys. km2, który podlega aktualizacjom i z powodzeniem jest wykorzystywany od 2010 r. w kolejnych zadaniach. Przedstawiono również, w jaki sposób można dochodzić do rozwiązania zagadnień w skali lokalnej, rzędu kilkudziesięciu–kilkuset metrów, w siatce dyskretyzacyjnej modelu o charakterze regionalnym z rozmiarem bloków 400 × 400 m. Opisano jak model ewoluował przez zmiany parametrów i dostosowywanie go do nowych zadań hydrogeologicznych. Konstrukcja modelu regionalnego wymaga znacznego nakładu prac dokumentacyjnych, polowych oraz kameralnych. Dalsze wykorzystanie takiego produktu, jako efekt wysiłku wielu osób, wydaje się nieodzowne. Należy zmierzać do użytkowania modeli regionalnych w dłuższej perspektywie czasu, jako stałe, z zaangażowaniem osób, które brały udział w ich powstaniu, w celu optymalnego ich dostosowania do nowych zadań.

EN

Regional models, covering several thousand km2, are usually implemented to reflect the functioning of hydrogeological systems, whose internal conditions exert an influence over long distances. These include rivers (a model of a catchment), groundwater basins (models covering recharge areas), large intakes and mines (models covering capture zones). Due to the manner of formulating the hydrogeological task and accuracy dictated by the scale, such models are forgotten immediately after verifying, archiving and introducing the results into planning documents and studies. A numerical model with an area of approx. 3 thousand km2 is presented, which is subject to updates and successfully solves subsequent tasks from 2010. It shows how the solutions can be approached on a local scale, on the order of several tens – several hundred metres, using a 400-metre discretization grid. The construction of the regional model requires a high amount of documentation, field and computer work. Therefore, we should aim to use regional models in the long-term, as permanent, with the involvement of people who participated in their creation.

Słowa kluczowe

PL

aktualizacja modelu; skala modelu; model regionalny; odwadnianie wyrobisk

EN

numerical model update; model scale; regional model; mine dewatering

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 471, Hydrogeologia, z. 15
• Strony: 33--39
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gurwin J.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. Maxa Borna 9, 50-205 Wrocław

autor

Wcisło M.

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Nauk Geologicznych, pl. Maxa Borna 9, 50-205 Wrocław

Bibliografia

• [1] BOCHEŃSKA T., 1979 – Prognoza dopływów wód w warunkach głębokich kopalń miedzi. Pr. Nauk. Inst. Gór. PWroc., 31.
• [2] BOCHEŃSKA T., KALISZ M., 2003a – Problemy wodne w trakcie eksploatacji złoża. W: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. t. 2 (red. Z. Wilk, T. Bocheńska): 81–101. AGH, Kraków.
• [3] BOCHEŃSKA T., KALISZ M., 2003b – Wpływ eksploatacji górniczej na środowisko wodne. W: Hydrogeologia polskich złóż kopalin i problemy wodne górnictwa. t. 2 (red. Z. Wilk, T. Bocheńska): 167–177. AGH, Kraków.
• [4] BREDEHOEFT, J., 2005 – The conceptualization model problem-surprise. Hydrogeol. J., 13: 37–46.
• [5] FISZER J., KALISZ M., 2008 – Model warunków hydrogeologicznych obszaru miedzionośnego dla potrzeb prognozowania dopływów i zagrożeń wodnych w kopalniach podziemnych. KGHM Cuprum – CBR, Wrocław.
• [6] FISZER J. i in., 2005 – Badania modelowe zmian hydrodynamicznych w podwęglowym poziomie wodonośnym, powstałych w wyniku uszczelniania poziomu wodonośnego dolomitów złożowych w rejonie Polkowice Zachodnie, w celu określenia ich wpływu na wzrost zagrożeń wodnych w pozostałych rejonach O/ZG Polkowice–Sieroszowice i O/ZG Lubin. Opracowanie KGHM Cuprum – CBR, Wrocław.
• [7] GURWIN J., STAŚKO S., WCISŁO M., 2014 – Dokładność odwzorowania wielowarstwowych systemów hydrogeologicznych na szczegółowych modelach numerycznych – analiza dla obszaru LGOM. W: Modele matematyczne w hydrogeologii (red. A. Krawiec, I. Jamorska): 45–50. UMK, Toruń.
• [8] KALISZ M., FISZER J., SZCZEPIŃSKI J., 1996 – Prognoza dopływów wód podziemnych do kopalń rud miedzi KGHM. Polska Miedź S.A. Opracowanie CBPM Cuprum, Wrocław.
• [9] McDONALD M.G., HARBAUGH A.W., 1988 – A modular three-dimensional finite-difference groundwater flow model. U.S. Geological Survey Techniques of Water-Resources Investigation. Book 6. U.S. G.P.O.
• [10] PACZYŃSKI B., SADURSKI A. (red.), 2007 – Hydrogeologia regionalna Polski. t. 1. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
• [11] STAŚKO S., TARKA R., KRYZA H., MODELSKA M., BUCZYŃSKI S., GURWIN J., KRYZA J., OLICHWER T., WĄSIK M., WCISŁO M., MOSKWA K., BEDNARZ M., 2011 – Sprawozdanie z realizacji pracy badawczej pt. „Numeryczny model hydrogeologiczny 3D (regionalny), uwzględniający strefę oddziaływania górnictwa rud miedzi LGOM – etap II”. UWroc., Wrocław.
• [12] STAŚKO S., GURWIN J., WCISŁO M., MODELSKA M., KRYZA H., KRYZA J., OLICHWER T., BUCZYŃSKI S., TARKA R., WĄSIK M., BECKER R., 2012 – Model koncepcyjny systemu hydrogeologicznego obszaru oddziaływania LGOM. W: Modelowanie przepływu wód podziemnych (red. A.J. Witkowski, A. Sadurski). Biul. Państw. Inst. Geol., 451: 203–210.
• [13] VOSS C.I., 2011a – Editor’s message: Groundwater modeling fantasies – part 1, adrift in the details. Hydrogeol. J., 19, 7: 1281–1284.
• [14] VOSS C.I., 2011b – Editor’s message: Groundwater modeling fantasies – part 2, down to earth. Hydrogeol. J., 19, 7: 1455–1458.

Uwagi

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).