Potencjał geoturystyczny wybranych stanowisk Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego i jego otoczenia

Dzięgiel, Maciej

doi:10.7306/2024.19

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Potencjał geoturystyczny wybranych stanowisk Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego i jego otoczenia

Autorzy

Dzięgiel Maciej

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Dziegiel_M_Potencjal_PG_Vol. 72_nr 8_2024.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2024.19

Warianty tytułu

Geotouristic potential of the selected sites situated within the Bielany and Tyniec Landscape Park and its surroundings

Języki publikacji

Abstrakty

In this paper, 13 selected sites situated in the Bielany and Tyniec Landscape Park and its surroundings within the Kraków Gate area are the subjects of comparative description, being examples of essential and significant geotouristic potential. Almost all of them show karstified Oxfordian Upper Jurassic limestones at the centre of Kraków at the foot of the Wawel Hill and in the districts of Tyniec, Zakrzówek, Podgórze, Wola Justowska, in the villages of Piekary and Jeziorzany. Among these sites is Smocza Jama Cave. Pleistocene loess in the Salwator district of Kraków is also described. All sites are various and picturesque. They are also important examples displaying products of very complex geological processes. The comparative evaluation of geotouristic potential of all the thirteen sites was made to meet tourists', educators' and investors' expectations and needs to increase their geotouristic significance. In general, interest in them as geotouristic abiotic nature objects has been growing regularly up to now. They have become very widely known in Poland and could become very popular worldwide, too.

Słowa kluczowe

geoturystyka wapień kras jaskinia less

geotourism limestone karst cave loess

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2024

Tom

Vol. 72, nr 8

Strony

358--76

Opis fizyczny

Bibliogr. 56 poz., fot., rys., tab.

Twórcy

autor

Dzięgiel Maciej

md248@wp.pl

Bibliografia

1. ALEXANDROWICZ S.W. 1955 - Budowa geologiczna okolic Tyńca. Biul. Inst. Geol, 152: 5-93.
2. ALEXANDROWICZ S.W. 1956 - Stary obryw skalny w Tyńcu koło Krakowa. Biul. Inst. Geol,108: 5-16.
3. ALEXANDROWICZ S.W. 1997 - Waloryzacja i projekt ochrony skałek jurajskich w Piekarach koło Tyńca. Kwart. AGH, Geologia, 23 (3): 141-163.
4. ALEXANDROWICZ S.W. 2005 - Przekrój przez wzgórze Skała: http://geostanowiska.pgi.gov.pl/gsapp_v2/ObjectDetails.aspx?id=238 (dostęp: 2.01.2024 r.).
5. ALEXANDROWICZ Z. 1967 - Projekt zagospodarowania rezerwatu przyrody nieożywionej Bonarka w Krakowie. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 23 (3): 52-54.
6. ALEXANDROWICZ Z. 2006a - Framework of European geosites in Poland. Nature Conservation, 62: 63-87.
7. ALEXANDROWICZ Z. 2006b - Geopark - nature protection category aiding the promotion of geotourism (Polish perspectives). Geoturystyka, 2 (5): 3-13.
8. ALEXANDROWICZ Z., ALEXANDROWICZ S.W. 2000 - Draft project of Jurassic Geopark in the Kraków-Częstochowa Upland (Southern Poland). European Association for Conservation of the Geological Heritage. Annual Meeting, Praque, Abstracts: 6-7.
9. ALEXANDROWICZ Z., MIŚKIEWICZ K. 2016 - Geopark - od idei do realizacji, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 72 (4): 243-253.
10. BOGUŚ A., MOCIOR E., ŚNIGÓRSKA K. (red.) 2018 - Bielańsko-Tyniecki Park Krajobrazowy - przewodnik. Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Kraków.
11. CHLEBOWSKI B., SULIMIERSKI F., WALEWSKI W. (red.) 1892 - Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 12. Wyd. Nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego.
12. DZIĘGIEL M. 2022 - Geotouristic attractiveness of the show caves of the Kraków-Częstochowa Upland area. Geotourism, 17, 3-4 (62-63): 19-46.
13. DZIĘGIEL M. 2023 - Potencjał geoturystyczny wybranych obiektów Dłubnianskiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Prz. Geol., 71 (8): 403-417.
14. DZIĘGIEL M. 2024 - Potencjał geoturystyczny wybranych odsłonięć skał paleozoicznych w południowej części Wyżyny Krakowsko-Czestochowskiej. Prz. Geol.,72 (5): 193-208.
15. DŻUŁYŃSKI S. 1952 - Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocz. PTG, 21 (2): 125-184.
16. DŻUŁYŃSKI S. 1953 - Tektonika pd. części Wyżyny Krakowskiej. Acta Geol. Pol., 3: 325-440.
17. FIRLET E.M. 1996 - Smocza Jama na Wawelu. Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
18. GOLONKA J., BORYSŁAWSKI A., PAUL Z., RYŁKO W. 1978a - Mapa Geologiczna Polski A - utworów powierzchniowych w skali 1 : 200 000, ark. Bielsko Biała. Inst. Geol., Warszawa.
19. GOLONKA J., BORYSŁAWSKI A., PAUL Z., RYŁKO W. 1978b - Mapa Geologiczna Polski B - bez utworów czwartorzędowych w skali 1 : 200 000, ark. Bielsko Biała. Inst. Geol., Warszawa.
20. GÓRECKI J., SERMET E. 2010 - Kamieniołomy Krakowa – dziedzictwo niedocenione. [W:] Zagożdżon P., Madziarz M. (red.), Dzieje górnictwa - element europejskiego dziedzictwa kultury, 3: 123-138, Oficyna Wydaw. PWr., Wrocław.
21. GÓRNY A. 2016 - Jaskinia Twardowskiego-Niska ma 600 m. Jaskinie, 82: 34-35.
22. GÓRNY A., SZELEREWICZ M. 2013 - Jaskinia Wiślana Wschodnia. https://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/2188
23. GRADZIŃSKI M., GRADZIŃSKI R., MATYSZKIEWICZ J., KRAJEWSKI M., JĘDRYS J. 2006 - Zrąb Krzemionek Dębnickich, [W:] Słomka T., Doktor M., Joniec A., Kicińska-Świderska A. (red.), Katalog obiektów geoturystycznych. AGH, WGGiOŚ, Kraków.
24. GRADZIŃSKI M., MOTYKA J., GÓRNY A. 2009 – Artesian origin of a cave developed in an isolated horst: a case of Smocza Jama (Kraków Upland, Poland). Ann. Soc. Geol. Pol., 79: 159-168.
25. GRADZIŃSKI M., SZELEREWICZ M. 2004 - Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej - liczba i rozmieszczenie. [W:] Partyka J. (red.), Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, 1, Przyroda, OPN, Ojców: 69-82.
26. GRADZIŃSKI R. 1962 - Rozwój podziemnych form krasowych w południowej części Wyżyny Krakowskiej. Rocz. PTG, 32: 429-492.
27. GRADZIŃSKI R. 1972 - Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. WG, Warszawa.
28. GRADZIŃSKI R. 2006 - Smocza Jama na Wawelu. [W:] Słomka T., Doktor M., Joniec A., Kicińska-Swiderska A. (red.), Katalog obiektów geoturystycznych. AGH, WGGiOS, Kraków.
29. HEFLIK W., MATL K. 1991 - Charakterystyka geologiczna Jaskini Smocza Jama na Wawelu. Studia do Dziejów Wawelu, 5: 29-53. https://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy
30. https://geotyda.pl/szlaki/malopolski_szlak_geoturystyczny.php
31. https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/polskie-obiekty
32. JELEŃSKA E. (red.) 1996 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski1:50000,ark.Myślenice. Państw. Inst. Geol.,Warszawa.
33. KAZIUK H. 1978 - Mapa Geologiczna Polski B - bez utworów czwartorzędowych w skali 1 : 200 000, ark. Kraków. Inst. Geol., Warszawa.
34. KAZIUK H., LEWANDOWSKI J. 1978 -Mapa Geologiczna Polski A- utworów powierzchniowych w skali 1 : 200 000, ark. Kraków. Inst. Geol., Warszawa.
35. KNAPIK R., JAŁA Z., SOBCZYK A., MIGOŃ P., ALEKSANDROWSKI P., SZUSZKIEWICZ A., KRĄPIEC M., MADEJ S., KRAKOWSKI K. 2009 - Inwentaryzacja i waloryzacja geostanowisk Karkonoskiego Parku Narodowego i jego otuliny oraz wykonanie mapy geologicznej tego obszaru. Arch. Karkonoskiego Parku Narodowego, Jelenia Góra.
36. KOLASA M. 1963 - Geotechniczne własności lessów okolicy Krakowa. Pr. Geol. Komis. Nauk Geol. PAN Oddz. w Krakowie, z. 18.
37. KOWALSKI K. 1951 - Jaskinie Polski, 1. Państ. Muz. Archeolog., Warszawa.
38. KOŹMA J., POROS M., RADWANEK-BĄK B., TARKOWSKA J., URBAN J. 2023 - Światowy Geopark UNESCO jako narzędzie promocji ochrony przyrody oraz wsparcia społeczności lokalnych - polskie przykłady. [W:] Dąbrowski P., Zawilińska B. (red.), Społeczne funkcje obszarów chronionych. Biblioteka Górska, 35: 69-102.
39. KRZECZYŃSKA M., WOŹNIAK P. 2011 – Oblicza geologii-przykładowe projekty ścieżek geoturystycznych. Prz. Geol., 59: 340-351.
40. KRZECZYŃSKA M., WOŹNIAK P., GARECKA M. 2022 - Przewodnik geoturystyczny po Geoparku Północnej Jury. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
41. MATYSZKIEWICZ J. 1989 - Sedimentation and diagenesis of the Upper Oxfordian Cyanobacterial-sponge limestones in Piekary near Cracow. Ann. Soc. Geol. Pol., 59: 201-232.
42. MATYSZKIEWICZ J. 1997 - Microfacies, sedimentation and some aspects of diagenesis of Upper Jurassic sediments from the elevated part of the Northern peri-Tethyan Shelf: a comparative study on the Lochen area (Schwäbische Alb) and the Cracow area (Cracow-Wielun Upland, Polen). Berliner Geowiss. Abhandl. E-21: 1-111.
43. MIGOŃ P. 2012 - Geoturystyka. PWN, Warszawa.
44. MOTYKA J., GRADZIŃSKI M., RÓŻKOWSKI K., GÓRNY A. 2005 - Chemistry of cave water in Smocza Jama, City of Kraków, Poland. Ann. Soc. Geol. Pol., 75: 189-198.
45. OSADCZUK A., OSADCZUK K. 2008 - Szanse i perspektywy rozwoju geoturystyki jako nowej formy postrzegania obiektów przyrody nieożywionej i poznawania zjawisk naturalnych. [W:] Dutkowski M. (red.), Problemy turystyki i rekreacji,1, Oficyna IN PLUS, Szczecin, 131-141.
46. RADWANEK-BĄK B. (red.) 2016 - Szlakiem górnictwa odkrywkowego w Małopolsce. PIG-PIB, Departament Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, Kraków, Wydawnictwo „Kartogram”, Bolechowice.
47. RICHLING A., SOLON J., MACIAS A., BALON J., BORZYSZKOWSKI J., KISTOWSKI M. (red.) 2021 - Regionalna geografia fizyczna Polski. Bogucki Wydaw. Nauk., Poznań.
48. RUTKOWSKI J. 1993 - Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski wskali1:50000, ark. Kraków(973). Państ. Inst. Geol., Warszawa.
49. SŁOMKA T. 2012 - Bonarka, [W:] Słomka T. (red.), Katalog obiektów geoturystycznych. AGH, WGGiOS, Kraków.
50. SŁOMKA T., KICIŃSKA-ŚWIDERSKA A. 2004 - Geoturystyka -podstawowe pojęcia. Geoturystyka, 1: 5-7.
51. SZELEREWICZ M. 2013 - Kawerna w Piekarach: https://jaskiniepo- lski.pgi.gov.pl/Details/Information/2175
52. SZELEREWICZ M., GÓRNY A. 2013a - Jaskinia Twardowskiego: https://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/2077
53. SZELEREWICZ M., GÓRNY A. 2013b - Jaskinia Wiślana Zachodnia: https://jaskiniepolski.pgi.gov.pl/Details/Information/2190
54. SZELEREWICZ M., GÓRNYA. 2013c - Smocza Jama: https://jaskinie- polski.pgi.gov.pl/Details/Information/2067
55. UCHWAŁA 2019 - Uchwała nr VII/64/19 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 25 marca 2019 roku w sprawie Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. Dz. U. Woj. Mał. z 2019 r. poz. 2849.
56. WÓJCIK T., ZIAJA M., ĆWIK A.2014 - Potencjał geoturystyczny nieczynnych kamieniołomów Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Pr. Komisji Krajobrazu Kulturowego, 26: 155-173.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-5b4c1317-f933-467a-a196-370e8b4391c6