Procesy kształtowania się odpływu rzecznego jako podstawa do zarządzania zasobami wodnymi

• Autorzy: Krężałek Katarzyna

Identyfikatory

DOI

1015199/22.2022.3.4

Warianty tytułu

EN

River runoff formation processes as a basis for water resources management

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Odpływ rzeczny jest zjawiskiem złożonym i dokładny przebieg procesów, które zachodzą pomiędzy opadem spadającym na teren zlewni a odpływem, nie został do końca zbadany. Jest jednak wiele badań naukowych opisujących drogi, którymi woda zasila rzeki. Przegląd literatury z różnych stron świata pozwała zobaczyć szerszy obraz w stosunku do uproszczeń, które można znaleźć w badaniach i obliczeniach hydrologicznych. Stanowi też podstawę do rozważań o tym, które składowe odpływu są w danej zlewni dominujące i jakich narzędzi użyć w przyszłości do skutecznego opóźniania odpływu i zwiększania retencji.

EN

The river runoff is a complex phenomenon and the exact course of processes that occur between the precipitation falling in the basin and its runoff has not yet been entirely examined. However, there are many scientific researches describing the ways the rivers are supplied with the precipitation water. A review of literature from different parts of the worlds allows for elaboration of a broader picture as regards simplifications that can be found in researches and hydrological calculations. It also constitutes the basis for analysis of the dominating parts of the runoff in a given basin and the tools that can be used in the future to effectively delay the runoff and increase retention.

Słowa kluczowe

PL

odpływ rzeczny; składowe odpływu; kształtowanie się odpływu; zarządzanie zasobami wodnymi; zmienne obszary czynne; VSA

EN

river runoff; runoff components; runoff formation; water resources management; Variable Source Area

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Gospodarka Wodna
• Rocznik: 2022
• Tom: Nr 3
• Strony: 28--33
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., rys.

Twórcy

autor

Krężałek Katarzyna

• Ministerstwo Infrastruktury, Departament Gospodarki Wodnej i Żeglugi Śródlądowej, ul. Chałubińskiego 4/6, 00-928 Warszawa, Polska

• https://orcid.org/0000-0003-4336-9177

Bibliografia

• [1] Anderson M. G., Burt T. P. 1977. "Laboratory model to investigate the soil moisture conditions on a draining slope". Journal of Hydrology 33: 383-390.
• [2] Anderson M. G., Burt T. P. 1978. "Toward more detailed field monitoring of variable source areas". Water Resources Research 14: 1123-1131.
• [3] Anderson M. G., Burt T. P. 1990. Process studies in hillslope hydrology. Chichester: John Wiley and Sons Ltd.
• [4] Atkinson T. C. 1978. Techniques for measuring subsurface How on hillslopes. W Hillslope hydrology, 1-42. Chichester, UK: John Wiley & Sons.
• [5] Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z. 2008. Hydrologia ogólna. Warszawa: PWN.
• [6] Betson R. P. 1964. "What is watershed runoff?". Journal of Geophysica2 Research 69: 1541-1552.
• [7] Beven K. J. and Germann R. 1982. "Macropores and Water Flow in Soils". Water Resources Research 18(5): 1311-1325.
• [8] Beven K. J. and Kirkby M. J. 1979. "A physically based, variable contributing area model of hydrology". Hydrological Science Bulletin 24(1): 43-69.
• [9] Byczkowski A. 1999. Hydrologia. Tom 11. Warszawa: Wydaw. SGGW.
• [10] Cappus P. 1960. "Bassin expérimental d'Alrance. Étude des lois de l'écoulement. Application au calcul et a la prevision des debits». La Houille Blanche A: 493-520.
• [11] Dabrowska-Zielinska K., Gruszczynska M., Matek I. 2006. Retrieval of soil moisture using ENV1SAT-ASAR data for agricuIture area in Roland. European Geosciences Union (EGU) General Assembly, Geophysical Research Abstracts Vienna., Austria.
• [12] Dingman L. 5. 2002. Physical Hydrology. Second Edition. Upper Saddle Now Jersey: Prentice Hall.
• [13] Dunne T. 1978. Field Studies of Hillslope Flow Processes. W Hillslope Hydrology, 227-293. New York, NY: Wiley.
• [14] Dunne T., Black R. 0. 1970a. "An experiment investigation of runoff production in permeable soils". Water Resources Research 6(2): 478-490.
• [15] Dunne T., Black R. D. 1970b."Partial area contributions to storm runoff in a small New England watershed". Water Resources Research 6(5): 1296-1311.
• [16] Dunne I, Moore T. R., and Taylor C. H. 1975. "Recognition and prediction of runoff--producing zones in humid regions". Hydrological Sciences Bulletin 20: 305-327.
• [17] Fennessey L. A. J., Miller A. C. 2001. Hydrologic Processes During Non-Extreme Events in Humid Regions. Proceedings of the 2001 Pennsylvania Stormwater Management Symposium. Re-thinking Comprehensive Stormwater Management -Integrating Quality. Volume and Peak Controls, October 17-18, Villanova University Department of Civil and Environmental.
• [18] Gilewski P., Kędzior M., Zawadzki J. 2016. Simple method for soil moisture estimation from Sentinel-1 data. Poster. Living Planet Symposium, Prague.
• [19] Hewlett J. D. 1961. Watershed management. W Report for 1961 Southeastern Forest Experiment Station, 62-66. Asheville, NC: US Forest Service.
• [20] Hewlett J. D., Hibbert A. R. 1967. Factors affecting the response of small water-sheds to precipitation in humid areas. W Forest Hydrology, 275-290. New York: Pergamon Press.
• [21] Hornberger G. M., Raffensperger J. P., Eshleman K. N., Wiberg P. L. 1998. Elements of physical hydrology. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• [22] Horton R. E. 1933. "The role of infiltration in the hydrologic cycle". Transactions American Geophysical Union 14: 446-460. Hydro. Publ. (51): 546-557. Gentbrugge, Belgium: IAHS.
• [23] Jankowska I. 2015. „Model struktury przestrzennej zasobów wodnych strefy aeracji w zlewni nizinnej". Prace i Studia Geograficzne 58: 25-42.
• [24] Kirgby M. J.1988. "Hillslope runoff processes and models". Journal of Hydrology 100: 315-339.
• [25] Krężałek K., Szymczak T. 2011. Ocena wpływu urbanizacji zlewni na parametry wezbrań opadowych przy zastosowaniu hydrologicznego modelu uwzględniającego występowanie zmiennych obszarów czynnych. W Wody opadowe a zjawiska ekstremalne, 203-214. Warszawa: Wyd. Seidel-Przywecki Sp. z o.o.
• [26] Latron J., Gallart F. 2002. Seasonal dynamics of runoff variable contributing areas in a Mediterranean mountain catchment (Vallcebre, Catalan Pyrenees). ERB and Northern European FRIEND Project 5 Conference, Demänovská dolina, Slovakia.
• [27] Lyon S.W., Walter M. T, Gérard-Marchant P., Steenhuis T. S. 2004. "Using a topo-graphic index to distribute variable source area runoff predicted with the SCS curve-number equation". Hydrol. Process. 18: 2757-2771. doi: 10.1002/hyp1494.
• [28] McDonnell J. J. 2003. "Where does water go when it rains? Moving beyond the variable source area concept of rainfall-runoff response". Hydrological Processes 17: 1869-1875. Published online in Wiley InterScience (www.interscience. wiley.com). DOI: 10.1002/hyp.5132.
• [29] Mosley M. R 1979. "Streamflow generation in a forested watershed, New Zealand". Water Resources Research 15(4): 795-806.
• [30] Pociask-Karteczka J. (red.) 2006. Zlewnia, właściwości i procesy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• [31] Soczyńska U. 1997. Hydrologia dynamiczna. Warszawa: Wydaw. UW.
• [32] Steenhuis T. S., Winchell M., Rossing J., Zollweg J. A., Walter M. F. 1995. "SCS runoff equation revisited for variable-source runoff areas". Journal of Irrigation and Drainage Engineering (May/June): 234-238.
• [33] Stresky S. J. 1991. Morphology and flow characteristics of pipes in a forested New England hillslope. M.Sc. thesis. Durham: University of New Hempshire.
• [34] Szymczak T. 2003a. Rozpoznanie obszarów czynnych w zlewniach nizinnych jako podstawa prognozowania odpływu rzecznego. Sprawozdanie realizacji projektu badawczego nr 5 PO6H 005 16 finansowanego przez Komitet Badań Naukowych. IMUZ: 131.
• [35] Szymczak T. 2003b. Flood forecasting model for Nysa Klodzka River. W Modelling and controlling of floods. Monographic, 49-69. Publications of the Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences.
• [36] Szymczak T. 2007. Wyznaczanie obszarów szczególnie podatnych na występowanie odpływu bezpośredniego i spływu zanieczyszczeń obszarowych na przykładzie małej zlewni rolniczej w dorzeczu Liwca. W Zlewnie rzek Bugu i Narwi. Zasoby wodne i przyrodnicze. Monografia, 87-100. Warszawa: Oficyna Wydawnicza WSEiZ.
• [37] Troch P., Verhoest N., Gineste P., Paniconi C. and Merot P. 2000. Variable source areas, soil moisture and active microwave observations at Zwalmbeek and Coet-Dan. W Spatial Patterns in Catchment Hydrology: Observations and Modelling, 187-208. United Kingdom: Cambridge University Press.
• [38] Wagner W., Dorigo W., Jeu R., Fernandez D., Benveniste J., Haas E., Ertl M. 2012. Fusion of active and passive microwave observations to create an essential climate variable data record on soil moisture. ISPRS Annals of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume 1-7, XXII ISPRS Congress, 25 August - 01 September 2012, Melbourne, Australia.
• [39] Ward R. C. 1984. "On the Response to Precipitation of Headwater Streams in Humid Areas". Journal of Hydrology 74: 171-189.
• [40] Weyman D. R. 1970. "Throughflow on hillslopes and its relation to the stream hydrograph". Hydrological Sciences Bulletin 15: 25-33.
• [41] Weyman D. R. 1973. "Measurements of downslope flow of water in a soil". Journal of Hydrology 20: 267-284.
• [42] Whipkey R. Z., Kirgby M. J. 1978. Flow within the soil. Hillslope Hydrology, 121-144. New Jork, NY: John Wiley and Sons.
• [43] Witek T., Ochalska L. 1968. „Przydatność zdjęć lotniczych w sporządzaniu wielkoskalowych map glebowych i glebowo-rolniczych". Fotointerpretacja w Geografii (6): 73-85.