Rewitalizacja zabytkowych urządzeń dźwigowych – wyzwanie dla ochrony dziedzictwa sztuki inżynieryjnej w kontekście niespójności przepisów dozoru technicznego z prawem ochrony zabytków

• Autorzy: Pietrzak Katarzyna

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK68LIFTING

Warianty tytułu

EN

Revitalization of historical lifting devices: A challenge for the engineering art heritage protection in the context of incoherence between technical supervision regulations and heritage protection law

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Dziedzictwo inżynieryjne, zwłaszcza zabytkowe maszyny, wymaga odmiennego traktowania niż tradycyjnie postrzegane dzieła sztuki. Obiekty te są pozostałościami minionej kultury przemysłowej, a jednocześnie urządzeniami technicznymi wytworzonymi w celu wykonywania określonej pracy mechanicznej. W ich przypadku konieczne jest więc podejście do problemu ochrony dziedzictwa z dwóch perspektyw: konserwatora i inżyniera. W artykule przedstawiono najistotniejsze dla zabytkowych urządzeń dźwigowych przepisy prawa ochrony zabytków, dozoru technicznego oraz prawa budowlanego obowiązujące w Polsce. Głównym celem było sprawdzenie, czy prawo ochrony zabytków może współdziałać z technicznymi wymogami bezpieczeństwa, czy ich zapisy się nie wykluczają. Rozważania oparto na literaturze, analizie prawnej i doświadczeniach zawodowych autorki. Wykorzystano też informacje od inspektorów dozoru technicznego i konserwatorów dźwigów. Problem ten został podjęty i poddany dyskusji podczas konferencji naukowej 5ᵗʰ Joint PhD Students Conference POZ-MAR 2019 w Poznaniu.

EN

The engineering heritage, especially historical machines, requires different treatment than traditionally understood pieces of art. They are monuments, the remains of industrial culture, cultural heritage, and at the same time, technical equipment manufactured to perform specific mechanical work. It is necessary to approach the heritage protection problem from two different perspectives: that of the conservator and that of the engineer. This paper presents the primary international and Polish regulations on the protection and preservation of monuments, technical inspection, and construction law for the lifting devices. The paper’s main aim is to determine, on the Polish example, whether heritage preservation law could work in line with technical safety requirements or exclude each other. These considerations are based on the literature, law studies, and the author’s experience as an employee of the Heritage Conservator’s Office in Poznań. The article is also based on information obtained from inspectors of technical inspection and elevator conservators. This problem was partially discussed during the scientific conference 5ᵗʰ POZ-MAR 2019 Joint Ph.D. Students’ Conference in Poznań, Poland.

Słowa kluczowe

PL

dziedzictwo kulturowe; ochrona dziedzictwa; dziedzictwo inżynieryjne; zabytkowe dźwigi; prawo budowlane; dozór techniczny

EN

cultural heritage; heritage protection; engineering heritage; historical elevators; construction law; technical supervision

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 68
• Strony: 156--167
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., fot.

Twórcy

autor

Pietrzak Katarzyna

• Wydział Inżynierii Lądowej i Transportu Politechniki Poznańskiej

• https://orcid.org/0000-0001-9633-4782

Bibliografia

• Opracowania / Secondary sources
• 1. Affelt Waldemar, Moc i niemoc estetyczna – rozważania o zabytkach techniki, [w:] Wokół zagadnień estetyki zabytku po konserwacji i restauracji, red. Elżbieta Szmit- -Naud, Warszawa, 2012.
• 2. Bernard Andreas, Lifted. A Cultural History of the Elevator, New York 2014.
• 3. Gwardzińska Żaneta, Problemy egzekwowania nadzoru konserwatorskiego na przykładzie zbiegu administracyjnego postępowania egzekucyjnego z postępowaniem upadłościowym dysponenta zabytku, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2020, nr 61.
• 4. Kola Robert, Wytyczne generalnego Konserwatora zabytków dotyczące ochrony zabytków techniki z 22 marca 2019 roku – wprowadzenie i komentarz, [w:] Muzeum. Formy i środki prezentacji, Technika i nauka w muzeum II, red. Marcin Zdanowski, Bydgoszcz 2020.
• 5. Krakowski Tomasz, Dźwigi osobowe – zabytki techniki warte zachowania. Passenger elevators – relics of the technology deserving preservation, „Urban and Regional Transport”, Nr 12, 2010.
• 6. Krawczak Czesław, Prawo budowlane na ziemiach polskich od połowy XVIII wieku do 1939 roku, Poznań 1975.
• 7. Pietrzak Katarzyna, Zabytkowe dźwigi w Poznaniu – problematyka konserwatorska i ochrona dziedzictwa technicznego a współczesne wymogi bezpieczeństwa, [w:] Konserwacja zapobiegawcza środowiska 7. Dziedzictwo techniki, red. Katarzyna Zdeb, Kamil Rabiega, Warszawa 2018.
• 8. Pietrzak Katarzyna, Zabytkowe windy w Poznaniu – zarys historii i problematyka konserwatorska, „Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski” 2017, t. 7.
• 9. Sroczyńska Jolanta, Wartości społeczne w ochronie zabytków – jak nauczać ludzi ich wyróżniania, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conserva-tion” 2019, nr 58.
• 10. Wisłocki Krzysztof, Współpraca muzeów i uczelni – kilka zasadniczych pytań i wątpliwości [w:] Muzeum. Formy i środki prezentacji, red. M. Zdanowski, Bydgoszcz 2020.
• Akty prawne / Legal acts
• 11. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/33/UE z 26 lutego 2014 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich dotyczących dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów, Dz.Urz. UE 2014, L 96/251.
• 12. Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, Council of Europe 2005.
• 13. Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, UNESCO 2019. Recommendation no. (90)20 of the Committee of Ministers to member states on the protection and conservation of the industrial, technical and civil engineering heritage in Europe, Council of Europe 1990.
• 14. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, Dz.U. 2019, poz. 1065, ze zm.
• 15. Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z 30 października 2018 w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eks-ploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego, Dz.U. 2018, poz. 2176.
• 16. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z 3 czerwca 2016 w sprawie wymagań dla dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów, Dz.U. 2016, poz. 811
• 17. Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 grudnia 2012 w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu, Dz.U. 2012, poz. 1468.
• 18. The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage, TICCIH 2003. Ustawa z 7 lipca 1994 Prawo budowlane, Dz.U. 2020, poz. 1333 ze zm.
• 19. Ustawa z 20 czerwca 1997 Prawo o ruchu drogowym, Dz.U. 2021, poz. 450 ze zm.
• 20. Ustawa z 21 grudnia 2000 o dozorze technicznym, Dz.U. 2021, poz. 272.
• 21. Ustawa z 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz.U. 2021, poz. 710 ze zm.
• Źródła elektroniczne/ Electronic sources
• 22. https://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/finansowanie-opieki-nad-zabytkami/.
• 23. https://www.udt.gov.pl/tutoriale-przewodniki/113-udt/baza-wiedzy/tutoriale-przewodniki/358-zabytkowe-windy-w-polsce?showall=1.