Krajobraz w nowej podstawie programowej geografii. Zmiana rangi i koncepcji edukacji krajobrazowej

• Autorzy: Hibszer Adam , Szkurłat Elżbieta

Identyfikatory

DOI

10.30450/201814

Warianty tytułu

EN

Landscape in the new core curriculum of geography. Change in the rank and concept of landscape education

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Krajobraz to jedno z podstawowych pojęć geograficznych, które obok takich pojęć jak „region”, „przestrzeń”, „miejsce” i „środowisko geograficzne”, akcentuje całościowy charakter poznania geograficznego. W literaturze poświęconej krajobrazowi można zauważyć duże zróżnicowanie poglądów na jego rozumienie, natomiast w edukacji szkolnej niezbędna jest precyzja definiowania i jednoznaczność jego rozumienia. Autorzy artykułu postanowili przyjrzeć się miejscu pojęcia krajobraz w aktualnie obowiązujących dokumentach programowych dla różnych etapów kształcenia oraz ukazać zmianę koncepcji edukacji krajobrazowej w szkolnym kształceniu geograficznym w Polsce. Diagnoza miejsca i zmian założeń edukacji krajobrazowej w szkole została dokonana na podstawie analizy porównawczej podstaw programowych z 2008 roku i opracowanych w latach 2017-2018, oraz komentarzy do nich. Kwerenda podręczników dydaktyki geografii i innych publikacji posłużyła do ukazania kontekstu zmian kształcenia krajobrazowego we współczesnej polskiej szkole. W rezultacie prowadzonych badań stwierdzono, że dobór celów i wymagań dotyczących krajobrazu w nowej podstawie programowej odpowiada pogłębionemu rozumieniu pojęcia krajobraz. Podstawy programowe przyrody oraz geografii, opracowane w ostatnich latach, pod względem częstości odniesień do terminu krajobraz, w porównaniu z poprzednimi podstawami są zdecydowanie pełniejsze.

EN

Landscape is one of the basic geographical notions that, in addition to such concepts as „region”, „space”, „place” and „geographical environment”, accentuates the holistic nature of geographical cognition. In the literature devoted to landscape, one can notice a great diversity of views on its understanding, while in school education, a precise definition and an unambiguous understanding of its meaning are necessary. The authors of the article decided to look at the place of the concept of landscape in the currently binding curriculum documents for various stages of education and to show the changes in the concept of landscape education in school geographic education in Poland. The diagnosis of the rank and changes in the assumptions of landscape education in schools was made on the basis of a comparative analysis of the core curriculum from 2008 to the one elaborated in 2017-2018, and comments made on them. The query of geography didactics manuals and other publications served to show the context of changes in landscape education in a contemporary Polish school. As a result of the research, it was found that the selection of objectives and requirements for landscape in the new core curriculum corresponds to an in-depth understanding of the concept of landscape. The core curriculum of nature and geography developed in recent years, in comparison with the previous foundations, is definitely fuller in terms of the frequency of references to the term landscape.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; edukacja geograficzna; edukacja krajobrazowa; podstawa programowa

EN

landscape; geographical education; landscape education; core curriculum

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 40 (2)
• Strony: 25--46
• Opis fizyczny: Bibliogr. 40 poz., ryc., tab.

Twórcy

autor

Hibszer Adam

• University of Silesia in Katowice, Faculty of Earth Sciences, Sosnowiec, Poland

autor

Szkurłat Elżbieta

• Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Institute of Geography, Poland

Bibliografia

• Angiel J., 2017: Zróżnicowanie nadrzecznych krajobrazów kulturowych – edukacja geograficzna nad Odrą, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, nr 38: 85-96.
• Batorowicz Z., 1966: Wycieczki i zajęcia w terenie, [in:] Metodyka nauczania geografii (ed.): J. Barbag, PZWS, Warszawa.
• Bildungsplan 2016: Allgemein bildende Schulen. Gymnasium. Endfassung. Geographie. Inhaltlicher Stand: 23. März 2016, Stuttgart.
• Chałubińska A., 1959: Różne drogi nauczania geografii, PZWS, Warszawa.
• Cichoń M., 2007: Jak postrzegać i rozumieć krajobraz: geograficzne ścieżki dydaktyczne, Geografia w Szkole, nr 4: 50-54.
• Czekańska M., 1973: Metodyka geografii a praktyka szkolna, PZWS, Warszawa.
• Dylikowa A. (ed.), 1990: Dydaktyka geografii w szkole podstawowej, WSiP, Warszawa.
• Education in Finland, 2015, Finnish National Board of Education, Helsinki.
• Figa M., 2007: Krajobraz i jego przeobrażenia: scenariusz lekcji geografii w terenie w klasie II gimnazjum, Geografia w Szkole, nr 5: 35-42.
• Flis J., 1977: Szkolny słownik geograficzny, WSiP, Warszawa.
• Flis J., 1982: Pojęcia i ich kształtowanie w toku nauczania geografii w szkole ogólnokształcącej, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków.
• Flis J., 1983: Opisy krajobrazu, Geografia w Szkole, nr 1: 12-20.
• Glubowska T., 1999: Konspekt lekcji geografii lub przyrody w kl. V szkoły podstawowej na temat Krajobraz wysokogórski Himalajów, Geografia w Szkole, nr 4: 216-218.
• Głowacz A., 2014: Rola geografii w edukacji szkolnej. Studium porównawcze wybranych krajów europejskich, Wyd. UŁ, Łódź.
• Hibszer A., 1995: Człowiek architektem krajobrazu, [in:] Człowiek bliżej Ziemi (ed.): M.Z. Pulinowa, WSiP, Warszawa: 179-187.
• Kardas K.,1995: Poznawanie krajobrazu najbliższej okolicy nie tylko na lekcjach geografii, Geografia w Szkole, nr 5: 275-276.
• Kopczyński K., 2009: Edukacyjne walory krajobrazu kulturowego, Problemy Ekologii Krajobrazu, t. 25: 53-62.
• Lindel E., 1999: Konspekt lekcji w kl. V. Krajobrazy naturalne – potrzeba ich ochrony. Geografia w Szkole, nr 4: 213-215.
• Michalczyk J., 2017: Anatomia krajobrazu. Krajobraz jako narzędzie poznawcze środowiska geograficznego, Geografia w Szkole, nr 5: 22-25.
• Międzynarodowa Karta Edukacji Geograficznej, 1992. http://www.igu-cge.org/1992-charter [27 Dec. 2018].
• Motyczyńska B., 1998: Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z działu „Krajobraz najbliższej okolicy” – lekcja w terenie, Geografia w Szkole, nr 2: 101-106.
• Myga-Piątek U., 2008: Współczesne badania nad krajobrazem a praktyka szkolna [in:] Polska dydaktyka geografii. Idee-tradycje-wyzwania (ed.): A. Hibszer. Prace Wydziału Nauk o Ziemi UŚ nr 47, Sosnowiec: 233-246.
• Piegdoń A., 2002: Atrakcyjność krajobrazu Podkarpacia dla mieszkańców innych regionów Polski, Geografia w Szkole, nr 4: 223-225.
• Piskorz S. (ed.), 1995: Zarys dydaktyki geografii, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Plit J., Plit F., 2017: Krajobrazy kulturowe w polskich podręcznikach szkolnych do nauki geografii [in:] Krajobrazy Kulturowe. Sposoby konstruowania i narracji (eds.): R.Traba, V. Julkowska, T. Stryjakiewicz. Wyd. Neriton-CBH PAN Warszawa/Berlin: 399-413.
• Richling A., 2002: Jak rozumiany jest termin krajobraz? Geografia w Szkole, nr 3: 131-133.
• Richling A., Solon J., 1998: Ekologia krajobrazu, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Romer E., 1968: O nauczaniu geografii. Kurs niższy, (praca napisana w 1914 r). Geografia w Szkole, nr 2: 81-88.
• Ordinance of Minister of National Education of December 23, 2008, on the core curriculum of pre-school education and general education in particular types of schools (Journal of Laws 2008 no. 4 item 17).
• Ordinance of Minister of National Education of February 7, 2012, on the framework plans for teaching in public schools (Journal of Laws 2012 item 204).
• Ordinance of Minister of National Education of February 14, 2017, on the core curriculum of pre-school education and the core curriculum of general education for primary school, including moderate or severe students with moderate intellectual disabilities, general education for the industry-level school, general education for a special school for apprentices and general education for a post-secondary school (Journal of Laws 2017 item 356).
• Ordinance of Minister of National Education of March 28, 2017, on framework teaching plans for public schools (Journal of Laws 2017 item 703).
• Ordinance of Minister of National Education of January 30, 2018, on the core curriculum of general education for high school general secondary school, technical secondary school and industry grade school (Journal of Laws 2018 item 467).
• Ordinance of Minister of National Education of July 26, 2018, amending the regulation on the core curriculum of pre-school education and the core curriculum of general education for primary school, including moderate or severe moderate schoolchildren, general education for the industry level school, education general for the special school for the preparation for work and general education for the post-secondary school (Journal of Laws 2018 item 1679).
• Sirpa T., 2014: National cases, international collaboration, Journal of Research and Didactics in Geography, Helsinki.
• Solon J., Chmielewski T.J., Myga-Piątek U., Kistowski M., 2015: Identyfikacja i ocena krajobrazów Polski – etapy i metody postępowania w toku audytu krajobrazowego w województwach, Problemy Ekologii Krajobrazu. Tom XL: 55-76.
• Szczęsna J., 2010: Koncepcja edukacji krajobrazowej na poziomie szkolnym w odniesieniu do kierunków nauki o krajobrazie, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Lublin, sectio B, LXV, 1: 137-157.
• Szkurłat E., Hibszer A., Piotrowska I., Rachwał T., 2017: Komentarz do podstawy programowej geografia na II etapie edukacyjnym [in:] Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem; szkoła podstawowa, geografia. ORE, Warszawa: 24-36.
• Traba R., Julkowska V., Stryjakiewicz T. (eds), 2017: Krajobrazy Kulturowe. Sposoby konstruowania i narracji, Wyd. Neriton-CBH PAN Warszawa/Berlin.
• Wuttke G., 1965: O początkach nauczania geografii, PZWS, Warszawa.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).