Wpływ bisfenolu A na człowieka oraz wybrane organizmy wodne i lądowe

• Autorzy: Zastawny Oliwia

Identyfikatory

DOI

10.15199/62.2023.1.6

Warianty tytułu

EN

Effect of bisphenol A on humans as well as some aquatic and terrestrial organisms

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Podjęto problematykę szkodliwego oddziaływania bisfenolu A (BPA) w środowisku naturalnym. Opisano obecność BPA w opakowaniach produktów, w których na co dzień przechowuje się żywność. Rozpatrzono jego szkodliwy wpływ na zwierzęta lądowe oraz wodne, na rośliny, a także na zdrowie człowieka. Przedstawiono sposoby jego rozprzestrzeniania oraz działanie analogów. Omówiono też regulacje prawne dotyczące stosowania BPA.

EN

A review, with 42 refs., of both bisphenol A and products of its conversion to resins and their decomp. during waste storage were taken into consideration. In particular, their harmful effects on animals and plants were discussed. The legal regulations regarding the use of bisphenol A were also presented.

Słowa kluczowe

PL

bisfenol; przegląd literatury; zanieczyszczenie środowiska; opakowania; organizmy żywe; zdrowie człowieka

EN

bisphenol; literature review; packaging; pollution; living organisms; human health

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przemysł Chemiczny
• Rocznik: 2023
• Tom: T. 102, nr 1
• Strony: 77--83
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz.

Twórcy

autor

Zastawny Oliwia

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• [1] H.G. Franck, J.W. Stadelhofer, Industrial aromatic chemistry, Springer Verlag, Berlin 1988, 158.
• [2] E. Grzywa, J. Molenda, Technologia podstawowych syntez organicznych, t. 2, WNT, Warszawa 2008, 342.
• [3] M. Kiedik, Z. Pokorska, M. Spadło, Przem. Chem. 2002, 81, nr 7, 488.
• [4] J.F. Rabek, Polimery i ich zastosowania interdyscyplinarne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020, 37.
• [5] B. Hutera, Arch. Machine Technol. Automation 2008, 28, 49.
• [6] R. Pulgar, M.F. Olea-Serrano, A. Novillo-Fertrell, A. Rivas, P. Pazos, V. Pedraza, J. Navajas, N. Olea, Persp. Environ. Protection 2000, 108, 21.
• [7] B. Ouyang, C.S. Baxter, H.M. Lam, S. Yeramaneni, L. Levin, E. Haynes, S.M. Ho, J. Occupational Environ. Med. 2012, 54, 774.
• [8] J. Corrales, L.A. Kristofco, W.B. Steele, B.S. Yates, C.S. Breed, E.S. Williams, B.W. Brooks, Intern. Hormesis Soc. 2015, 13, 238.
• [9] C.A. Staples, P.B. Dorn, G.M. Klecka, D.R. Branson, S.T. O’Block, L.R. Harris, Chemosphere 1998, 36, 2149.
• [10] L.D. Ceca, M.G. Ferreyra, A. Lyapustin, A. Chudnovsky, L. Otero, H. Carreras, F. Barnaba, ISPRS J. Photogrammetry Remote Sensing 2018, 145, 250.
• [11] C.J. Hines, M.V. Jackson, J.A. Deddens, Ann. Work Exposures Health 2017, 61, 164.
• [12] X.L. Cao, C. Perez-Locas, M. Feeley, Food Additives Contaminants. Part A, Chem. Anal. Control, Exposure Risk Assessment 2011, 28, 791.
• [13] R. Pulgar, N. Olea, Persp. Environ. Protection 2000, 108, 21.
• [14] G.H. Dodds, Brit. Med. J. 1936, 2, 224.
• [15] D. Feldman, A. Krishnan, Environ. Health Persp. 1995, 103, 129.
• [16] F.S. vom Saal, C.A. Richter, J.A. Taylor, R.L. Ruhlen, W.V. Welshons, Environ. Health Persp. 2007, 115, 902.
• [17] F.S. vom Saal, C. Hughes, Environ. Health Persp. 2005, 113, 926.
• [18] A.M. Soto, C.M. Markey, C.L. Michaelson, E.C. Veson, C. Sonnenschein, Environ. Health Persp. 2001, 109, 55.
• [19] P.A. Hunt, K.E. Koehler, M. Susiarjo, C.A. Hodges, A. Ilagan, Curr. Biol. 2003, 13, 546.
• [20] M.I. Churchwell, L. Camacho, M.M. Vanlandingham, N.C. Twaddle, D.R. Doerge, Toxicol. Sci. Official J. Toxicol. Soc. 2014, 139, 4.
• [21] S. Woo, V. Denis, S. Yum, Marine Drugs 2014, 12, 983.
• [22] E.A. Pereira, L.M. Labine, S. Kleywegt, K.J. Jobst, A.J. Simpson, M.J. Simpson, Metabolites 2021, 11, 666.
• [23] P. Sharma, P. Chadha, Saudi J. Biol. Sci. 2021, 28, 4738.
• [24] M. Zaborowska, Intern. J. Mol. Sci. 2021, 22, 125.
• [25] Y.T. Li, Y. Liang, X.K. Che, S.J. Zhao, Z.S. Zhang, H.Y. Gao, Sci. Rep. 2018, 1, 8.
• [26] K. Makowska, G. Slawomir, Animals 2021, 11, 763.
• [27] M. Thoene, L. Rytel, E. Dzika, A. Włodarczyk, E. Kruminis-Kaszkiel, P. Konrad, J. Wojtkiewicz, Intern. J. Mol. Sci. 2017, 18, 2726.
• [28] K.G. Harnett, L.G. Moore, A. Chin, I.C. Cohen, R.R. Lautrup, S.M. Schuh, Curr. Res. Toxicol. 2021, 2, 399.
• [29] J. Gingrich, Y. Pu, R. Ehrhardt, R. Karthikraj, K. Kannan, A. Veiga-Lopez, Chemosphere 2019, 220, 185.
• [30] C. Karrer, T. Roiss, N. von Goetz, D. Gramec-Skledar, L. Peterlin-Mašič, K. Hungerbühler, Environ. Health Persp. 2018, 126, 126.
• [31] R. Naomi, M.D. Yazid, H. Bahari, Y.Y. Keong, R. Rajandram, H. Embong, S.H. Teoh, S. Halim, F. Othman, Intern. J. Mol. Sci. 2022, 23, 2969.
• [32] F. Farrugia, A. Aquilina, J. Vassallo, N.P. Pace, Intern. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 694.
• [33] C. Welch, K. Mulligan, Intern. J. Mol. Sci. 2022, 23, 2894.
• [34] F. Perera, J. Vishnevetsky, J.B. Herbstman, A.M. Calafat, W. Xiong, V. Rauh, S. Wang, Environ. Health Persp. 2012, 120, 1190.
• [35] T. Galloway, R. Cipelli, J. Guralnik, L. Ferrucci, S. Bandinelli, A.M. Corsi, C. Money, P. McCormack, D. Melzer, Environ. Health Persp. 2010, 118, 1603.
• [36] C. Pivonello, G. Muscogiuri, A. Nardone, F. Garifalos, D.P. Provvisiero, N. Verde, C. de Angelis, Reproductive Biol. Endocrinol. 2020, 18, 4.
• [37] I. Cimmino, F. Fiory, G. Perruolo, C. Miele, F. Beguinot, P. Formisano, F. Oriente, Intern. J. Mol. Sci. 2020, 21, 5761.
• [38] K.G. Harley, R.B. Gunier, K. Kogut, C. Johnson, A. Bradman, A.M. Calafat, B. Eskenazi, Environ. Res. 2013, 126, 43.
• [39] W. Perng, A. Cantoral, D.C. Soria-Contreras, L. Betanzos-Robledo, K. Kordas, Y. Liu, A.M. Mora, C. Corvalan, A. Pereira, M.A. Cardoso, J.E. Chavarro, Obesity Rev. 2021, 22, 274.
• [40] I. Brandão, M.J. Martins, R. Monteiro, Metabolites 2020, 10, 48.
• [41] S. Santonicola, M.C. Ferrante, G. Colavita, R. Mercogliano, Italian J. Food Safety 2021, 10, 9968.
• [42] J.J. Heindel, R.R. Newbold, J.R. Bucher, L. Camacho, K.B. Delclos, S.M. Lewis, M. McLellen, M. Chidambaram, M. Bryant, K. Woodling, G. Gamboa da Costa, S.A. Ferguson, J. Flaws, P.C. Howard, T.T. Schug, Reproductive Toxicol. 2015, 58, 33.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).