Działalność gospodarcza cystersów z Rud

• Autorzy: Wolnik F.

Warianty tytułu

EN

Economic activity of Cistercians from Rudy

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

W Rudach od połowy XIII w. mnisi modlili się i pracowali, zgodnie z benedyktyńską zasadą ora et labora. Z biegiem czasu rozwinęli i utworzyli dobrze prosperujący „kombinat przemysłowy”, będący podstawą samowystarczalności opactwa. W artykule przedstawiono początkowe uposażenie klasztoru, przebieg akcji kolonizacyjnej prowadzonej przez zakonników, materialny rozwój konwentu, dzięki dynamicznemu rozkwitowi rolnictwa, rozsądnie prowadzonej gospodarce leśnej, szerokiej działalności przemysłowej, w tym kopalniom, kuźnicom, hutnictwie, a także dzięki rzemiosłu – gorzelnictwie, pszczelarstwie. Omówiono także godny naśladowania stosunek cystersów do przyrody – na eksploatowanym terenie, w trakcie prowadzonej przez mnichów intensywnej gospodarki środowisko naturalne nie zostało zniszczone, ponieważ cystersi kupowali drewno na potrzeby klasztoru i gospodarki, by nie wytrzebić własnych lasów, zaniechali też produkcji szkła, gdy zauważyli, że jego produkcja prowadzi do dewastacji środowiska naturalnego, stworzyli bogatą sieć dróg. Cystersi z Rud pozostawili po sobie krajobraz prawie nietknięty. Wprowadzane przez cystersów nieliczne zmiany w naturalnym krajobrazie zostały umiejętnie wkomponowane w przyrodę regionu.

EN

In Rudy starting from the mid-13th century monks prayed and worked in accordance with the Benedictine rule ora et labora. In the course of time they built and developed a well prospering ‘industrial plant’ which constituted the basis of the abbey’s self-suffi ciency. This article is a presentation of the initial endowment of the monastery, the course of colonization activities carried out by the monks and the monastery’s material development due to the dynamic success in agriculture, reasonably conducted forest management and broad industrial activities, including mines, forgery works, metallurgical plants and crafts such as distilleries and beekeeping. The Cistercians’ attitude to nature – well-worth imitating – was also discussed because in the areas that they exploited the natural environment was not damaged during the intensive economy managed by the monks. The Cistercians when necessary bought wood for the needs of the monastery and its economy in order not to destroy their own forests; they also stopped producing glass when they realised that its production led to the devastation of the environment and moreover, they created a rich network of roads. The Cistercians from Rudy left the environment practically intact. A few changes in the natural environment which they introduced skilfully blended in with the nature of the region.

Słowa kluczowe

PL

Cystersi; opactwo; rolnictwo; gospodarka; ekologia

EN

Cistercians; abbey; agriculture; economy; ecology

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2013
• Tom: Nr 3(35)
• Strony: 17--25
• Opis fizyczny: Bibliogr. 12 poz.

Twórcy

autor

Wolnik F.

• Wydział Teologiczny, Uniwersytet Opolski / Faculty of Theology, University of Opole.

Bibliografia

• [1] Zawadzka J., Proces fundowania opactw cysterskich w XII i XIII w., „Roczniki Humanistyczne” 1960, R. 7, z. 2, 121–150.
• [2] Waga J.M., Przyrodnicze uwarunkowania lokalizacji klasztoru cys tersów w Rudach, „Scripta Rudensia” 1995, nr 4, 155.
• [3] Rybandt S., Średniowieczne opactwo cystersów w Rudach, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1977.
• [4] Wawoczny G., Rudy wczoraj i dziś, WAW, Racibórz 2001.
• [5] Sufryd M., Winiewski J., Opactwo cystersów w Rudach 1258–1810, Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej & PTTK, Katowice 1993.
• [6] Barciak A., Klasztor cystersów w Rudach. Zarys dziejów, [w:] Kajzer L. (red.), Opactwo cysterskie w Rudach na Górnym Śląsku w świetle badań terenowych w latach 1992–1995, Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, Katowice 2001, 23–42.
• [7] Dola K., Krzeszów cysterski – Krzeszów benedyktyński (1242–1946), „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 2002, vol. 1, nr 1, 40–60.
• [8] Potthast A., Historia dawnego klasztoru cystersów w Rudach na Górnym Śląsku, Wydawnictwo Pracowni Komputerowej Jacka Skalmierskiego, Rudy 2008.
• [9] Barciak A., Gorzelik J., Woszczyce-Rudy, [w:] A. Wyrwa, J. Strzelczyk, K. Kaczmarek (red.), Monasticon Cisterciense Poloniae, t. 2, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999, 363.
• [10] Cimała B., Dobra komory raciborskiej w XIX i XX wieku, [w:] L. Kajzer (red.), Opactwo cysterskie w Rudach na Górnym Śląsku w świetle badań terenowych w latach 1992–1995, Centrum Dziedzictwa Kulturowego Górnego Śląska, Katowice 2001, 43–80.
• [11] Postawka H., Aleja dębów w Górkach Śląskich, „Ziemia Raciborska” 2002, nr 11–12, 9–14.
• [12] Park krajobrazowy. Cysterskie kompozycje krajobrazowe Rud Wielkich, [b.r., b.m.].