Nowoczesne metody pomiarów stężenia pyłów szkodliwych dla zdrowia w podziemnych wyrobiskach górniczych

• Autorzy: Obracaj Dariusz , Sołtysiak Tomasz

Warianty tytułu

EN

Modern methods of measuring concentrations of dusts harmful to health in underground minę excavations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł opisuje przykłady nowoczesnych technik pomiaru aerozoli w środowisku pracy w aspekcie ich wykorzystywania w monitoringu zapylenia powietrza w kopalniach podziemnych. Zaprezentowano przykładowe wyniki pomiarów uzyskane z różnych pyłomierzy optycznych, które umożliwiają dokładniejszą identyfikację pyłów szkodliwych dla zdrowia na stanowisku pracy.

EN

Measurements should play a key role in assessing the exposure of workers to dust harmful to health in the work environment. Considering the number of occupational diseases identified among employees related to the coal mining industry, there is still much to be done in terms of identifying dust risk as well as instantaneous dust monitoring. It is of particular importance in coal mines, where the occupational risk is constantly high. The article focuses on one of the most important problem related to the measurement of respirable dust concentration in underground mines. The most commonly used dust samplers in the mining industry are characterized and the obtained dust concentration values, measured with a dust meter in the minę, are presented. Conditions for the use of real-time dust monitoring device with an optical particie counter have been indicated. The data obtained during the measurements showed a constant dust concentration in the excavation above 10 mg/m3, as well as temporary dust concentrations exceeding 50 mg/m3 during maintenance works. The registration of the measurements enabled morę detailed identification of the hazards and that allowed to implement additional preventive measures in the mining plant.

Słowa kluczowe

PL

zagrożenie pyłowe; pyłomierz

EN

dust hazard; dust meter

• Wydawca: Wyższy Urząd Górniczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie
• Rocznik: 2020
• Tom: nr 10
• Strony: 2--9
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz.

Twórcy

autor

Obracaj Dariusz

• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, Kraków

autor

Sołtysiak Tomasz

• Wyższy Urząd Górniczy, Katowice

Bibliografia

• 1. blogs.cdc.gov/niosh-science-blog/2017/02/03/pdm/ (dostęp: maj 2020).
• 2. Dyrektywa 2014/34/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej (Dz. Urz. UE L 96/309).
• 3. EN 481:1993: Workplace atmospheres - Size fraction definitions for measurement of airborne particles.
• 4. http://wszystkooemisjach.pl/102/techniki-pomiarowe (dostęp: maj 2020).
• 5. Janka R.M.: Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe. Wyd. PWN, Warszawa 2014.
• 6. Juda J.: Pomiary zapylenia i technika odpylania. WNT, Warszawa 1968.
• 7. Lebecki K.: Zagrożenia pyłowe w górnictwie. Wyd. GIG, Katowice 2004.
• 8. Małachowski M., Mróz J., Szczygielska M.: Optyczna metoda ciągłego pomiaru zapylenia powietrza w aspekcie oceny zagrożeń spowodowanych występowaniem pyłu węglowego. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa 2009, t. 47 (10), s. 11-17.
• 9. Monitoring and Sampling Approaches to Assess Underground Coal Minę Dust Exposures. The National Aca-demies Press, National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine,Washington 2018, https://doi. org/10.17226/25111 (dostęp: maj 2020).
• 10. Moskal A.: Mechanika aerozoli. Oficyna Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2017.
• 11. Obracaj D.: Experimental studies on respirable dust distribution in minę airways on the basis of real-time dust monitoring. Proceedings of The Intern. Conf. of Safety in Mines Research Institutes, The Institute of Materials, Minerals and Mining, London 2013.
• 12. Obracaj D.: Zmiany stężenia pyłu w wyrobiskach górniczych kopalń węgla kamiennego w świetle badań teoretycznych i eksperymentalnych. Wyd. AGH, Kraków 2013.
• 13. Ocena stanu bezpieczeństwa pracy, ratownictwa górniczego oraz bezpieczeństwa powszechnego w związku z działalnością górniczo-geologiczną w 2019 roku (porównanie od roku 2015). Wyższy Urząd Górniczy, Katowice 2020.
• 14. Pindel T.: Podstawowe informacje o własnościach fizykochemicznych pyłów występujących w zakładzie górniczym. Materiały szkoleniowe, Główny Instytut Górnictwa, Mikołów 2019.
• 15. PN-91/Z-04030/06:1991: Ochrona czystości powietrza - Badania zawartości pyłu - Oznaczanie pyłu respi-rabilnego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową.
• 16. PN-EN 481:1998: Atmosfera miejsca pracy. Określenie składu ziarnowego dla pomiaru cząstek zawieszonych w powietrzu.
• 17. PN-EN 482:2012: Wymagania ogólne dotyczące charakterystyki procedur pomiarów czynników chemicznych.
• 18. PN-EN 689:2002: Narażenie na stanowiskach pracy - Pomiary narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne - Strategia badania zgodności z wartościami dopuszczalnymi.
• 19. PN-EN 13205:2014: Narażenie na stanowiskach pracy - Ocena charakterystyki próbnika do pomiaru stężeń cząstek zawieszonych w powietrzu.
• 20. PN-G-04035:2002/Azl:2005: Ochrona czystości powietrza w podziemnych zakładach górniczych - Pomiar stężenia zapylenia powietrza oraz oznaczanie zawartości wolnej krystalicznej krzemionki w pyle.
• 21. PN-ISO 7708:2001: Jakość powietrza. Definicje frakcji pyłu stosowane przy pobieraniu próbek do oceny zagrożenia zdrowia.
• 22. PN-EN ISO 13137:2014-02: Powietrze na stanowiskach pracy. Pompy osobiste do pobierania próbek czynników chemicznych i biologicznych. Wymagania i metody badania.
• 23. PN-Z-04008-7:2002/Azl:2004: Ochrona czystości powietrza - Pobieranie próbek - Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacji wyników.
• 24. Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 23 listopada 2016 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1118, z późn. zm.).
• 25. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r., poz. 1650, z późń. zm.).
• 26. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 1286, z późn. zm.).
• 27. Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 6 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej (Dz. U. poz. 817).
• 28. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 33, poz. 166).
• 29. Sołtysiak T.: Ocena ryzyka zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia podczas urabiania skał w wyrobiskach górniczych drążonych mechanicznie. Praca doktorska, GIG, Katowice 2019 (niepublik.).
• 30. Sosnowski T.R.: Aerozole wziewne i inhalatory. Wyd. Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej. Warszawa 2012.
• 31. Surgiewicz J.: Oznaczanie frakcji wymiarowych aerozolu w świetle nowych definicji. Cz. I: Przyrządy do pobierania próbek frakcji wymiarowych aerozolu zawierającego metale i ich związki. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2013, nr 4, s. 5-32.
• 32. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r., poz. 1320, z późn. zm.).
• 33. Uzarczyk A.: Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy. Wyd. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2009.
• 34. Vincent J.H.: Aerosol Sampling: Science, Standards, Instrumentation and Applications. John Wiley & Sons, West Sussex 2007.
• 35. Volkwein J.C., Maynard A.D., Harper M.: Workplace Aerosol Measurement. Aerosol Measurement: Principles, Technigues, and Applications. John Wiley & Sons, West Sussex 2007.
• 36. Wacławik J.: Wentylacja kopalń. Wyd. AGH, Kraków 2010.
• 37. Wang X., Chancellor G., Evenstad J., Farnsworth J.E.: A Novel Optical Instrument for Estimating Size Segre-gated Aerosol Mass Concentration in Real Time. Aerosol Science and Technology 2009, no 43 (9), s. 939-950.
• 38. Więcek E., Gromiec J.P.: Analiza chemicznych i pyłowych zanieczyszczeń powietrza na stanowiskach pracy. Wyd. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1997.
• 39. www.pkn.pl/sites/default/files/plan_dzialania_kt_159.pdf (dostęp: maj 2020).
• 40. www.hse.gov.uk/pubns/mdhs/pdfs/mdhsl4-4.pdf (dostęp: maj 2020).
• 41. Yinlin J., Ting R., Peter W. i in.: A comparative study of dust control practices in Chinese and Australian lon-gwall coal mines.Intern. Journ. of Mining Science and Technology 2016, no 26 (2), s. 199-208.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).