Konfrontacja stylów narodowych imperiów ze stylami narodowymi terytoriów zależnych

• Autorzy: Kwiatkowski Krzysztof

Identyfikatory

DOI

10.4467/00000000PUA.20.005.12072

Warianty tytułu

EN

The confrontation of styles of national empires with the styles of dependent territories

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zjawisko stylów narodowych cechowały dwie właściwości: (1) proliferacja – mnożenie ich typów, paradoksalne, zważywszy na fakt, że styl narodowy określający tożsamość narodową powinien występować w jednej postaci oraz (2) konfrontacja (na ogół o charakterze pośrednim) stylów wykreowanych w krajach aspirujących do roli mocarstw ze stylami wykształconymi w krajach zależnych, które utraciły niepodległość. W pracy zestawiono neoromanizm – jeden z narodowych stylów niemieckich (którego głównym przedstawicielem był Franz Schwechten) – z polskim stylem nadwiślańskim, wykreowanym przez Jana Sasa-Zubrzyckiego. Drugim przywołanym przykładem jest polemika Stanisława Witkiewicza, twórcy stylu zakopiańskiego, z Edgarem Kovátsem usiłującym propagować eklektyczny „sposób zakopański”, zawierający pierwiastki architektury tyrolskiej.

EN

The phenomenon of national styles is characterised by two properties: (1) proliferation – the combination of multiple styles, which is paradoxical given that the national style defining national identity should occur in one form; (2) the confrontation (usually of an indirect nature) between styles created in countries aspiring powers and styles created in dependent countries which lost their independence. The work juxtaposes neo-Romanism – one of the German national styles, whose main representative was Franz Schwechten – with the Polish Vistula style, created by Jan Sas-Zubrzycki. The second example cited is a comparison Stanisław Witkiewicz, the creator of the Zakopane style, with Edgar Kováts trying to promote the eclectic ‘Zakopane way’ containing elements of Tyrolean architecture.

Słowa kluczowe

PL

styl narodowy w architekturze; styl nadwiślański; neoromanizm; architektura ludowa; Podhale

EN

national style in architecture; Vistula style; neo-Romanism; folk architecture; Podhale

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura
• Rocznik: 2020
• Tom: Vol. 1
• Strony: 67--76
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz.

Twórcy

autor

Kwiatkowski Krzysztof

• Instytut Projektowania Urbanistycznego, Wydział Architektury, Politechnika Krakowska

Bibliografia

• 1. Kwiatkowski K., Budowle stylu nadwiślańskiego jako implanty pamięci intencjonalnej. Aspekty urbanistyczne, [w:] Implanty pamięci społecznej. Teoria i przykłady, red. nauk. D. Gortych, Ł. Skoczylas, Wydawnictwo Rys, Poznań 2017, s. 121–142.
• 2. K. Kwiatkowski, Styl zakopiański Stanisława Witkiewicza i jego differentia specifica, Przestrzeń/ Urbanistyka/Architektura, 1/2020, s. 57-66.
• 3. Radzikowski S.E., Styl zakopiański, Towarzystwo Wydawnicze we Lwowie, Kraków 1901.
• 4. Sas-Zubrzycki J., Styl nadwiślański jako odcień sztuki średniowiecznej w Polsce, Volumina.pl, Szczecin 2012 [reprint na podst. wydania oryginalnego: Kraków 1910].
• 5. Sas-Zubrzycki J., Skarb architektury w Polsce, t. I–IV, Volumina.pl, Szczecin 2015 [reprint na podst. wydania oryginalnego: Kraków 1907–1909].
• 6. Schwechten F., Das Neue Romanische Haus, „Berliner Architekturwelt. Zeitschrift für Baukunst, Malerei, Plastik und Gegenwart”, Vierter Jahrgang, 1902, s. 193–204, [online] https:// ia600800.us.archive.org/3/items/berlinerarchitek04vere/berlinerarchitek04vere.pdf (dostęp: 04.06.2019).
• 7. Stefański K., Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000.
• 8. Tołłoczko Z., Zabytek – dzieło sztuki czy tylko świadek historii? Z dziejów neoromanizmu na ziemiach polskich na przykładzie zamku cesarskiego w Poznaniu, „Wiadomości Konserwatorskie”, 37/2014, s. 7–16.
• 9. Tondos B., Styl zakopiański i zakopiańszczyzna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2009.
• 10. Witkiewicz S., Na przełęczy. Wrażenia i obrazy z Tatr, Gebethner i Wolff, Warszawa 1891.
• 11. Wowczak J., Jan Sas-Zubrzycki. Architekt, historyk i teoretyk architektury, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków 2017.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).